«АРБА ХООР-ХООР, ТАЛҒАН ТАРТ-ТАРТ...»
09.08.2016
Хабарлар
ИРТКЕН ТЫНАҒ КӰННЕРІНДЕ КАЗАНОВКАДАҒЫ НАЦИОНАЛЬНАЙ МУЗЕЙ-ЗАПОВЕДНИКТЕ «АЛТЫН АС» ТАЛҒАН ӰЛӰКӰНІ ИРТКЕН. ПАСТАҒЫЗЫН НА АНЫ 2013 ЧЫЛДА ТАНЫХТААННАР. ӰЛӰКӰН ЧИИТ ТЕЕ ПОЛЗА, ЧЫЛДАҢ ЧЫЛҒА АНЫ ПАЙРАМНАПЧАТХАНЫН КӦРІП АЛАРҒА САҒЫНЧАТХАН КІЗІЛЕРНІҢ САНЫ ӦСЧЕ. «АЛТЫН АС» ӰЛӰКӰНДЕ ТАЛҒАННЫ КИБІР ХООСТЫРА ИТЧЕТКЕН, АННАҢ АЙМАХ ТАТХЫННЫҒ ЧИИСТЕР ТИМНЕПЧЕТКЕН УСТАР МАРЫҒЛАСХАННАР.
Чоохтирға кирек, Казановкадағы национальнай музей-заповедник пӱӱл 20 чылын таныхтапча. 5 августта «Сибирьдегі музей киреенің тилізінің сидіксіністері» регионнар аразындағы наука-практикалығ конференция ирткен. Анда Томск, Омск областьтарынаң, Тувадаң, Хызылчар крайынаң музей тоғынӌылары паза Кемеровтағы культура институдының тоғынӌылары ӧткін араласханнар. Конференция «Хакас аалы» музей комплексінде ирткен, асхан аны Хакасияның культура министрі Светлана Окольникова. Ол Казановкадағы национальнай музей-заповедниктің директоры Виктория Кулимееваа республика пазы Виктор Зиминнің алғыстас сӧстерін паза административнай турада тыхтағ тоғыстарын иртіреріне 793 муң салковайға сертификат читірген.
«Алтын Ас» ідӧк музей-заповедниктің пайрамын таныхтирына чарыдылған мероприятиелер санына кірген. Ӱлӱкӱн пасталарына «Хакас аалы» музей комплексінде кізі илееде чыылыс парған. Ол чахсы иртсін тіп, хам тайығ иртірген. Ол, От Инені азырап, чыылысхан чонға хазых, часка сурынған.
Тайығ тоозылғанда, чон сцена хыринда чыылысхан. Мында аалӌыларны музей-заповедниктің директоры Виктория Кулимеева удурлаан. Ол чыылысхан чонны, ӱлӱкӱнге килген ӱчӱн, алғыстаан паза тусты чахсы иртіріп аларға алғаан. Ідӧк аалҷылар алнынзар алғыстас сӧстерінең Хакасияның культура министерствозының культура ис-пайын хайраллирынҷа пӧлиинің советнигі Вячеслав Тараканов сыххан. Ол хакас чонның кибірлерін, культуразын хайраллиры - пістің ӧӧн пӧгінібіс тіп таныхтаан, ідӧк музей-заповедниктің тоғынҷыларын, мындағ тоғыс апарчатхан ӱчӱн, алғыстаан.
Мыннаң «Алтын Ас» ӱлӱкӱннің ӧӧн чардығы пасталған. Асхыс, Пии, Таштып аймахтарының талғаннаң чиис тимнирін ӧтіре пілчеткен устары кӱстерінең сыназып пастааннар. Марығ ӱс номинацияҷа ирткен: «Талған тимнирінӌе пілістернің хайраллағҷызы», «Талғанны кибірліг тимнирі», «Новатор-2016» (мында талғаннаң наа, чапсых ас-тамах тимнееннер аразында марығ ирткен). Араласчыларның узын паалир чарғыҷылар табылған.
Жюриге кіргеннер: Казановкадағы музей-заповедниктің наука тоғынӌызы Леонид Ерёмин, музей-заповедниктің директорының орынӌызы Елена Чебодаева, Россияның паза Хакасияның саблығ артизі Татьяна Майнагашева, Алдан-Маадырның адынаң Туваның национальнай музейінің тоғынӌызы Анна Дырдык-оол паза Хубачардағы чайаачы олғаннар школазының музыка ӱгретчізі Ирина Тараканова.
Полған на марығ араласчызы алынӌа хакас ибіҷегінде орныххан, мында олар аалӌыларны, удурлап, талғаннаң тимнелген татхыннығ чииснең азырааннар. Талған иділчеткенін ӧтіре пілчеткеннер постарының устарын ӧӧн сценада кӧзіткеннер. Олар хоорылған асты, соохта соғып, сарғааснаң сарғап, теербеннең тартханнар. Марығ чарғыӌылары оларның талғанны табырах ит полчатханнарын паза аның чахсы тимнелгенін санға алғаннар. Ол оңдайнаң, пу номинацияда Чоғархы Асхыс аалның чуртағӌызы Анисья Кыржинакова чиңісчі полыбысхан. «Новатор-2016» номинацияда Таштыптағы чир-суғ ӱгренҷең музей утып алған. Талғаннаңар пілістернің иң артых хайраллағҷызы Пии аймаандағы «Сос пилтірі» музей-заповедник полыбысхан. Марығның пасха даа араласчылары сыйых чох халбааннар, оларға ахчалығ сертификаттар пирілгеннер.
Талған устары марығласчатхан туста, ӱлӱкӱн аалӌыларына аймах мастер-класстарда араласчаң оңдай пирілген. Кӧзідімге, нинҷінең хоостирға ӱгреніп аларға сағынчатханнарға ачых хакас ибіӌегінде алынӌа стол тимнелтір. Ідӧк аң паза мал мӱӱстерінең, тастаң аймах сувенирлер идерінеңер Асхыстаң килген ус Василий Асочаковнаң чоохтазып аларға чарир полған. Пос тусты ӧткін иртірерге хынчатханнарны, ағас «атты» тудып, арғамҷы тастирға хығырғаннар. Кічіг-улуғлар хакас чонның ойыннарын (тобит, хазых) хынып ойнааннар. Ідӧк лотереялар садылғаны чапсых полған. Мында «Хакас аалы» музей комплексінде пір хараа хонып алары паза музей-заповедникче экскурсия сыйыхха кӧріл парған. Чарғыӌылар салтарларны санирға парыбысханда, чыылысхан чон алнына республиканың саблығ чайаачылары сыхханнар. Оларның аразында Хакасияның чон артизі Нина Идимешева, Россияның паза Хакасияның саблығ артизі Евгений Улугбашев, ырҷы Николай Разумов полғаннар. Ідӧк кӧрігчілерні ӧріндіргеннер «Алтын хыл» ӧме (устағӌызы Рустам Иптышев - авт.) паза Тувадаң килген аалӌы Даржаа Белек.
Пӱӱл «Алтын Ас» ӱлӱкӱнде хонӌых республикадаң аалӌылар пастағызын на араласчалар. Туваның музейі конференцияда араласхан, ідӧк ӱлӱкӱнге постарының кибірліг ас-тамаанаңар кӧзідіг тимнеп килтірлер. Ӱлӱкӱн аалӌылары аны хынып кӧргеннер, сурығлар пир турғаннар. Пістің чоныбыс талғанны пуғдайдаң паза кӧчедең итче, тувалар, тізең, просоны хоорып, аймах чиис тимнепчеттірлер. Хоорылған просо «тараа» тіп адалчаттыр, аны, талғанох чіли, сӱт аралап чіпчеттірлер. Ідӧк аннаң каша пызырчалар паза тадылығ чиистер итчелер.
ПОЛҒАН HA МАРЫҒ АРАЛАСЧЫЗЫ АЛЫНӋА ХАКАС ИБІӋЕГІНДЕ ОРНЫХХАН, МЫНДА ОЛАР ААЛӋЫЛАРНЫ, УДУРЛАП, ТАЛҒАННАҢ ТИМНЕЛГЕН ТАТХЫННЫҒ ЧИИСНЕҢ АЗЫРААННАР. ТАЛҒАН ИДІЛЧЕТКЕНІН ӦТІРЕ ПІЛЧЕТКЕННЕР ПОСТАРЫНЫҢ УСТАРЫН ӦӦН СЦЕНАДА КӦЗІТКЕННЕР. ОЛАР ХООРЫЛҒАН АСТЫ, СООХТА СОҒЫП, САРҒААСНАҢ САРҒАП, ТЕЕРБЕННЕҢ ТАРТХАННАР. |
Таныхтирға кирек «Алтын Ас» ӱлӱкӱн хынығ ирткен. Аның ӧӧн пӧгіні - хакас чонның кибірлерін, культуразын хайраллиры паза тилідері. Казановкадағы национальнай музей-заповедниктің тоғынӌылары пу кӧстегҷе чахсы тоғыс апарчалар. Мындағ ӱлӱкӱннер пастыра чииттерге позының чонынаңар кӧп наа ниме піліп аларға оңдай пирілче. Музей тоғынӌылары ӱлӱкӱнні килчеткен 2017 чылда иртірергӧк сағынчалар. Ағаа Россияның пасха-пасха регионнарынаң аалӌылар килер одырлар. Ізенчем, сағынған сағыстары толар паза чылдаң чылға ӱлӱкӱннің сині ӧзіп одырар.
Автор :
Татьяна КЫШТЫМОВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы