ТАХПАХТА ТӦЛЛЕР ПАЛҒАЛЫЗЫ
17.09.2021
Хабарлар
Чайаачы устар. Ікі чыл мының алнында сентябрь айда С.П.Кадышевтiң адынаң культура кінінде «Тахпахчы» хакас фольклор студиязы тӧстелген. Аның устағӌызы Наталья Бурнакова полча
... Теестегі «Айтыс» чағдапчатхан. Тахпахчыларның республика синіндегі марииның тӧстегҷілері алғым чыылығ иртірерге чарадыбысханнар. Андар, С.П.Кадышевтің адынаң культура кінінің специалисттерінең пасха, марығ араласчылары, чарғыҷылар паза хабарҷылар хығыртылғаннар. Чоох полғанына ла пирілген. Орта чоохтаза, пу тоғазығда тахпахчылардаңар, оларның аразында иртірілчеткен марығдаңар кемге дее постың сағыс-кӧрізін читірерге чарир полған. Республика синіндегі «Айтыс» марығда ікі хати Гран-приге турысхан чайаачы ус Наталья Бурнакова ідӧк сӧс албин полбаан.
- Андада мин тахпахчыларны кӧдірердеңер, оларның санын хозардаңар сағызымны чарытхам. «Хайди піс кӧрчебіс, «Айтыста» полған на сай ол ла кізілер араласчалар. Хакас сарыннарының, теелбектерінің ӧмелері асхынах нимес нооза. Аның ӱчӱн кӧңніліг кізілерні тахпахтирға ӱгрет салар пӧгінніг ӧнетін студия тӧстеп аларға чӧп пирерҷікпін», - теем мин. Ол сағызым телевидение пастыра тарадыл парған. Культура кінінің устағ-пастаа чарасхан. Нинҷе-де тус пазынаң олар минзер сығдырадыбысханнар. «Тахпахчы» студияны хайди даа тӧстирбіс. Сірер аның устағҷызы поларзар», - тееннер мағаа. Мин ынабысхам, - чоохтап пирген ол.
Полған ол кирек ікі чыл мының алнында. Наталья Семёновна тахпахнаң кічігдең сығара таныс. Тӧӧ чирінің саблығ тахпахчызы Евдокия Петровна Тыгдымаева аның тай іҷезі полған нооза. Ол аны пу кирекке чахсы ӱгрет салған. Аннаңар чайаачы чағыны пирген пілізінең паза узынаң ағаа пасхазынаң ӱлезерге тың ӧріністіг пілдірче.
«Тахпахчы» студиязар читі частығ олғаннардаң пасти улуғ частығ аға-ууҷаларға даа чӧрерге чарир, кӧңнілері ле ползын. Аның программазынзар тахпахты орта пӱдірерге, оларға килістіре кӧглер табарға, пасха диалекттіг тахпахтарны толдырарға кӧніктірері киріл парған. Че наа студияның ӧӧн кӧстее аның араласчыларын «Айтысха» тимнирі полча.
- Кӧп кізі пу марыға сығарға тідінминче. Чӱректең сыхчатхан ыр-тахпахтарын пос алынҷа ла хыңнан чӧрчелер. Аннаңар оларны сценадаң, кӧрігҷілердең чалтанмасха ӱгрет саларға кирек тіп санапчам. Студия наа ла азылғанда, Ағбан городтағы 22 № школаның ӱгренҷілері чӧр сыххан полғаннар. Анаң ӱгредігдең пос тус таппин, тохтат салғаннар. Пӱӱнгі кӱнге теере ӱс ле ипчі тӧреміл араласча. Мин оларны сценаа сығарға тимнеп тее салдым тиирге чарир. Сағам ады-солаларын чоохтабин турим, - аннаң андар чарытхан устағҷы кізі.
Тахпах киреене ӱгренер кӧңніліглернің саны паза хозылбиныбысханда, Наталья Семёновна Бурнакова «Тахпахчы» студия хойнында фольклор ӧмезін тӧстебізерге чаратхан. Ідӧк тахпахтирға кӧнігер пӧгінніг, че хоза хакас кӧг тиріглерінең ойнирға.
- Минің айланызыма сах андох ӧӧрем Фаина Чебодаева ӱндескен. Анаң ідӧк «Чон кӧглері» ӧменің араласчылары Жанна Сагалакованаң Тамара Чаптыкова килгеннер. Олар прайзы уғаа чахсы тахпахтапчалар, ағаа хоза хакас кӧг тиріглерінең ойнапчалар - Жанна Георгиевна чатханнаң, Тамара Степановна тимір хомыснаң. Паза піске чиит чайаачылар Алексей Казыгашевнең Юрий Челтыгмашев хозылғаннар. Ансамбльда олар хомыснаң ойнапчалар паза тахпахтапчалар. Ооллар пістің ансамбльда хынып арласчалар. Юра ӱр ниместе ле килген, че аның тахпағы чи хайди чахсы сыхча! Андағ кӧңніліг чииттер піссер кӧп арах килген полза, тың ӧріністіг поларңых, - ӱлескен устағҷы.
«Тахпахчы» студияның паза аның хойнында тӧстелген «Хағба» ӧменің урок-репетициялары С.П.Кадышевтін адынаң культура кінінде тынағ кӱннерінде ле иртчелер. Олаңай кӱннерде аның прай араласчылары постарыньщ тоғыстарын толдырчалар. Хайди устағҷы чарытхан, пу ӧме пос кӧңнiнең тӧстелген нооза. Олар анда чӱрек-паардаң сыххан тахпахтарынаң ӱлесчелер.
- Омені хайди адап саларын ӱр сағынғабыс. Полған на репетиция тузында піс аннаңар чоох апарҷаңмыс. Пір дее килістіре ат таппинчатхабыс. Пірсінде ибімде ол-пу нимелерні хайраллапчатхан тасхағымның ізиин азыбысхам. Андартын Герман Танбаевтің сарыннар дискі ползар тӱс парған. Ана анда мин «хағба» сӧсті кӧр таап алғам. Пазыма сиирт салғам. Сӧстікте кӧрібіскенде, «ангел-хранитель» тілбестелче. Іӌемнең сурғам ол сӧс ниме таныхтапчатханын. Ол «кізінің алнында чӧрчеткен ах сӱрне» тіп чарыт пирген. Пістің ӧмее килістіре. Прайзыбыс чарас салғабыс, фольклор ӧмезін «Хағба» адап салғабыс, - чооғын узаратхан Наталья Бурнакова.
Чоохтирға кирек, «Тахпахчы» фольклор студиязының «Хағба» ӧмезі пӱӱл «Мир Сибири» чоннар аразындағы онлайн-фестивальда «Фольклор, чон кӧглері» номинацияның лауреады полыбысхан.
- Піс сағынмаабыс таа, мындағ атха турызарбыс тіп. Наа ла тӧстелген ӧме полчабыс нооза. Че матап тимненгебіс. Таллап алғабыс Михаил Кильчичаковтың «Адам чирі» тахпаан паза минің «Ӧткін кӧңніліглер» тахпаамны. Видеоға суурып, ызыбысхабыс. Пу фестивальда тиксі хазнадаң ікі чӱс азыра чайаачы ӧме араласхан. Аннаңар тың ӧріністіг, - теен Наталья Семёновна.
Чайаачы устарның мыннаң мындархы пӧгіннерінеңер чоохтаза, Наталья Бурнакова тахпах киреен тилідерін тохтадарға сағынминча. Пу чағында, 9 октябрьда, ол С.П.Кадышевтің адынаң культура кінінің специалисттерінең хада «Таң азыра тыңнаҷаң ӱзігі чох тахпах пӱӱн ааллапча» концерт иртірерге тимненче. Аның искіриинең, пу кӱнде республикадағы хакас фольклор ӧмелері, тахпахчылар сценазар сығарлар.
- Соонаң чайаачы кӧңніліглернең хада «тегілек столлар» иртір турар кӧстег пар. Оларда піс пу киректі аннаң андар тилідер оңдайлардаңар чоох апар турарбыс. Чазырбин чоохтаза, республика синіндегі «Айтыс» марығда тӧреміл араласчатхан чайаачы устардаңар кинде сығарыбызарға сағыс пар. Анзынаңар оларнаң хада чоохтазарбызох. Паза пу чылда республика синінде 7 - 16 частығ олғаннар аразында «Ты - супертахпахчы» марығ иртірерге пӧгінчебіс. Ол декабрь айға кӧріл парған, - хай пірее пӧгіннерінеңер искір пирген «Тахпахчы» студияның паза «Хағба» ӧменің устағңызы Наталья Бурнакова.
Аның ідӧк ӧӧн сағызы «Тахпахчы» хакас фольклор студиязының тоғызын пӧзік синде апарары полча. Аннаңар ол чайаачы кӧңніліг чииттерні чидікпин сағыпча. Айланарға кирек С.П.Кадышевтің адынаң культура кінінзер.
Автор :
Александра КАРАМЧАКОВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы