ПАЛАЛАРНЫҢ ЧУРТАЗЫН ХАЙРАЛЛАҢАР
08.12.2017
Хабарлар
ИРТКЕН ТЫНАҒ КУННЕРІНДЕ ХАРАТАСТА ПАЗА НОВОСИБИРСКТЕ ЧОБАҒЛЫҒ КИРЕКТЕР ПОЛ ПАРҒАННАҢАР ИСКІРІГЛЕР КІРГЕН. 2 ДЕКАБРЬДА ХАРАТАСТА ӦРТТЕ АЛТЫ ЧАСТЫҒ ООЛАҒАС ӰРЕЕН, 3 ДЕКАБРЬДА НОВОСИБИРСКТЕ - ПИС ПАЛА.
МЫҢДАҒ ЧОБАҒЛЫҒ КИРЕКТЕР ПОЛҒАН СООНДА, ХАКАСИЯНЫҢ ӦРТТЕРДЕҢ ТОҒЫР СЛУЖБАЗЫНЫҢ УСТАА, ПАЛАЛАРНЫ ӦРТТЕРДЕ ХЫЙАЛҒА КИРБЕС ПӦГІННЕҢ, ПРОФИЛАКТИКА ТОҒЫЗЫН АПАРАР РЕЙДТЕР ИРТІРЕРГЕ ЧАРАДЫҒ АЛҒАН. ІДИ ӦРТТЕРДЕҢ ТОҒЫР СЛУЖБАНЫҢ ПРОФИЛАКТИКА ПӦЛИИНІҢ ӦӦН СПЕЦИАЛИЗІ ЛЮДМИЛА ЛЮБАЕВАНАҢ ПАЗА ОЛОХ СЛУЖБАНЫҢ АЛТАЙ АЙМААНДАҒЫ ИНЖЕНЕРІ АННА САЛАМАТОВАНАҢ ХАДА ХУБАЧАР ПАЗА АРШАННАР ААЛЛАРЗАР ЧОРЫХХА СЫХЧАБЫС.
ПАЛАЛАР ПРАВИЛОЛАРНЫ ЧАХСЫ ПІЛЧЕЛЕР
Алтай аймааның кіні полчатхан Хубачар аалдағы «Теремок» олған садынзар чол тутхабыс. Олған садындағы ойнаҷаң залзар воспитательлер школаа парарға тимненчеткен палалар ӧмезін ағылғаннар. Анда 20-ҷе пала полған. Зал полы прай кибіснең чабылых. Палаларны ӧрт сығарбас правилоларға ӱгредеріне ікі скамейка турғызылған, аннаң андар кеглилер паза пластмасса обырчызы (обруч) салылғаннар. Палаларны, ікі командаа чарып, марығластырғаннар.
Анна Саламатова олғаннарға чаҷыннаң иділген ӧрт ӱзірҷеңнернің пӧріктерін паза огнетушительлер пирген. Командалар «Ӧрт ӱзірҷеңнер» паза «01» адалғаннар, олар постарының хыйғыларын хорнаң толдырғаннар. Анаң полған на команданың алнында турғызылған кӧнектердең пластмасса шарларын алып, палалар пірердең скамейкаҷа, кеглилер аразынҷа чӱгӱріп, шарларны обырчызар тастап, аны ӱзірчеткен полып, нандыра чӱгӱргеннер. Марығ тоозылғанда, Саламатова командаларның ікізі чиңісчі полыбысханнаңар чарлаан.
Анна Николаевна палаларға ӧртте хайди хорғыс чох тудынардаңар чоохтаан, анаң олғаннар сиспектерге хорнаң орта нандыр турғаннар. Ӧрттернең палғалыстығ хоостар кӧзіділген, олғаннар ниме хоосталғанын орта адааннар. Хайди Саламатова таныхтаан, палалар ӧрттер сығарбас правилоларны улуғлардаң артых пілчелер. Ойыннар тузында олғаннар, постарының командалары ӱчӱн «ағырып», чоо хысхырысчатханнар.
Олғаннарға ӧрт ӱзірҷеңнернің ӧнетін кип-азаа кӧзіділген. Каска нимее киректелчеткенін палалар чоохтааннар. Ӧрт ӱзірҷең ствол урылчатхан суғны хайдар кӧстирге киректелчеткені паза аның тудазы нимее кирек полчатханы искірілген. Ӧрт ӱзірҷең шланг (рукав) кӧзіділген, андар ствол кизіртілген. Палалар, шлангты сӧӧ тартып, стволны кизіртерге ӱгренгеннер. Анна Саламатова ӧрт ӱзірҷеңнернің куртказын кискен, ол брезент осхас материалдаң тігілтір, аны кӧйбес нименең чаап салчаттырлар. Олғаннар прай кип-азахты, тиріглерні тутхлап кӧргеннер.
«От-суғ» ойын ідӧк хынығ ирткен. Палалар, кругка турыбызып, ортызында кӧйчеткен спичканы ӱзіргеннер. Анаң хызыл меспекті (ол ӧртті таныхтаан) холдаң холға пиргеннер, сӱрістіре кӧк меспек ідӧк холдаң холға позыдылған. Кӧк меспек суғны таныхтаан, іди суғ, отха чидіп, аны ӱзірібізерге кирек. Сыннаң даа, от ӱзірілген.
Олған садында аның устағҷызы Лидия Ивановна Куприянованаң чоох алысхабыс.
- Піс олған садында ӧрттердең тоғыр профилактика тоғызын сыбыра апарчабыс. Олған сады улуғ, андар 200 азыра пала чӧрче. Пaба-іҷелeрнен ідӧк чыылығларда чоохтазығлар апарылча. Профилактика тоғызын апарарға ӧрт ӱзірҷеңнернең чахсы палғалыс тудылча. Позыбыс, айда 2-3 хати ӧнетін мероприятиелер иртіріп, палаларны ӧртте хайди орта тудынарға ӱгретчебіс. Олғаннарға пу сурығларҷа мультфильмнер удаа кӧзіділче, хығырып пілчеткен палалар книгалар хығырчалар, аннаңар чоохтапчалар.
Олған садында ӧрт сығарбас правилолар пулуңазы пар. Анна Саламатова ай сай, паба-іҷелер чыылиинда полып, ӧрт сығарбас правилоларны оларға читірче, ӧрттер_ сылтағлары анда чахсы чарыдылча. Ӧӧн хайығ палаларның чуртазын хайраллирына айландырылча, - чоохтаан олған садының устағҷызы.
Ідӧк Хубачарда кӧп палалығ сӧбіреде полғабыс. Елена Валерьевна паза Сергей Валерьевич Пенкиннер читі пала, алып, ӧскір парчалар. Елена Пенкина ибде палаларны кӧрче, хада хонғаны - пенсияда, ол шахтада прай чуртазын тоғынтыр. Саламатова паза Любаева кӧп палалығ сӧбірее ыс сыхчатханын искірҷең автономнай датчик тикке пиргеннер.
УЛУҒЛАРНЫ ОЛҒАННАР ӰГРЕДЕРЛЕР
Амды Хубачардаң Аршаннар аалынзар чол тутчабыс. Чолда разрезтең хара тас тартчатхан улуғ паза аар автомобильлер ӱзігі чох иртчелер. Асфальтнаң чабылған чолны олар тың сайбапча поларлар.
Аршаннар аал чӧбінің пазы Николай Танбаев тоғыста чох полған, аймах кінінзер тоғыс хоостыра парыбысхан тіпчелер. Аалдағы ортымах школаның паза аал чӧбі туразының аразында улуғ баннер турча, андағы хоос паза пазылғаны ӧрттер сығарбазына чарыдылча. Андағ баннер Анна Саламатованы ӧріндірче, кӧңнін дее кӧдірче - аймахта ӧрттердең тоғыр профилактика тоғызы ӱчӱн ол нандырығлығ нооза.
Школада ӱгредіг заведениезінің директоры Валентина Николаевна Аеванаң тоғасчабыс. Ол ӧрттер сығарбас чоохтазығлар апарары кирек полчатханын чахсы пілче. 6-ҷы паза 9-ҷы класстар устағҷыларын хығыртып, ол класстардағы ӱгренҷілернең чоохтазарға чахығ пирген. 6-ҷы класста Саламатова ӱгренҷілерге отнаң, пестернең, электроприборларнаң хайди орта тузаланардаңар чоохтаан, Харатастағы паза Новосибирсктегі чобағлардаңар искірген. Пирілген сурығларға олғаннар чапчаң нандырчатханнар. Ӧрт ибде сыхса, хайди орта тудынардаңар листовкалар ӱгренҷілерге тарадылған. Саламатова оларға паба-іҷелерін ӧрт сығарбас правилоларға ӱгредерге чахығлар пирген. Сыннаң даа, олғаннар андағ правилоларны улуғлардаң артых пілчелер тиирге чарир, улуғларны олар ӱгредерлер.
Піди кӧргенде, пу ікі класста прайзы хакас олғаннар, че пос тілінең чоохтазарға кӱстенминчелер. «Кем «Хабар» газетаны алча, хығырча?» - сурғанымда, пірдеезі хол кӧдірбеен. Класстар устағҷылары Екатерина Николаевна Иптешева паза Надежда Константиновна Сердюкова паба-іҷелер чыылиинда хакас тілін тилідер паза хакас газетазына пазынар сурығларны кӧдірерге молҷааннар.
6-ҷы класстың ӱгренҷізі Илья Сафьянов, хол кӧдіріп, прай сурығларға чахсы нандыр турған. Ол хайдағ сӧбіреде ӧсчеткенін піліп алар пӧгіннең, ағаа хай пірее сурығлар пиргем. Ильяның улуғ харындазы 7-ҷі класста ӱгренчеттір, Даша туңмазы ам даа кічіг, ӱс ле частығ. Іҷезі Елена Сафьянова ибдегі тоғыстарнаң айғасча, пабазы Игорь Сафьянов хара тас аныпчатхан разрезте водитель полып істенче.
9-ҷы класстағы ӱгренҷілернең андағох чоохтазығлар апарылған, оларға ӧрт сығарбас правилолардаңар памяткалар пирілген, ӱгренҷілер улуғларны отнаң хайди орта тузаланардаңар ӱгредер полчалар.
Аалда кӧп палалығ іҷе Юлия Юрьевна Белоглазованаң тоғасхабыс. Аның пис пала, прайзы позыни. Аннаң ідӧк палаларны хайраллирдаңар чоохтазығ апарылған, ибде отнаң хайди орта тузаланардаңар ағаа памятка читірілген.
СӦС СОО: Мындағ мероприятиелер чуртағҷыларны ӧрт сығарбас правилоларҷа тудынарға ӱгредер паза палаларның чуртазын хайраллир пӧгіннең иртірілчелер. Харатаста, газ плитазынзар ниме-де тӧгілгенде, ӧрт сых парған. Алты частығ оолағас ӧрттең ваннай комнатада чазыныбысхан. Пабазы, кӧйчеткен кухнязар кір полбин, ӧрт ӱзірҷеңнерні хығыртыбысхан, че пала газха оох партыр.
Новосибирск облазындағы Степной посёлокта сыххан ӧртте пис пала ӱреен. Тураның 32 частығ ээзі кӧйчеткен квартирадаң сығарға маңнантыр, че пис пала: пис паза читі частығ ікі хызыҷах, читі айлығ, пір частығ паза ӱс частығ ӱс оолағас, ӧрт пасталғандох, угар газха оох парғаннар. Отнаң салбыр тудынған сылтаанда анда ӧрт сыххан осхас.
Улуғларзар айланыс - палаларыңны хайраллаңар, отнаң тузаланчатса, сизіктіг полыңар, ӧрт сығарбас правилоларҷа тудыныңар. Пала чуртазынаң аарлығ ниме чоғыл!
Автор :
Николай СУЛТРЕКОВ
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы