ӦӦН УНИВЕРСИТЕДІБІСТІҢ ЧИДІГЛЕРІ
20.02.2018
Хабарлар
Ӱгредіг.Н.Ф.Катановтың адынаң Хакас хазна университедінің ректоры Татьяна Краснова, республика хабарҷыларынаң тоғазып, пу позік ӱгредіг заведениезінің ирткен чылдағы чидіглерінеңер паза 2018 чылның погіннерінеңер чоох апарған.
Мындағ тоғазығларны университет устағҷызы тӧреміл иртірче. Ол кибірге дее кір парған тиирге чарир. Мындағ оңдайнаң Татьяна Григорьевна республика чуртағҷыларына ӧӧн вузыбыстаңар кӧп ниме чоохтап пирче. Пу даа тоғазығда аның чооғы алғым полған. Ідок хабарҷылар сурығларына нандырарға полысханнар аның полысчылары: ӱгредіг киреенҷе проректор Наталья Пропой, наукаҷа паза нааҷыланыстарҷа проректор Андрей Попов, тӧреміл ӱгредіг хоостыра проректор Марина Адамова паза Искусство институдының наа директоры Светлана Окольникова.
НАА УСТАҒҶЫ
Чыылығ пасталғаннаңох ХГУ ректоры Татьяна Краснова хабарҷыларны Искусство институдының наа директоры Светлана Окольникованаң таныстырған. Хакасияның культура министрі полған кізіні прайзы даа чылығ удурлаан. Ректор аны пӧзік синніг профессионал паза культура тоғызында улуғ опыттығ кізі тіп таныхтаан. Светлана Анатольевна, чоохха хозылып, піди теен:
- Сынны чоохтаза, пу тоғысха сығарға мині хаҷанох хығырғаннар. Мин ӱр тус сағынғам. Чуртаста ачых-чарых таа ползам, наа нимелерзер уғаа нандырығлығ кӧрчем. Аннаңар пу тусха минің институт хоостыра уғаа кӧп наа сағыс тӧреен. Пу чағында, сағынчам, сірерні оларнаң таныстырарбын.
Таныхтирға кирек, Светлана Окольникова 12 чыл республиканың культура министрі полып тоғынған. Аннаңар прайзы даа аны чахсы таныпча паза улуғлапча. Амды піс аны пазох наа кӱзінең паза наа сағыстарынаң кӧрчебіс.
ӦӦН ВУЗЫБЫС
Хакас хазна университеді республикада иң улуғ вуз полча паза регионға ӧӧн специалисттерні тимнепче. Аның студенттеріне тирең пілістер аларға паза пос тусты тузалығ иртірерге прай даа оңдайлар пар.
Ректорның чооғынаң, вуз ӱс кӧстегҷе тоғынча: ӱгредіг паза наука тоғыстарынҷа, халых мероприятиелер иртірерінҷе. ХГУ-ның ис-пайына кірче: 15 ӱгредіг корпузы, 10 общежитие, ниик атлетиканаң айғасчаң манеж, спорт заллары, футбол чазылары, нинҷе-де концерт залы. Университетсер он институт паза тӧрт колледж кірче. Ідок улуғ, пай библиотека, позының издательствозы, искіріг технологияларының кіні, технологияларға паза нааҷыланыстарға хабасчаң кін, вуз алнындағы ӱгредіг кіні, торт музей, опыттар иртірҷең чазызы пар.
Университеттің ис-пайынаң пасха, Татьяна Григорьевна ідок вузтың чидіглерінеңер искірген.
- Ирткен чылда Россиядағы вузтарның национальнай рейтингі иртірілген. Анда 81 субъекттең 448 вуз араласхан. Оларның аразында піс 64-чі орында пол парғабыс. Сағынчам, ол хомай нимес козідіг. Че пістің ам даа тилічең оңдайлар пар, - таныхтаан ректор.
Піди кӧргенде, ХГУ-ның поғдархаҷаң ниме кӧп. Анда ӱгредігліг тоғыс уғаа алғым апарылча. Іди университетте позік ӱгредігліг 100 азыра программа тоғынча, ортымах профессиональнай ӱгредігліг 20 азыра специальность пирілче, 30 азыра аспирантура программазы саналча. Андағ оңдайнаң ХГУ аймах-пасха специалисттерні тимнепче. Оларның квалификация сині ідок пасха-пасха: бакалаврлар, специалисттер, магистранттар, ординатура-интерннер, аспиранттар.
АБИТУРИЕНТТЕР ХАЙИИНА
Чоох чоғыл, прай ӱстӱнде чоохталған искіріглер хайығ тартчалар. Че хай пірее чоохтардаң, университетсер кіріп аларға сидік. Тикке ӱгренер орыннар саны чыл сай хызырылча тидірлер. Че вуз устағҷызы Татьяна Краснова прай ол тайма чоохтар теен. Хайди ол ізендірген, пӱӱл университетке 131 ӱгредіг программазы хоостыра 1615 бюджет орны пирілген. Андағ оңдайнаң тикке ӱгренер орыннар саны ХГУ-да алыспаан.
- Бюджет орыннары пістің пар. Олар Россияның ӱгредіг паза наука министерствозынаң чарадыл парғаннар. Аннаңар абитуриенттерні сағыпчабыс, - искірген Татьяна Григорьевна.
ПӰӰЛ УНИВЕРСИТЕТКЕ 131 ӰГРЕДІГ ПРОГРАММАЗЫ ХООСТЫРА 1615 БЮДЖЕТ ОРНЫ ПИРІЛГЕН. АНДАҒ ОҢДАЙНАҢ ТИККЕ ӰГРЕНЕР ОРЫННАР САНЫ ХГУ-да АЛЫСПААН.
Хакас филология кафедразына университетте улуғ хайығ салылча. Анда тикке ӱгренер 25 орын пирілче. Хайди таныхтаан ректор, хакас филология кафедразынзар кірерге сағынчатхан абитуриенттер саны чылдаң кӧп. Аннаңар пу чағында анда бюджет орыннар саны хызырылбас.
Ідӧк ХГУ-зар абитуриенттер льготалығ оңдайларҷа алылчалар. Олар ӧкіс паза кинек оол-хыстарға кӧріл парған. Пӱӱл бакалавр программазына 84 андағ орын пирілген.
Ідӧк кӧстегліг оңдайнаң ӱгренер квоталар пар. Ирткен чылда чӧптезіг хоостыра имнег киреене 23 кізі ӱгренген, ӱгретчее, тізең, тӧрт кізі. Таныхтирға кирек, чӧптезіг хоостыра ӱгренчеткен студенттер стипендияа хоза тӧлеглер алчалар. Іди «Имнег кирее» специальностьха ӱгренчеткеннерге стипендияа хоза ӱс муң салковай пирілче, хакас филология кафедразындағы студенттерге - ікі муң салковай.
Университетсер тиксі марығлар хоостыра кірерге сағынчатханнарға амох чидіглерінеңер танығларны чыып одырарға кирек. Ол, вузсар кірчетсе, чахсы полысчаттыр. Кӧзідімге, университет иртірген олимпиадаларның чиңісчілеріне ЕГЭ балларына хоза баллар пирілче. Ол ідӧк республика синінде ирткен хакас тілі паза литература олимпиадазының араласчыларына теелче.
Прай даа абитуриенттерге студенттер стипендиязы синінеңер піліп аларға хынығ. Амды ХГУ-да академическай стипендияны 2933 кізі алча. Олар - «тӧрт» паза «пис» паалағларға ӱгренчеткен студенттер. Стипендияның сині 2500 салковайға тиңнелче. Че иң артыхтары аннаң даа кӧп ал полар оңдайлығлар. Іди, «ӱстер» чох ӱгрензе, аймах-пасха марығларда аралазып, чидіглер кӧзітсе, студенттiң ізебінзер 9600 салковай «тӱсче». Ол пӧзік стипендия тіп адалча. ХГУ-да ол стипендияа 166 студент турысхан.
Пу стипендиядаң пасха, ідок социальнай стипендия пар. Аны чуға чуртапчатханнар алчалар, хайзын пічіктер пастыра киречілирге кирек.
Чуртаҷаң орыннар хоостыра сидіксіністер чоғыл тіп искірген Татьяна Краснова. Общежитиеде чуртирға сағынчатханнарға прайзына орын пар.
НАА КӦСТЕГЛЕР
Чыылығ тузында ідок наа кӧстеглердеңер чоох парған. Іди бакалаврлар тимнирінде наа программалар кирілген: «Филология: филология дисциплиналарының ӱгретчізі (орыс тілі паза литературазы)», «Педагогика ӱгредии: хакас тілі паза англия тілі», «Педагогика ӱгредии: хорғыс чох чуртиры - физическай культура». Магистратура ідок ӱс наа кӧстег алған: «Журналистика: Медиа паза чон палғалызы», «Филология: немец тіліне паза культуразына ӱгредер теория паза практика», «Педагогика ӱгредии: физическай культуранаң хазыхтары уйан олғаннарнаң айғазары». Ортын профессиональнай ӱгредіге ідок ікі наа программа киріл парған: «Сетьтіг паза системалығ администрирование» паза «Искірігліг системалар паза программирование». Пу специальностьтар Россияда иң сабланчатхан профессияларның санына кірчелер.
Татьяна Краснова ідок имнег киреене улуғ хайығ айландырған. Пӱӱл наа ӱгредіг чылынаң пасти ортымах профессиональнай ӱгредіг учреждениелерінзер «Имнег кирее» паза «Сестринскай тоғыс» специальностьтарға кірчеткеннерге онетін сыныхтағ иртерге килізер. Хайзында абитуриенттернің хылии-кӧрізі паалалар.
- Сыныхтағ тест оңдайынаң иртер, - таныхтаан Татьяна Григорьевна. - Оол-хыстарның кӧбізі пу тоғысха хайиин айландырча. Че ачырғасха, чииттер постары пілбинчелер, тимделер бе олар ол тоғысха. Сынында олар сағызынаң паза кӱзінең ол тоғысха тимде поларға киректер.
Университеттің позік ӱгредіг системазында ідок чахсы алызығлар таныхталған. Ӧонінде ол «Имнег киреендегі» чиит специалисттерге теелген. Олар вузты тоосхан соонда интернатура паза ординатура иртчеңнер. Анда специализация алҷаңнар. Аның соонда ла имнег учреждениелерінде тоғынарға чарадылҷаң. Амды оларға, имнег киреендегі специалисттерге, азых сыныхтағ ла иртібізіп, устарын киречілирге чарир. ХГУ ректорыньщ чооғынаң, ол уғаа сидік нинҷе-нинҷе поліктіг сыныхтағ. Аны опыттығ имҷілер паалапчалар паза видео пастыра хазнаның хазых хайраллаҷаң министерствозы сыныхтағда тутча.
- Ирткен чылда «Имнег киреен» тоосчатхан прай 42 кізі андағ азых сыныхтағны иртерге чарадыбысхан. Пастап олар тесттер пӧккеннер, соонаң устарын кӧзіткеннер. Прайзы олар сыныхтағны чахсы иртібіскеннер. Оларның чардығы сах андох тиксі практикалығ имҷі полып тоғын сыххан, аннаң пасхазы ординатуразар парарға чаратхан, - поғдархаснаң искірген Татьяна Краснова.
НАУКА ЧИДІГЛЕРІ
ХГУ-ның наукаҷа паза нааҷыланыстарҷа проректоры Андрей Попов хабарҷыларға вузтың наука сариндағы чидіглерінеңер толдыразынаң чоохтап пирген. Аның таниинаң, 2017 чыл университеттің істезігліг тоғыстарына пай чыл полған.
- Пис чыл мының алнында пістің ӧӧнінде теория хоостыра істезігліг тоғыстар полҷаң. Аның салтарларын наа наука статьяларында, монографияларда кӧрчеңміс. Пӱӱн, тізең, піс істезіглерібіснең чуртаста тузалан полчабыс, - таныхтаан Андрей Попов. - Ирткен чылнаң тиңнестірзе, патенттер саны 2,5 хати ӧс парған. Ол ідок тоғызыбыстың салтарын кӧзітче. Вузтағы учёнайлар хазнабыста паза 11 пасха хан чирінде ирткен наука мероприятиелерінде араласханнар.
Іди чыылығда хабарҷылар университеттегі ученайларның хай пірее наука тоғыстарынаң танысханнар, хайзылары пістің республикада тузаланылчалар. Оларның санында «стержень Хегая» оборудование. Ол - трубопроводтар істін арығлаҷаң ниме. Ідок учёнайлар школаа парарға тимненчеткен олғаннарның тилізін сыныхтаҷаң программа тӧстееннер, киидегі оолығ ниме-нооларның парын сыныхтаҷаң детектор чуртасха киргеннер паза пасха даа кӧп ниме.
Тоғазығның халғанҷызынзар ХГУ ректоры Татьяна Краснова пу чылда вузсар ЕГЭ хоостыра позік баллығ коп абитуриент кірер тіп ізенізінең ӱлескен. Позы, тізең, ол университеттің таңдағызынзар чарых ла сағыстарнаң кӧрчеттір.
Автор :
Екатерина ИНДЫГАШЕВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы