«ХАРА АЛТЫННЫҢ» ІСКЕРКІ САРИНЗАР ЧОЛЫ
14.01.2022
Хабарлар
Хара тас промышленнозы. Пӱӱнгі кӱнде Хакасия экономиказының ӧӧн кӧстеглерінің пірсі - хара тас промышленнозы. Халғанҷы туста аның тилізінең палғалыстығ сидік сурығлар удаа сығысчалар
Хара тас аниры пістің не республикада ӧспинче, пасха даа регионнар пу чир ис-пайын анирын тилітчелер. Пілдістіг, тилекейде хара тасха нинӌе кирексініс полар, ол син «хара алтын» пістің хазнада анылар. Олох туста тилекей рыногында чылығ пирчеткен ис-пайға паалар удаа «сегірчелер»: пірде тӧбін тӱсчелер, пірде чоғар кӧдірілчелер. Іди 2018 - 2020 чылларда хара тастың тилекей паазы тӧбіннең тӧбін полып одырған. 2019 чылда пір тонна 77 $ турған, 2020 чылда - 63,8 $. Аның сылтаанда республикадағы пірее разрезтер тоғыстарын даа тохтатханнар. Пасхазы алындағы чӧптезіглернің кирексіністерінӌе ле тоғын турған, че сығарыс синін тӱзір-беен. Ирткен чылда кирек чахсы саринзар алысхан: «хара алтын» паазы, чоғар кӧдіріліп, тонна ӱчӱн 144 $ читкен. Пу алызығлар кизек ле кирек полбинчатханы киречілелгенде, хара тас аныпчатхан предприятиелер аныс киреен хатап айныт сыхханнар.
Анылған хара тас ӧӧнінде іскеркі сариндағы пасха хан чирлеріне садылча. Чылда миллионар тонна ис-пай ол саринзар тартылча. Хара тас предприятиелері дее, тимірчолӌылар даа чылдаң чылға хозылчатхан таарығны іскер тартарға Транссибтің паза БАМ-ның кӱзі чидіспинчеткеніне хайығ айландырғаннар. Россия ӱлгӱлері пу саринзар тимір чолны алғыдарға чаратханнар. Пӱдіріг тоғыстары тӧртінӌі чылы апарылча. Че мында даа сидіксіністер чох кирек парбинчатханын чарытча РБК. Тоғыстарны сӧӧ тартхан подрядчик табылғанда, пӱдіріг кирее айныдыларына ізенерге халча.
Че разрезтерге анаан хара тасты пӱӱнгі кӱнде іскер читірерге кирек. Хакасиядағы хара тас разрезтер ээлері регион ӱлгӱлерін сидіксініске хайығ айландырарға паза пу сурығны федеральнай синде пӧгерінӌе хабазарға сурынғаннар. Іди 2021 чылда Хакасия пазы Валентин Коноваловтың адынаң Россия правительствозы кнезі Михаил Мишустиннің адына айланыс тимнелген. Оӧн сурыныс - региондағы разрезтер анаан хара тасты іскеркі порттарзар читірерге хабас пирері.
РБК-ның пу неделядағы искіриинең, Россия президенті Владимир Путин Хакасиядаң, Бурятиядаң паза Тувадаң хоза 9-ар миллион тонна хара тас сығарарынаң чарасхан. Пу регионнардаң хара тастың хырығ озаринзар садии ікі хати сингеннеңер искірче федеральнай сығарыс. Олох туста Якутияда хара тас аниры ӧскірілтір. Аның сылтаанда СУЭК паза «Коулстар» компаниялар 1 миллиард доллар парыс читіре ал полбин халарӌыхтар. Пічікте Хакасиядаң паза Бурятиядаң 18 миллион тонна хара тасты (полған на республикадаң 9-ар миллион тонна, ол санда Хакасияның квотазына Тувадаң сығарылар хара тас сині - 0,4 миллион тонна хара тас сині - кирілген) Россияның тимір чолларына сығарардаңар чахығ пирерге сурыныс полған.
Аның сылтаанда хара тас хырығ озаринзар сығарылбаан ӱчӱн регионнар бюджеттері ідӧк ӱреге кіргеннер. Хакасия ол санда. Аннаңар республика пазы Валентин Коновалов Россия президенті пирген чахығларға чӧпсінче.
- Хакасияа тузалығ чарадығ алған ӱчӱн Россия президенті Владимир Путинні алғыстапчам. Ол республикада анылған хара тас чахсы пааға садыларына, регион бюджеді хоза парыс аларына гарантия пирче. Хоза кірген ахчаа піс социальнай кирексіністерні толдырарбыс паза тиліс программаларын чуртасха кирербіс. Ідӧк Россия правительствозы кнезінің пастағы орынҷызы Андрей Белоусовты алғыстапчам. Пу улуғ паза чахсы салтарлығ тоғыс ӱчӱн, хайзын ол, кӧстегліг министерстволарны паза федеральнай структураларны тартып, толдырыбысхан, - чарытхан Валентин Коновалов.
Хакасия пазының финанс-экономика кӧстеглерінӌе орынӌызы Ирина Войнованың кӧрізінең, ідӧк улуғ тоғыс республика пазы, экономика тилізі министерствозы, федеральнай кіннең хада-пірге тоғынып, толдыр салғаннар. Пӱӱн піс ол салтарны кӧрчебіс.
- 2022 чылда хара тасха мындағох пӧзік паалар тудылза, республика бюджедінің парызы ідӧк чахсы ӧзерін сағыпчабыс, - таныхтаан Ирина Войнова.
Чоохтирға кирек, Хакасияда 2017 - 2030 чылларға промышленностьты тилідерінӌе концепция тоғынча. Аны хоостыра полған на чыл анылчатхан хара тас синін ӧскірері кӧріл парған. Кӧзідімге, 2025 чылға хара тас анирын 45 миллион тоннаа читірері кӧрілче. Республикада хара тас кластерін тӧстирінӌе Пиидегі хара тастығ орынны тилідері ӧзен полча. Анда разрезтернің азылғанынаң пасха, ідӧк чир ис-пайын чахсыландырӌаң фабрикалар пӱдірері, хара тастаң пасха чылығ паза кӱс пирӌең ниме-ноо, ол санда химия ниме-ноозын, тимнирі кӧрілче. Анылчатхан хара тастың сині, ӧӧнінде Д категорияа кірчеткені, пу кӧстегӌе тилісті кӧрерге оңдай пирче.
Автор :
Тимнеен Наталья СУБРАКОВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
26 | 27 | 28 | 29 | 1 | 2 | 3 |
4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 |
18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 |
25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде