РЕСПУБЛИКА ИС-ПАЙЫ БЮДЖЕТКЕ ПАРЫС АҒЫЛЧА
26.01.2022
Хабарлар
Чыл сан пирізі. Хакасия пазы Валентин Коноваловха ирткен чылның тоғыс салтарларынаңар республиканың ис-пай паза чир хайызығлары министрі Евгений Тарасов искірген
ХАЗНА ИС-ПАЙЫНАҢ УСТИРЫ
Хакасияның ис-пай паза чир хайызығлары министерствозының ӧӧн пӧгіні - республиканың хазна ис-пайынаң тӱзімніг тузаланары. 2021 чылның сан пирізі хоостыра республиканың консолидированнай бюджедінзер хазна паза муниципалитет ис-пайынаң тузаланғанынаң (арендадаң) паза садиинаң кірген парыстар 1 миллиард 424 миллион 492 муң салковайға тиңнелгеннер. Министр Евгений Тарасовтың искіриинең, пу парыстар чыл сай хозылчалар. Кӧзідімге, хазна паза муниципалитет ис-пайынаң тузаланғанынаң (арендадаң) парыс 2018 чылда 879 миллион 92 муң салковайға тиңнелген, 2019 чылда - 948 миллион 611 муң салковайға (алындағы чылдағызынаң 8 %-ке кӧп), 2020 чылда - 977 миллион 181 муң салковайға (алындағы чылдағызынаң 3 %-ке кӧп), 2021 чылда - 1 миллиард 64 миллион 938 муң салковайға (алындағы чылдағызынаң 9 %-ке кӧп). Тиксі алза, 2018 чылдаң сығара пу парыс 21 %-ке ӧс парған. Иң пастағызын, ол ис-пайнаң тузаланысты чахсыландырғанынаң, аренда тӧлеглерінӌе ӧдіс синін хызырарынӌа тоғыс иптелгенінең палғалыстығ.
Хазна ис-пайы садиинаң алған парыс ідӧк ӧс парған. 2020 чылда республика бюджедінзер 235 миллион 993 муң салковай кірген, 2021 чылда -359 миллион 554 муң салковай (алындағы чылдағызынаң 52 %-ке кӧп). Ис-пай ӧӧнінде идінӌектерге садылған. Олар хазна-муниципалитет ис-пайынаң, ол санда чир участоктарынаң, 2 -5 чыл арендаӌа тузаланған паза кічіг паза ортын пос кирее (МСП) санына кирілген ползалар, федеральнай закон хоостыра аны пурун садызар праволығлар. Хакасияның 14.10.2020 чылда алылған 49-ЗРХ № законы идінӌектерге хазна-муниципалитет ис-пайының паазын 7 чылға теере узарадар право пирче. Аннаң пасха, Хакасия правительствозының 30.12.2021 чылдағы 720 № чарадии хоостыра 2022 чыл тоозылғанӌа коммерческай кӧстегліг тура ээлеріне чирні кадастр паазының 35 % синінең садызарға чаратча.
ИС-ПАЙ САНҒА АЛЫЛБААН ПОЛЗА...
Пу тоғыстың ӧӧн пӧгіні - налог тӧлеглерінӌе парысты ӧскірері. Ирткен чыл тооза Хакасияның ис-пай паза чир хайызығлары министерствозы орындағы пос устаныс органнарынаң хада закон хоостыра правозы санға алылбаан тибіреділбинчеткен ис-пайның инвентаризациязынӌа тоғыс апарған. Ілезіне сығарылған ис-пай ээлерін собственностьты санға турғыстырарға кӧӧктір турғаннар. Тибіреділбинчеткен ис-пайның пірге хазна реестрі (ЕГРН) искіриинӌе, 2019 чылда республикада 248046 андағ тибіреділбинчеткен ис-пай саналған, ол санда чир участоктары, олох чылның халғанӌы кӱніне 246 338 ис-пай саналған, 2020 чылда - 202 395, 2021 чылда - 194 087. 2019 чылдаң пасталған тоғыстың салтары - алында санға алылбаан 53959 тибіреділбинчеткен ис-пайның санға турғызылғаны, ол пастағы сыныхтағның 22 %-і.
Санға алылған ис-пайнаң хада орындағы бюджеттернің налог парыстары ӧсче: 2018 чылда пу парыс 174 миллион 795 муң салковайға тиңнелген полза, 2019 чылда 21 %-ке ӧс парған паза 211 миллион 19 муң салковайға читкен; 2020 чылда - 275 миллион 226 муң салковайға, алындағы чылдағызынаң 30 %-ке кӧп; 2021 чылда -313 миллион 432 муң салковайға, ӧзіс 14 %-ке тиңнелген.
Че республика бюджедінзер пірігістернің ис-пайынаң чыылчатхан налог сині 2018 чылдаң сығара 418 миллион салковайға алай 14 %-ке тӱс парған. Сылтағ - 2019 чылдаң сығара пірігістерні транспорт налогынаң позыдыбысханы. Ідӧк 2021 чылның ӱртӱн - улуғ хырлас айларында Хакасияда тиксі 369 гараж хазна кадастр санына турғызылғаны чуртағӌылар «Гараж амнистиязынаңар» федеральнай законнаң ӧткін тузаланчатханын киречілепче. Пу закон ирткен чылда ӱртӱн айының 1-ғы кӱнінде тоғынып пастаан.
КАДАСТР ПААЗЫ РЫНОК ПААЗЫНАҢ ТИҢ
Хакасияның ис-пай паза чир хайызығлары министерствозы ирткен чылда ідӧк хазна кадастр паазын турғызарынаң айғасхан. Пӱӱнгі кӱнде прай чирлерге паза пӱдіріглерге кадастр паазы турғызыл парған, алындағы пааларнаң тиңнестірзе, аал хонии чирлеріне паа ӧзізі ортымахти 36 %-ке тиңнелче, промышленность чирлеріне - 13,8 %-ке. Турғызылған паанаң, ол, тізең, налогтар синіне кӧні теелче, чараспинчатханнарға министерствода ӧнетін комиссия тӧстелген. 2021 чылда тиксі 178 айланыс кірген, оларның 113-інең комиссия чарасхан. Алындағы чылларда айланыстар хай-хай кӧп кірӌең: 2019 чылда - 735, 2020 чылда - 943. Анзы пӱӱнгі кадастр паалары чырғал пааларынаң тың пасхалалбинчатханын киречілепче.
Республиканың ис-пай паза чир хайызығлары министерствозы чыл сай кадастр паазынӌа налог тӧлир тибіреділбинчеткен ис-пайның пічиин тимнепче. 2018 чылда андағ ис-пай саны пір муң азыра полған полза, халғанӌы чылларда 7 муңны тӧреміл асча. Сылтағ - тибіреділбинчеткен ис-пайның улии санға алылбинчатханы.
Бюджет хорадығларын хызырар пӧгіннең министерство хазна ӱлгӱ органнарын паза оларның устаандағы учреждениелерні арендаа суурчатхан орыннардаң Хакасияның хазна собственнозындағы тураларзар кӧзірерінӌе тоғынча. Іди чыл сай 41 миллион 261 муң 700 салковай ӱзӱрлелче, пу тоғыс апарылчатхан пис чыл аразына 155 миллион салковай ӱзӱрлелген.
ПАРЫСТАР ХОЗЫЛЧА, ПОЛЫЗЫҒЛАР АЛҒЫДЫЛЧА
Евгений Тарасов ідӧк министерствоның устаандағы тоғыс учреждение-предприятиенің тоғызын чарыт пирген. Техническай инвентаризацияның управлениезі 2019 чылда банкрот полар синде тоғынған, налогтарӌа ӧдістер 11 миллион 306 муң азыра салковай чыыл парған. 2021 чылға хазнаның унитарнай предприятиезі ахча киреен чахсыландырып алған паза 1 миллион 611 муң салковай парыс алған. Чоохтирға кирек, техническай пічіктерні тимнирінӌе полызығларның чарым паазын тӧлир правонаң тузаланчалар Илбек Ада чаа араласчылары паза кинектері, кизек чаалазығлар араласчылары, істеніс ветераннары паза чаа службазының ветераннары.
Маңнаныстығ тоғын парча Хакасияның кӧп оңдайлығ кіні (МФЦ). Читірілчеткен полызығлар саны алғыдылған: Россияның пенсия чыындызының полызығлары читірілче, вакцинациядаңар сертификаттар пирілче, пасха хан чирі паспортын «Криптобиокабина» полызиинаң чахир оңдай пар. Хакасияның МФЦ-зы 2021 чылда тиксі 1 миллион азыра хазна паза муниципалитет полызығларын читірген, 2020 чылдағызынаң 9,4 %-ке кӧп. Олох туста учреждениеде тоғынӌылар саны алыспаан.
Республика ис-пайынаң тӱзімніг тузаланар пӧгіннең Хакасияның «Айтыс» казеннай предприятиезі 19 миллион 871 муң салковай парыс алған, ол 2020 чылдағызынаң 23 %-ке кӧп. Ниикке чӧрӌең автомобильлер нааӌылалған: республика бюджедінің ахчазына 3 машина алылған, бюджеттің нимес ахчазына - 2. «Айтыстың» тоғынӌылары тымо тузында волонтерларны, имӌілерні тикке тарт чӧргеннер.
Министр Хакасия пазы Валентин Коноваловха республика акционер полчатхан пис пірігістің пӱӱнгі киректерін чарыт пирген. Кӧзідімге, республиканың аал хонии чырғалы чахсы тоғынғанын таныхтаан Евгений Тарасов. Чыл ибіре рынокта ас-тамах ярмаркалары паза акциялар ирткеннер: тынағ кӱні паза социальнай понедельник чӧрімнер, чырғалның тӧреен кӱні, Чыл пазы, Аал хонии тоғынӌызы кӱні паза пасхазы. Ол кӱннерде чуға чуртапчатхан чуртағӌылар ас-тамахты ниик паанаң садызып алчалар. 2021 чылда аал хонии чырғалы республикадағы ӱгредіг учреждениелеріне ас-тамахты читірерінӌе хазна чӧптезіглерін алған, андағ оңдайнаң поралыстырған, хомай ниме-ноолығ чиистер читірілчеткені хызырылған.
«Ағбан» аэропортха 2021 чылда Совет Союзының Матыры, Илбек Ада чаа араласчызы Василий Тихоновтың ады пирілген. Маршруттар саны алғыдылған: Ағбан - Екатеринбург - Ағбан рейс тоғызын пастаан, ідӧк мыннаң мындар Моол чирінең палғалыс поларына ізеністі хол салылған меморандум пирче. Аэропорт парызы 41 %-ке алай 121 миллион салковайға ӧс парған. Ӧӧн капиталда республиканың ӱлӱзі алыспаан паза 77,6 % тиңнелче.
2022 чылда Хакасияның ис-пай паза чир хайызығлары министерствозы ӧӧн кӧстеглерӌе тоғызын узарадарға пӧгінче.
Автор :
Тимнеен Наталья СУБРАКОВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы