МУЗЫКА ЧУРТАСТЫ ЧАЗАПЧА
19.04.2017
Хабарлар
Пӱӱл А.А.Кенельнің адынаң олған музыка школазының танығлығ чыл. Кӱскӱзін саблығ ӱгредіг заведениезі 75 чылын таныхтирға тимненче. Ол кӧп оол-хысха чол асхан, посты чуртаста таап аларға полысхан. Школаның саблығ ӱгренҷілерінің пірсі полча Хакасияның чон артизі, композитор Татьяна Фёдоровна Шалгинова.
Олған музыка школазынзар Татьяна Шалгинова 1963 чылда ӱгренерге кірген. Таланттығ хызыҷахты пеер іҷезі Олимпиада Николаевна ағылған. Пастап Таняҷах фортепианонаң ойнирға Нелли Фёдоровна Симоненконың холында ӱгренген, анаң кічіг чайаачыны позының клазынзар саблығ музыкант паза ӱгретчі Валерий Владимирович Глаголев алып алтыр. Композиторның таниинаң, ӱгредіг заведениезінде алған тирең пілістер ағаа пастап Ағбандағы музыка училищезінзер, анаң Ленинградтағы консерваториязар ӱгренерге кіріп аларға оңдай пиргеннер.
Чайаачы ус ӱгренген музыка школазынаңар поғдархаснаң чоохтапча: «Пістің хазнаның тархынын кӧрзең, аның чонының кӱзіне, пик сындырына морсынчазың. 1942 чыл, Илбек Ада чаа парча, Ағбанда, тізең, музыка школазын асчалар. Андағ сидік туста пістің улуғларыбыс искусстводаңар сағынғаннар, олғаннарны музыкаа кӧніктірерге кӱстенгеннер. Амды Хакасияда музыка колледжі пар, 1997 чылда ХГУ-да искусство институды азылған. Ідӧк 1989 чылда В.Г.Чаптыковтың адынаң Хакас филармониязы тӧстелген, хайзында пӧзік устығ специалисттер тоғынчалар. Алынҷа симфоническай оркестрні таныхтирға кирек. Пістің музыканттар тилекейге сабланчатхан дирижерларнаң тоғынчалар. Ыраххы 1942 чылда Ағбанда олған музыка школазы азылбаан полза, Хакасияның музыка искусствозы піди тилібесчік».
А.А.Кенельнің адынаң олған музыка школазына алғыстазын читірерге пӧгініп, Татьяна Фёдоровна ӱр ниместе «Тыннығ Кӱмӱс» концерт иртірген. Анда кӧрігҷілерге композиторның хакас чонның кӧг тиріглеріне пазылған чайаачы тоғыстарын истіп аларға оңдай полған. Хобырахха, ыыхха, шоорға чайалған пьесалар кізілерні аптааннар. Че ойынға килген чон «Хомысха концерт» чайаачы тоғысха ӧӧн хайығ айландырған. Аны Т.Ф.Шалгинова Хакасия культуразының саблығ тоғынҷызы Мария Сергеевна Сартыкованың сурынызы хоостыра чайаптыр.
Композитор чоохтапча: «Пістің кӧп чахсы музыкант пар. Че хакас кӧг тиріглерінің репертуары улуғ нимес, аннаңар ол даа хомыснаң ойнапчатхан музыканттарға ӧӧнінде казах кӧглерін толдырарға килісче. Мария , Сергеевна Сартыкова хомысха улуғ произведение пас пирерге минзер кӧп хати айланған. 2015 чылда мин «Хомысха концерт» чайаачы тоғыстың пастағы чардығын пас салғам. Аны чайап, мин хакас чонның кӧг тириинің сілиин паза кӱзін кӧзіт пирерге пӧгінгем. Наа тоғызымны олох чыл музыка колледжінің студенті Айсили Майнагашева хазна сыныхтағлары тузында ойнаан. Пір чыл пазынаң чиит музыкант Юрий Шалгынов Дельфийскай ойыннарда пу произведениені толдырып, алтын медаль утып алған. Санапчам, Юраның чиңізі Хакасияның музыка искусствозының улуғ чидии полча».
2016 чылда композитор «Хомысха концерт» тоғыстың ікінҷі паза ӱзінҷі чардыхтарын пас салған. Аның премьеразы «Тыннығ Кӱмӱс» концерт тузында ирткен. Таланттығ чир-суғҷыбыс Юрий Шалгынов концертмейстер Татьяна Гилюкнаң хада хакас композиторның улуғ тоғызын чалтырама толдырыбысханнар. Прай произведениелерні Татьяна Фёдоровна хакас культуразына тӧстеніп чайапча. Аны музыка пьесаларының адалчатханы хоостыра даа сизінерге чарир: «60 алып», «Той», «Кӱнніг чатхан» паза пасхазы даа. «Хомысха концерт» тоғыста ідӧк хакас алыптаңар чоох парча. Пастағы чардыхта ӧӧн матыр Ада чир-суун ыырҷылардаң арачылапча, ікінҷі чардығы алыптың чазыт сағыстарына чарыдылған, халғанҷы ӱзікте - ол пайрамда. Татьяна Фёдоровнаның чайаачы тоғызы кӧрігҷілерні сілиинең аптапча, олох туста сағысха тӱзірче.
Ідӧк «Тыннығ Кӱмӱс» ойында музыканттар Марина Дорина паза Аржан Туденев араласханнар. Марина Валерьевна композиторнаң хада хобырахха пазылған музыка пьесаларын толдырған. «Чил хайы», «Кӧспек кӧріндес», «Тыннығ Кӱмӱс» тоғыстар кізілернің кӧңнін кӧдіргеннер. Аржан Туденевнең Татьяна Шалгинова шоорға паза фортепианоға чайалған пьесаларны ойнааннар.
Композиторның концертін кізілер пӧзік паалааннар. Кӧрігҷілернің таниинаң, Татьяна Шалгинова ӱгренген школазына ла нимес, че ідӧк музыкаа хынчатхан улусха улуғ сыйых ит пирген. Татьяна Фёдоровна мыннаң мындар хакас чонның кӧг тиріглеріне тоғыстар пазарға пӧгінче. Ол чоохтапча: «Мин хакас чоныма поғдархапчам. Пістің саблығ хайҷылар, тахпахчылар, таланттығ музыканттар, кӧг тиріглерін итчеткен устар, музыкаа хынчатхан кӧрігҷілер пар. Піс прайзы хада тоғынзабыс, хакас кӧглері ырахха сабланар, оларны тилекейде истерлер».
Автор :
Майя КИЛЬЧИЧАКОВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы