АБАЗАДАҒЫЛАР АҒАСНАҢ АЙҒАЗАРЛАР, БОГРАДТАҒЫЛАР - ТУРИЗМНЕҢ
15.06.2016
Хабарлар
Хакасияны инвесторларға паза иднҷектерге тилирге килістіре орынға айландырар ӱчӱн, республикада 2013 чылда "Хакас Республиканың экономика тилізі паза инвестиция оңдайларын алғыдары" хазна программазы алылған. Сағам ол 2016 чылға теере кӧріл парған. Аның істінде ікі программа тоғынча: "Хакас Республикада чахсы инвестиция оңдайларын тӧстирі" паза "Хакас Республикада кічіг паза ортын предпринимательство субъекттерін тилідері" Оларның полызиинаң Хакасиядағы идінҷектернің пос киреен тилітчең оңдай пар, инвесторларға, тізең, ниме-ноо сығарызынаң айғазарға аймах оңдайлар тӧстелче, ол санда - инженер инфраструктуралары.
Кӧрілген хазна программазы инвесторларға паза идінҷектерге бизнес-проекттерін чуртасха кирерге аймах хабазығ пирче, ол санда - грант оңдайынаң ахчалығ полызығ. Аны аларға сағынчатхан идінҷектерге Хакасия пазының хайиинда тоғынчатхан Тиліс чӧбінің чарадиин аларға кирек. Майда теестегі чыылығда Тиліс чӧбінің президиумы ӱс инвестиция проектінең танысхан:пір профильліг Абаза городта ағаснаң тоғынҷаң производство тӧстирінеңер, Боград аймаандағы Тубаннығ аалда туристтерге "Хара суғ" этнокультура кінінеңер паза Пригорскта республикадағы коммунальнай сӧп-сапты чарчатхан комплекс пӱдіриинеңер. Полған на проект хынығ паза тузалығ, кӧӧлҷе чуртасха кирілче. Чыылығда инвесторлар проекттерінеңер алғыда искіргеннер.
ТУРАЛАР ПӰДІРИИНЕ - АҒАС
"Сиблес" ООО-ның ӧӧн директоры Павел Войтович Абазада ағаснаң тоғынар производство асча. Производство орнында тоғысха кирек инфраструктура пар, аннаңар инвестиция проекты чуртасха кирерге сала оой, Наа оборудование ле алылар. Компания ағасты сӧп-сап чох сығарарға пӧгінче. Ағастың ӧӧн чардығы асхынах хадыллығ туралар пӱдіриине тимнелер: брус, тоғылах ағас, чардылар паза пасхазы. Олох туста ағасты хурударға пӧгін турча. Халған тахпайлар пес одынарға брикеттерге тимнелер. Ол саринаң проект наа оңдайлығ паза пӱӱнгі чуртасха килістіре. Ідӧк городтың тайға аразында орныхчатханы чахсы. Тузазын кӧрзе, иң пастағызын санға аларға кирек город чуртағҷыларына наа тоғыс орыннары азыларын. Проект чуртасха прай киріл парза, анда 150-ҷе кізі тоғынар. Конкуренттерні кӧрзе, Абазада ағаснаң тоғынчатхан компания чоғыл. Инвестиция проекті 10 чыл чуртасха кирілер, ағаа хоратхан ахча сигіс чыл аразына айландырылар.
Хакасия пазы Виктор Зиминнің кӧрізінең, ӱзӱріге сығарылған инвестиция проекті уғаа кирек, улам на пӱӱнгі туста, хаҷан республикада кӧп палалығ сӧбірелерге паза чиит специалисттерге тикке чир участоктары пирілче. Чир алған сӧбірелер сах андох тура турғызып пастапчалар. Пу чағында, тізең, хоза 4000 чир участогы ӱлелер. Андағ оңдайнаң, республикада пӱдіріг ле тилібинче, ідӧк пӱдіріг материаллары сығарызы хозылча. Пістің чон ағастаң пӱдірінедір, аннаңар аның сығарызы кирексіністе поларға кирек. Абаза город пазы Николай Байбородов таа аннаң чарасча.
БАССЕЙННІГ ИБІҶЕК-МЫЛЧА?!
Хакасиядағыларны ибіҷектернең тың на чапсыт полбассың. Республикада тигір алтындағы азых музейлернің прайзы даа ибіҷектер турғысхлап алған. Че Евгений Брем, Тувада "Алдын Булак" туристтерге комплексте пол килгенде, ағаа тӧӧй комплекс пістің республикада пӱдірерге чаратхан. Андағ оңдайнаң, Ирина Холтобинанаң хада Тубаннығ аалда туристтерге "Хара суғ" этнокультура кінін пӱдірерге чаратханнар. Кінде туристтерге пис ибіҷек, ибіҷек-ресторан, бассейнніг ибіҷек-мылча турғызарға пӧгінчелер. Аннаң пасха анда кічіг зоопарк, спорт паза ойын площадкалары паза парк полар. Проекттің авторлары "Хара суғ" кінге орынны чир-чайаанға паза тархын ис-пайына пай орында таллап алғаннар. Ол Дикое кӧлдең паза Салбых кӱргеннең ырах нимес орныхча.
Тиксі проектті чуртасха кирерге 70 миллион 660 муң салковай киректелче, ол ахчаның 3 миллионын республика программазынҷа грант оңдайынаң аларға пӧгінчелер, аннаңар чииттер, пір дее туртухпин, Тиліс чӧбі алнында чоох тутханнар. Ағаа хоза, пӱӱнгі кӱнге проектке 20 миллион салковай хорадыл парған.
- Мин проект маңнаныстығ тоғынарына ікінҷілебинчем, - тіпче Евгений Валерьевич. - Итсе, позымның чурты даа чоғыл. Тоғынып алған ахчамны прай кіннің пӱдіриине позытчам. Проекттің ӧӧн сағызы хакас культуразынаң палғалыстығ. Піс культурадағыларнаң палғалыс тутчабыс. Олар кӧп тузалығ чӧптер пирчелер.
Проект тӧстегҷілері хакас культуразынаң чағын таныс ниместер, анзын олар чазырбинчалар. Хакасия пазы Виктор Зимин оларға республиканың культура министерствозынаң палғалызарға, чӧптезерге кирек теен. Хайдағ даа сурығны чарыдар алнында, кізі аны істезіп аларға кирек. Ноға хакастар ибіҷектерде чуртааннар, хайди ол пӱдірілҷең, хайдағ ас-тамахнаң азыранчалар, хайдағ кибірлер пар - сурығлар кӧп. Олаңай ла ибіҷектер турғызыбызып, аны этнокультура кіні идібіспессің, ол ал чӧрчеткен адына турызарға кирек. Андағ оңдайнаң, чиит инвесторларның ам даа кӧп пӧкчең сурығлар пар, ағаа хоза, оларның кӧбізі ахчанаң на палғалыстығ нимес. Сағынчам, авторларға, "Хара суғ" кінні этнокультура кіні идер ӱчӱн, хакас культуразын пілчеткен специалист тоғысха аларға кирек, постарына ідӧк республика тархынынаң танызарға артых полбас.
Тиксі алза, инвесторлар Тиліс чӧбінің президиум кізілерін проекттерінең чӧпсіндіргеннер, че, кінні маңнаныстығ тоғындырар ӱчӱн, устағҷылар таныхтаан читпестерні санға аларға килізер.
КЕМГЕ КИРЕК СӦП-САП?
Хазна ӱлгӱлері чир-чайаанны хайраллирына паза ибіркіні арығ тударына улуғ хайығ айландырчалар. Чир-чайааннаңар сағынчатханнар удаа кидеркі хазналарзар хайбағынчалар, оларның анда экологияа хайдағ хайығ салылчатханынаң тиңнестірерге хынадырлар. Хазна экологияа теелчеткен чарадығларны пӱӱнгі кӱнге килістіре алыстырча, че прай ла кирексіністерні толдырарға ахча чидіспинче. Аннаңар мында хазна паза бизнес хада тоғынчатханы сурығларны пӧгерге чахсы полысча.
Ағбан городтағылар "Град-сервис" ООО-ны сӧп-сап тӧкчеткен техниказынаң чахсы таныпчалар сағынчам. Компания пу тоғысты чахсы толдырча. Сӧп-сапты городтаң сығарарында маңнаныстығ тоғынып, коммунальнай предприятие аннаң андар тилирге сағынча. Ол пӧгіннең Пригорскта республикадағы коммунальнай сӧп-сапты чарчатхан комплекс пӱдірерге сағыныбысхан.
Директор Вячеслав Шушурин аннаңар алғыда Тиліс чӧбінің президиум чыылиинда искірген. Сӧп-сапты чарҷаң комплекс сӧп-сапты хатап тузаланысха сығарарға полызар. Проект ӱс чылға кӧрілген, аның тиксі паазы 48 миллион салковайға тиңнелче, ол прай компанияның ахчазы.
Пӱӱнгі кӱнде комплекстің фундаменті тимде, ӧнетін техника, офис пар. Тоғынҷыларнаң сидіксіністер чоғылох. Компания пу тоғыснаң хаҷанох айғас парир, аннаңар пілче ниме хайди иділче, хайдағ сурығлар сығыс килерге айабас. Кӧзідімге, сағам 1 кг картон 6 салковайға турча, соонаң ағаа хайдағ кирексініс полар паза хайдағ паанаң садылары пілдізі чоғыл. Андағ даа полза, проект 100% парыстығ.
"Град-сервис" ООО республикадаң ахчалығ хабазығ сурбаан. Ағаа чир участогынаң сурығларны пӧк пирерге паза региондағы оператор полыбызарға кирек. Чир участогынҷа сурығ Харатас город устағ-пастааның полномочиезі, Тиліс чӧбінде араласхан город пазы Василий Белоногов чӧптезерге тимде. Регион операторы, тізең, республика синіндегі сурығ. Анзын сыныхтағда тудар Хакасияның промышленность паза чир-чайаан ис-пайы министерствозы паза экономика министерствозы.
Сағын кӧрзе, кемге кирек сӧп-сап? Че пӱӱнгі кӱнде аннаң чахсы парыстанарға чарир. "Град-сервис" ООО-ның конкуренттері парох, аннаңар сағыссырапчатпас па устағҷы Вячеслав Викторович. Чуртағҷыларға, улам на ибіркі чир-чайаанны арығ тударына сағыссырапчатханнарға, ӧрінерге ле халча. Республикада сӧп-сапты арығлирға, федеральнай чарадығлардағы кирексіністерні толдырарға тимде компаниялар пар. Позыбысха, тізең, тура хырин на арығ тударға халча.
Ахчалығ хабазығ сурарға килгеннер бизнес-проекттерінең грант мариина сығарлар. Анда ӧнетін комиссия проектті чуртасха кирер оңдайларны паалир, салтарында грант пирерге-пирбеске чарадығ сығарар. Аннаңар инвесторларға талаан алғирға халча. Сағынчам, хайзы даа проект толдыразынаң чуртасха кирілзе, республикаа туза полар.
Автор :
Наталья СУБРАКОВА Сомнар Максим АХПАШЕВТИ
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы