ӦМЕНЕҢ ИДІЛГЕН ТОҒЫСТЫҢ САЛТАРЫ ПӦЗІК
09.02.2018
Хабарлар
В.Н.ТУГУЖЕКОВА, Р.П.АБДИНА
Пылтыр филология наукаларының кандидады Раиса Абдина пістің чонның кибірліг кип-азаан тігерінеңер дисктер презентациязын иртірген. Амды ол наа тоғыс, тимнеп, чон алнынзар сығарды. Пу тоғыс «Хакастарның культуразында национальнай кип-азах» адалча.
7 февральда ХакНИИЯЛИ-да авторға книганы чарыхха сығарарға полысхан кізілер паза аалҷылар чыылысхан. 2017 чылда сыххан «Научное обозрение Саяно-Алтая» журнал паза «Петроглифы горы Оглахты» сомнар книгазының презентациязы полган.
«Хакастарның культуразында национальнай кип-азах» кинде ӱс тілнең пазылып чарыхха сыххан. Пір страницада чоохталчатхан искіріг изерістіре ӱс тілнең парып одырча: орыс, хакас, англия тіллерінең. Пілдістіг, аймах тілнең пазылған паза сомнарнаң чазалған книганы пір-ікі кізі тимнеп полбас. Мында ӧменең тоғынғаны кӧріндіре. Раиса Петровна пу тоғысты узы-пазына читіріп, чарыхха сығарарға полысхан кізілерге алғызын читірген.
- Мындағ книганы сығарарға олаңай ла нимес, - чоох тутхан Р.П.Абдина. - Че наука, искусство, культура паза музей тоғынҷылары хада-пірге тоғынған сылтаанда ол тимнел парды. Алынҷа алғызым читірчем грант ахчазынаң полысхан Хакасияның национальнай паза территориальнай политика министерствозына, Хакасиядағы «Мир Добра» чонға полызығ пирҷең халых фондына. Сомнарнаң «Читіген» хакас драма паза этническай кӧглер театрының артисттері, Л.Р.Кызласовтың адынаң чир-суғ ӱгренҷең музейнің тоғынҷылары полысханнар.
Мындағ тоғыстарны чарыхха сығарары гранттар ахчазы полызиинаң чуртасха кирілче. «Хакас Республиканың региональнай политиказы (2017 - 2021)» хазна программазы тоғынча. «Мир Добра» чонға социальнай полызығ пирчеткен фондтың устағҷызы Сергей Чанков пу проект хайди тӧстелгеннеңер чоохтап пирген: «2017 чылның хосхар айында мындағ киндені чарыхха сығарар сағыс тӧреен. Раиса Петровна хакас кип-азаанаңар чахсы материаллар пар тіп ис-кірген. Іди тоғыс пасталған, грант арачылирға ла халған. Мында Раиса Петровнаның ӧткін, кӱлӱк оңдайын, чахсы пілістерін таныхтирға кирек».
Книга улуғ нимес тиражтығ чарыхха сыххан - 100 экземпляр. Че пу тоғыстың пастағҷылары аны мыннаң даа кӧп чарыхха сығарыбызарға пӧгінчелер, Хакасия правительствозы полызиина ізенчелер.
Тиксі алза, кинде пис ӧӧн чардыхтаң пӱтче: тастындағы кип-азах паза аның чардыхтары; кибірліг хакас кӧгенеенің кӧрімнері; пӧріктер паза маймахтар; национальнай чазанҷыхтар паза хоза чазанҷаң ниме-ноолар; кип-азахты чазаҷаң орнамент паза хоости тігілгені. Алынҷа таныхтирға кирек пу книганы чазапчатхан сомнарны - олар чарыхтар, пӧзік синде тимнелтірлер. Оларны сомҷылар Ю.А.Пархоменко, А.В.Канзычаков тимнееннер. «Читіген» театрның «Айланыс» фольклор ӧмезінің артизі, Хакасияның саблығ артизі Степанида Саможикова кип-азах таллирынҷа хоос устағҷы полған. Актёрлар, тізең, чазағлығ хакас кип-азахтығ сомға суурынғаннар.
«Хакастарның кибірліг культуразында национальнай кип-азах» книганы альбом даа тиирге чарир. Кип-азах - ол пістің культурабыс паза тархыныбыс, пӱӱнгі кӱнзер чӱзер чыллар изере килген. Пу книга полған на кізее тузалығ полар тіп сағынчам, ползын ол культура тоғынҷызы, ус кізі алай турист...
Автор :
Елена САГАТАЕВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде