САНСАР
02.02.2022
Статья
Чоох.
Сансар оолның тӧреен кӱні полған. Ағаа отыс азыра даа час полза, ол ипчі алғалах. Сансар, программист полып, хараа-кӱнӧрте, теедег, компьютер кистінде одырып, сӧбіре тӧстирдеңер ундут таа салған. Пір ӧӧре полчатхан хыс пірееде кил парӌаң, че оолнаң чоохтас полбин, паза килбинібіскен. Ағаа эрістіг полыбысхан компьютернең чарылыспинчатхан оолнаң тоғазарға. Че пӱӱн Сансарның тӧреен кӱні. Ол ибдең сыхпасчых таа, че хада тоғынчатхан арғызы аны ресторанда таныхтабызарға хығырыбысхан. Олар ӱр ниместе азыл парған «Сатурн» ресторанны таллап алғаннар. Иирде ресторанда кізі асхынах полған. Таң, пандемия тузында чон ибде одырча. Анзына Сансар ӧрін парған. Город кічиӌек, таныс кізілерге хайда ла полза тоғас парарзың. Анаң чархастығ сурығларнаң кізі тынына кірерлер. Толай арғызы даа пір-ікі чірче іскен соонаң чоо суулап чоохтан сыххан. Хости столлар кистінде одырчатхан кізілер оларзар хылчаңнааннар. Сансар Толайны амырат турған, анзы ағырин чоохтан сыхча, че ресторанға толдыра музыка кӱзӱреп, иптеп чоохтазарға пирбинчеткен. Андада Толай пазох сала ла хысхырбин тілбіреен. Харын даа ол, соонаң туалетсер парып, таныс кізілерге тоғазып, оларға хозылыбысхан. Сансар, официантты табырах ла хығырып, чіӌең ниме ӱчӱн саназыбызып, пурлуғыстығ рестораннаң сых парыбысхан. Тасхар килкім хар халбастанминаң чирге халын чаап турған. Харасхы даа полза, истіг, чылығ полған. Орамадағы чарытхылар чахсы чарытханнар. Кізілер, арығ киинең тынып, аар-пеер пазыс чӧрчеткеннер. Піреезі адайын тасхар сығартыр. Олар адайларын хайди иркелетчеткеннерін кӧріп, Сансар сағын салған: «Минӧк чіли чалғысхан чуртап, арғысха адайлар тутчалар, неке». Ол, орама ортызындағы аллеяӌа парчадып, кӧмес тынанып аларға тіп, ағас сірееге одырыбысхан. Ізебінең тамкы сығар киліп, улуғ сағыссыраста кӧӧлӌе тарт сыххан. Ол удаа тартпинчатханнаңар, тамкы ызы ӧкпелерін аринӌа ачытхан.
- Сірернің тамкы пар ба? - ипчі кізінің сіліг ӱні аның чӱреен талбырадыбысхан.
Алнында пӧзік, сылағай сыннығ, абахай хыс турған. Хысхы даа пӧрии чоғыл, хойығ хара састары иңніне теере чайылғаннар, чоон харахтары пустағы тилті чіли харалғаннар. «Восточная красавица!» - орыстинаң сағызы ойли тӱскен. Сансар тітіресчеткен холларынаң ол абахайға тамкы пирген. Позы ӱн дее сығар полбинча.
- Зажигалка пар ба? - хыстың ӱні оолның чӱреен пазох ла сіртлеткен.
Сансар, ізептерін сапхлап, зажигалказын сығарып, тур килген. Ол хыс оолдаң сала ла пір пасха пӧзік полбаан. Сансар сірееге нандыра одырарға иткен, че турчатхан хыстың алнында хайди одырарзың.
- Алғыс ползын, - тамкызын тамызып, ол хыс сірееге одырыбысхан. Сансар, ниик ле тыныбызып, хости одырыбысхан. Одырыбысханда, олар тиң не кӧрінгеннер. «Аның азахтары узун, аннаңар андағ пӧзік», - сизін салған Сансар. - Сірер ноға-да сағыссыраста одырчазар, - чоохтанған абахай.
-Хайдағ-да хомзыныс пол парған?
- Чох. Пір дее ниме полбаан. Чуртастаңар сағын парыбысхам... Итсе-де, минің пӱӱн тӧреен кӱнім.
- Я? - ӧрчіліг тапсаан хыс.
- Минің дее пӱӱн тӧреен кӱнім!
- Я? - амды Сансар таңнап парған.
- Ноға мындазар? Чалғысхан...
- Мин тӧреен кӱнімні пір дее таныхтабинчам.
- Ноға? - Нимезін таныхтир. Кізі пу чарыхха кӧрін парча, нинӌе-де ле чыл тіріг чӧріп алча, анаң пазох чіт парыбысча...
- Сірер тадар нимессер бе? - сурған Сансар.
- Ноға? - аринӌа таңнап парған хыс.
- Сӧстерні най орта чоохтанчазар. Радиодаң хабарлар искірчеткен чіли.
- А, іди бе? - сыңырада хатхырыбысхан хыс.
- Мин хакас тіліне ӱр ниместең не ӱгрен сыххам.
- Постарың хайдаң килгезер?
- Мин ме? Тигірдең... - хол салаазын ӧӧрі кӧзідіп, нандырған хыс. Сансар кӱлінібіскен, ол хыс іди ойнаан тіп.
- Сӧрӧн полыбысты. Нанарға кирек. Ӱдес саларзар ба? Минің адым - Торга. Сірернің хайди?
- Минің адым - Сансар.
- Пасхаӌыл ат.
- Ол пурунғы сӧс. Чуртастың айланызын таныхтапча.
- Чахсы истілче... Санса-ар!
- Сірернің дее хомай нимес. Торга... Торга... Шелк алай ба Торғайах - жаворонок...
Олар, сіреедең турып, орамаӌа чоох алызып парчатханнар. Сансар кӧнік парғаны хоостыра хакас паза орыс сӧстерін араластырып чоохтасхан. Пастап туртухчатхан позы ам чоо тілбіреп парча, хыстың кӧңніне кірер ӱчӱн. Торга, тізең, тапсабин, кӧбізін Сансарны истіп парчатхан, аразында, кічиӌек саңыӌах чіли, сыңырада хатхырыбыс турған.
- Че, мин ибімзер читтім,- кинетін тохти тӱскен Торга.
- Сірерге алғыс, ӱдескен ӱчӱн.
- Сірерзер кірерге чарир ба? Чей ізерге... - суртлабысхан Сансар, хыстың ынирына ізенмин дее.
- Ноға чарабас, кіріңер, - олаңай ла ынабысхан хыс. - Минің паза синің тӧреен кӱннерібісті таныхтирбыс.
Сансар, хыстың іди оой ла ынабысханына таңнап, аның соонӌа пас парған. Пазында пір ле сағыс саңнап турған: «Ниме полар? Ниме полар?» Олар тураның тоғызынӌы хадылына лифттіг кӧдірілгеннер. Квартиразар кір килгенде, Сансар уғаа таңнап парған. Ибіре прай хантигірзер учуғар ракета істіндегі осхас полған. Аймах-пасха компьютерлер экраннары паза толдыра лампочка чарыпчатхан. Торга хыс, оолзар айлана тӱскенде, саңай пасха пол парған. Аппағас састығ, кӧппегес улуғ харахтығ паза хамдых палых чіли чылтырапчатхан кӧгенектіг. Хыс, пас киліп, оолны охсаныбысхан. Анзы тибірен тее полбиныбысхан.
- Мин кізі нимеспін, мин аватарбын. Минің ээзім мыннаң хай-хай ырах планетада. Сірер андар хаӌан даа чит полбассар. Мағаа сині пеер ағылбасха кирек полған. Че позым даа пілбинчем, ноға мин синің хыриңда турыбысхам... Мин сағаа сынны чоохтап пирим. Мині пеер пістің планетадаң ӧнетін ысханнар. Мындағы чонны чох идіп, андартын пеер кӧс килерге сағыныбысханнар. Мин пеер муңар чылӌа метеор тас полып учух килгем. Мында чӱсче чыл пол парирбын. Пастап чаалар идіп, кізілерні чоо хырғам. Соонаң кӧрзем, кізілер постары постарын матап чох ит парчалар. Пу чабал ағырығлар хайдаң-да килгеннер бе? Чох, олар кізілернің оорли ла хайыныстарынаң сыхханнар. Мин кізілер аразында чуртап, сағызым чағбан чӱректіглерни осхас пол парған. Ағырығларны чох идер имнерні сығарып аларға полысхам. Сірернің пу пандемия алай ковид тіпчеткен ағырығны пасха аватарлар чир ӱстӱне сығарыбысханнар. Мин наа имнер сығар пирерге полысчам, че пасхазы наа вирустар сығарыбысча. Харбазығ хатығ парча. Кізілерге полысчатханнаңар, мині чох идібізерлер. Че мин, чир ӱстӱ сайбалбас ӱчӱн, кізілерні аватарларға айландырчам. Олар пу тилекейні арачылап халарлар. Сірер ынағ ла ползаңар, хайдағ даа ыырӌаа маң пирбессер. Ам син аватарзың. Синің чуртазың позыңни полбас... Синің ипчің дее, палаларың даа чох полар. Аның ӱчӱн пыросынчам. Мин сині...
Ол туста ниме-де кӱӱли тӱскен. Торга, чоохтан парирып, кинетін не чох пол парыбысхан... Сансар, оңарыл килзе, ибінде компьютер алнында одырча. Кинетін экранда чоон букваларнаң «Анымӌох!» сӧс сых килген. Сансар піл полбинчатхан - прай пу ниме тӱсте полды ни?
Илья ТОПОЕВ
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы