ЧОРЫХЧЫЛАРНЫ ХУМАРТХЫЛАРНЫ ХАЙРАЛЛИРҒА ӰГРЕДЕРГЕ КИРЕК
15.09.2021
Хабарлар
Туризм. Мария Окунева, экскурсиялар иртіріп, чорыхчыларны Хакасия тархынынаң таныстырча
Хакасияда ӧткін чииттер илееде. Оларның санында Мария Окуневаны хайди даа адирға кирек. Абахай хыс «Кванториум» технопаркта олғаннарға уроктар иртірерге, сомға суурып, аймах марығларда чиңіс тударға, чорыхчыларға экскурсиялар иртірерге маңнанча.
Чир-суғҷыбыс Ағбаннаң, ӱгредии хоостыра - биолог. Хакас хыстың таниинаң, ол кічігдең ӧзімнернең айғазарға хынҷаң, аннаңар, школа тоосханда, Хакас хазна университедінзер ӱгренерге кірібіскен. Мария чоохтапча:
- Вузта пис чыл ӱгренгем, анаң кӧп нимес тус Юннаттар станциязында істенгем. Олох чыл кӱскӱзін мині республиканың хоза ӱгредіг кінінзер тоғысха алғаннар. Анда методист паза ӱгретчі полып тоғынғам. Методист чіли ӱгренҷілерге биологияҷа марығлар иртірҷеңмін. Ӱгретчі полып, Ағбанның 10 № школазында «Микроскоп алтындағы чуртас» кружок апарғам.
Амға теере биология Марияның ӧӧн хынызы полча тиирге чарир, че ікі чыл пазынаң хакас хыс пасха сферада кӱзін сынап кӧрерге чаратхан. Таныстары ағаа туризмні таллап аларға чӧп пиргеннер. Ол пӧгіннең чир-суғҷыбыс, магистратураа кіріп, «Тархын-культура туризмі» программаҷа пілізін алғытхан. Анда ӱгренчеткенде, чиит хысты Хакасияның ӧӧн музейінзер тоғысха хығырғаннар. Маша таныхтапча:
- Музейде ынағ ӧме істенген. Мағаа Ольга Евгеньевна Борисованаң, Ольга Геннадьевна Ахремчикнең, Аграфена Фёдоровна Чепашеванаң, Людмила Георгиевна Угдыжекованаң тоғынарға ӱлӱс тӱскен. Чииттердең Максим Чертыковты, Ольга Чистанованы, Кунари Тюньдешеваны, Анастасия Красиловскаяны, Анастасия Фалиц-Готлибті таныхтирга кирек. Хада-пірге тудынып, хайдағ ла проекттер чуртасха кирбеебіс.
Аграфена Фёдоровнаа улуғ алғыс. Ол чиит специалисттерні чоныбыстың тархынына, культуразына кӧніктірген. Аның устаанынаң хакас хоостарның аймағынаң танысхабыс, хыл платты орта тартынарға ӱгренгебіс. Піреезі анзын пілбинчеткеніне чапсир, неке. Мин городта ӧскем, хакастар кибірлерінең танызар оңдай чох полған. Тогыс хоостыра мағаа экскурсиялар иртірерге, кӧзідіглерні азарға килісчең. Ідӧк музейде пазох «Микроскоп алтындағы чуртас» кружок апарғам. Тоғыс кӧңніме кірҷең, че чуртас оңдайлары алыс парғанда, парыбызарға киліскен.
2019 чылдаң «Кванториум» олған технопаркында істенчем. Биология уроктарында палаларнаң хада аймах істезіглер апарчабыс. Кӧзідімге, «Кедровница» ООО-ның тоғынҷылары, піссер киліп, ипчі чонға кремнер идерге ӱгреткеннер. Предприятие 2016 чылда Хакасияда тӧстелген, аның ӧмезі абахайларға косметика сығарча. «Кванториумда» робототехникаңа, ІТ-технологияларҷа, биологияҷа паза пасха даа предметтерҷе уроктар иртчелер. Олар улуғ кирексіністе.
Мария Окунева ікінҷі ӱгредиинеңер ундубинча, пос туста ол чорыхчыларға Хакасияның чапсых орыннарынҷа экскурсиялар иртірче. Хакас хыстың таниинаң, ол 2017 чылдаң туризмнең толдыра кӱзінең айғас сыххан.
Ол чыл чир-суғӌыбыс «Хакасский» заповедниктің сомӌылар мариинда чиңіс туттыр. Пу чидіг Машаа заповедникте фотосессиялар иртірерге оңдай пирген. Ол чооғын узаратча:
- Закон хоостыра заповедник - ӧнетін хайраллалчатхан чир. Андар чорыхчыларны чарадығ чох кирбинчелер. Кізілерні сомға суурып, археология хумартхыларына, чир-чайаанға аптаттырғам. Заповедииктің устағ-пастаа «Экскурсовод школазы» курстар иртіргенде, сах андох пазын салғам. Аннаң сығара чыл сай ӱгредіг иртчем. Курстарға ортымахти 15 кізі чӧрче. Артыхтарның артығынаң заповедник чӧптезіг итче. Пастағы туста экскурсиялариы Оғлах тағда ла иртiрҷeнмiн. Андағы пасхысча сығып, кізілерні хайа хоостарынаң археология хумартхыларынаң хакас чонның кибірлерiнең паза тархынынаң таныстырҷаңмын. Тӱрчедең туристтерні Оғлах тағның хырынзар ал чӧр сыххам. Алында пу маршрутта Хакасияиың туризмҷе хабарлар кінінің (ТИЦ) специализі Павел Чураков ла тоғынҷаң. Сомға суурарға хынчатхан улусха «Ӧбекелер чолы» объектте экскурсиялар иртірчем. Пӱӱл посха тоғыс таапчатхаи кізі (самозанятый - Авт) полыбысханда, аннаңох кӧп маршрутча чонны ал чӧрерге пӧгінчем.
Марияның чооғынаң, посха тоғыс таапчатхан кізі чіли санға тур саларға ӱр нимес полтыр. Чир-суғӌыбыс, Интернетте табылған инструкцияа тудынып, «Минің налогым» приложениені телефонына турғыс салған паза Сбербанкта саннығ картаны чахып салған. Тиксі алза, прай пічіктерге пис минута парыбыстыр. Хакас хыс чоохтапча:
- Алында экскурсоводтар лицензия пастыра тоғынарлар тіп чоохтар чӧрген Пу сағыс чуртасха кирілер бе, пілбес. Посха тоғыс таапчатхаи кізі чіли санға тур салғанда, тоғынарға хай-хай истіг. Амды мии аймах организацияларнаң чӧптезіг идерге оңдайлығбын. Хакасияның туризмҷе хабарлар кіні мағаа полысча. ТИЦ-тың хабазиинаң пӱӱл июльда «Glamour» журиалда миннеңер улуғ иимес хабар сыххан. Аның авторы - Мария Белоковыльская. Ол «Harper’s Bazaar» жyрналның редакциязында ӧӧн редакторның орынӌызы полып істенче. Ағаа хоза, аймах СМИ-ларзар пічіктер тимнепчеттір.
Мария Окунева тимнепчеткен экскурсиялардаңар чоохтаза, ол, «Археология паза тархын-культура экспертизазы» ООО-наң палғалыс тудып, кізілерге кӱргеннер хазылчатхан орыннарны кӧзідерге, археологтар тоғызынаң таныстырарға пӧгінче. Ідӧк чиит специалисттің кізілерні Ӱӱ тағзар паза «Хуртуйах тас» музейзер ал чӧрер сағыс пар. Хакас абахай - тыс пілбес кізі. Ол аймах проекттер чуртасха кирерге хынадыр. Аның пастаанынаң 12 сентябрьда Оғлах тағ тӧзінде орныхчатхан «Ӧбекелер аалы» объектте «Чазы ӱннері» кӧглер иирі ирткен. Музыкант Сергей Чарков ӱгренӌілерінең хада, чатхан саап, хакас ырларын толдырған.
Чонны экскурсияа Мария Окунева @okuneva_ maria инстаграм пастыра чыыпча. Туристтер ӧмезінде 20 кізідең кӧп полбинча. Чир-суғӌыбыстың таниинаң, аалӌыларның илеедезі Хызылчар крайынаң, полған на экскурсияда Москвадаң килген улус пар. Халғанӌы туста Хакасияның чуртағӌылары ӧріндірчелер. Кізілер тӧреен чирінің чапсых орыннарынаң танызарға кӱстенчелер. Пандемия даа тузында пістің республиказар хырығ озаринаң чон килчеттір. 29 августта экскурсияда Швейцарияның чуртағӌызы араласхан. Чооғының халғанӌызында Мария Окунева таныхтаан:
- Хакасия ӱлгӱлері туризм сферазын хайығда тударға кӱстенчелер. Анзы чахсы. Че чорыхчылар саны иртіре кӧп полза, пасха сидіксіністер сығысча. Пӱӱл февральда Байкал кӧлде полғам. Анда чыл ибіре кізі саны ӱзілбинче. Сынап чапсых орын, че похсах най кӧп Ырғах-Тарғах тайғазында анда-мында тастал парған сӧп-сапты кӧрерге чарир. Санапчам, кізілерні хумартхыларны хайраллирға ӱгредерге кирек. Ол сарииаң Россияда ла нимес, хырығ озариида даа тоғыс уйан арах парча. Аалҷыларны Хакасиязар хығырып, пу сурығны ідӧк хайығда тутса, чахсы поларҷых.
Автор :
Майя КИЛЬЧИЧАКОВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
26 | 27 | 28 | 29 | 1 | 2 | 3 |
4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 |
18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 |
25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде