ӦӦН КӦСТЕГЛЕРҶЕ ТОҒЫСТАР ХАЙДИ ТОЛДЫРЫЛҒАННАҢАР
04.03.2022
Хабарлар
Чыл сан пирізі. Хакасияның экология министрі Владимир Лебедев регион пазы Валентин Коноваловха министерствоның ирткен чылдағы тоғызының салтарынаңар искірген
АРЫҒЛАРНЫ ХАЙРАЛЛИРЫ
Хакас Республика тилізінің ӧӧн кӧстеглерінің пірсі - чир-чайаанны хайраллиры. Узурылған паза ӧрттерде кӧй парған ағастарның орнына наа хорбылар одыртылған. 2021 чылда пу кӧзідіг 103 % тиңнелген.
Ирткен чылда «Экология» нацпроекттің «Арығларны хайраллиры» федеральнай программазынӌа 210 миллион азыра салковайға арығлардағы ӧрттерні ӱзірӌең 57 техника паза оборудование алылған. Ол техника лесничестволарға пирілген. 2022 чылда 86 миллион салковайға андағ техника садызары кӧрілче, анзы кирексіністің 88,8 % толдырыбызар.
Ирткен чылда ӧрттердең тоғыр прай тоғыс толдырыл парған: арығлардағы чолларның 228 километрі тыхталған паза пӱдірілген, аал-город ибіре чир тартылған. 2021 чылда арығларда тиксі 130 гектарда 11 ӧрт ӱзірілген. 2020 чылны тиңнестіріге алза, 22 муң гектар чирде 46 ӧрт тохтадылған. Ӧрттер сығысханының ӧӧн сылтаа - пасха категориялығ чирлердегі ӧрттер арығларзар килгені.
2021 чылда Хакасияның чирлерінде 334 муң кубо-метр ағас пилетелген, 2020 чылда - 357 муң кубометр. Пӱӱл кӱрген айының 1-ғы кӱніне арығлардағы 787 гектар чир арендаа пирілгенінеңер 447 чӧптезіг иділ парған. Анзы ағас фондының 21,5 % тиңнелче. Ирткен чылда 129,5 муң ку-бометр ағас пилетелген ( 2020 чылда - 120,1 муң кубометр).
Арығларны хайраллирынӌа, арачылирынӌа паза нааӌылирынӌа хазна программазын толдырар ӱчӱн, тайғалар чилге саптырған ағастардаң арығлалчалар. 2021 чылда тайғаның 527 гектар чирінең 66 муң кубометр ағас сығарылған. Пӱӱр пилтіріндегі лесничествоның 368 гектарынаң 55,3 муң кубометр ағас сығара тартылған паза Тойымдағы лесничествоның 100 гектар чирінең - 8,4 муң кубометр ағас.
Тайғадағы чидіп аларға сидік орыннарда 659 гектарда чилге саптырған ағастар ам даа чатчалар. Пӱӱл 236 гектар чирдең 16 муң кубометр ағас сығара тартары пӧгінде турча.
СЫНЫХТАҒ ТОҒЫЗЫ
Ағас законодательствозын сайбабас пӧгіннең, пылтыр, 7800 сыныхтағ иртіріліп, тиксі 48,5 миллион салковайға 96 сайбағ сығысхан. Ол санда 42,8 муң кубометр ағасты узурғанынӌа 62 кирек азылған. Ӱрегнің сині - 48 миллион салковай. 2020 чылдағызынаң тиңнестірзе, сайбағларның саны 18,6 % хызырыл парған.
2021 чылда ағас законодательствозын сайбаан ӱчӱн 584 сайбағӌы административнай нандырыға тартылған (2020 чылдағызынаң 9,6 % кӧп). Сайбағӌыларға тиксі 4,7 миллион салковайға штраф салылған.
Хакасияның ағас фонды 3647,9 муң гектарға тиңнелче. Амғы тусха 400,7 муң гектар ағас хонииның хайиинда. Тоғынӌылар чидіспинчеткеннеңер, прай орыннарда арығларны хайраллирынӌа тоғыс тӱзімніг апарылбинча. Республиканың ағас фондына (3647,6 муң гектар чиріне) 675 тоғынӌы киректелче. 2021 чылның улуғ хырлас айына арығларны хайраллирында 178 тоғынӌы саналған. Пір тоғынӌаа ортымахти 20,5 муң гектар чир килісче.
2021 чылның улуғ хырлас айында Хакасияның чир-чайаан ис-пайы паза экология министерствозының ағас хонии департаментінде 260 инспектор саналған. Анда 67 тоғынӌы киректелче. Инспекторларның тоғызы сидік тее полза, чал ахчазы сині республикадағы ортымах чал ахчазынаң 43,5 % тӧбін алай 20 муңӌа салковайға тиңнелче. Амғы тусха ағас хонии тоғынӌызының тоғызы аарласнаң тузаланминча.
ЭКОЛОГИЯ СЫНЫХТАА
Пылтыр 15 сыныхтағ, 106 рейд иртірілген, 108 административнай кирек кӧрілген, 169 чарадығ алылған. Штрафтарның сині 1,7 миллион салковайны ас парған.
Пӱӱнгі кӱнге республиканың чирлерінде сӧп-сап тӧгерге чарадылбинчатхан 148 орын сығысхан. 2021 чылда андағ 36 орын полған, ол санда ағас фондының чирлерінде - 10 орын. 2020 чылда похсахтығ 23 орын табылған, ол санда арығларда - 10. Пылтыр 9,3 гектарда сӧп-сап тӧгерге чарадылбинчатхан 15 орын арығлалған, ол санда арығларда - 1,6 гектарда.
2021 чылда ибіркі чир-чайаанға хомай теелчеткен 101 объект санға алылған. Ибіркі чир-чайаанға ӱрег ағылчатхан орыннар реестрінде андағ 618 объект санға алылған.
Промышленность предприятиелерінің чир-чайаанға теелістерін сыныхтир пӧгіннең республикада 12 ағын суғ паза кӧл сыныхталған.
Регионда киинің качествозын сыныхтир паза хара тас аныпчатхан разрезтернің тоғызы кииге хайди теелчеткенін піліп алар пӧгіннең Ағбанда тест оңдайынаң кӧс чӧрчеткен лаборатория тоғынча.
«АРЫҒ КИИ» ПРОЕКТ
Ағбан паза Харатас городтарны «Арығ кии» хазна проектіне кирерінӌе паза алынӌа тураларны чарытхынаң чылыдарынӌа тоғыс апарылча. Чарытхы объекттерін нааӌылирына паза чуртағӌыларға хорадығларын айландырарына 15 миллиард салковай киректелче. Россияның чир-чайаан ис-пайы паза экология министерствозы искіриинең, Ағбан паза Харатас городтар «Арығ кии» хазна проектінің араласчылар санына азынада кір парғаннар. Хазна проектін чуртасха кирер пӧгіннең кӧрік айында ибіркі чир-чайаанны хайраллаӌаң тиксі Россиядағы наука-істезігліг институтнаң чӧптезіг иділер.
СӦП-САП СУРИИ
Хакасияда «Коммунальнай сӧп-сапты чох идері» хазна проектінӌе Харатас городтың чирінде сӧп-сапты хатап тузаланысха кирерінӌе, чох идерінӌе объект тимнелче.
2021 чылда «Аалларның тиксі тилізі» хазна программазынӌа 26 муниципальнай пӱдіске похсах чығӌаң орыннар тӧстиріне республика бюджедінең субсидиялар пирілген. Тиксі 25 миллион салковайға сӧп-сап чығӌаң 300 площадка пӱдірілген. Пу ахчаның 17 миллионы федеральнай бюджеттең позыдылған. Пӱӱл республиканың 11 муниципалитедінде 104 орын тӧстелер, хайзына 9 миллион салковай хорадылар, ол санда 6,2 миллион салковай - федеральнай бюджеттең.
Пылтыр «Арығ хазна» регион программазынӌа Саяногорск хыриндағы похсахтығ орынны чох идерінӌе проект-смета пічіктері тимнелген.
Ымай тас посёлок хыринда Ымайдағы рудниктің чир-чайаанға хорғыс ағылчатхан ниме-ноо чыыпчатхан тулғорны чох идерінӌе проект-смета пічіктері тимнелче.
2022 - 2024 чылларда сӧп-саптығ орыннарны арығлирына 33,6 миллион салковай кӧріл парған. Муниципальнай пӱдістер аразында марығлар иртіріліп, 24 сурыныс пічиинің 9-зы чиңісчі полыбысхан.
СУҒЛАР ХАСТАДА ХАЙРАЛЛАЛЧАТХАН ОРЫННАР
2021 чылда суғлар ибіре хайраллалчатхан чирлернің хырығларын турғызарынӌа тоғыс апарылған. Турғызылған хырығларның узуны 5,49 километрге тиңнелче.
Хакасияның чир-чайаан ис-пайы паза экология министерствозы суғ тазарынаң хорғыс полар 37 аал-город хыринда хырығларны турғыс салған.
2022 чылда Ағбандағы 3 № насос станциязының суғ тазарынаң арачылапчатхан комплексі тиксі тыхталар. Тыхтағ тоғызына федеральнай бюджеттең 115 миллион салковай пирілер.
АЛЫНҶА ХАЙРАЛЛАЛЧАТХАН ОРЫННАР
Республиканың чир-чайаанын хайраллап халар пӧгіннең 2021 чылда министерство алынӌа хайраллалчатхан ікі орын тӧстеен: Таштып аймаанда «Маранкульский» чир-чайаан паркы паза Орджоникидзе аймаанда «Ивановские озёра» чир-чайаан хумартхызы.
Амғы туста Хакасияда алынӌа хайраллалчатхан 15 орын пар, ол санда регион синіндегі 2 чир-чайаан паркы, 6 хазна чир-чайаан паркы паза 7 чир-чайаан хумартхызы.
Пылтыр министерство чарадығ чох аңнапчатханын хызырарынӌа тоғыс ӧткін апарған. Пір чыл аразына 1009 рейд иртірілген, 706 административнай протокол тимнелген, анзы, 2020 чылнаң тиңнестірзе, 59 % кӧп. Сайбағларның кӧбізі Таштып, Ағбан пилтірі, Асхыс, Шира паза Орджоникидзе аймахтарына килісче. 76 административнай пічік мировой чарғызар пирілген. 6 административнай кирекче мировой чарғы 1 - 1,5 чылға теере аңнирға чарадылбинчатханнаңар чарадығлар алған. Чир-чайаанға 3 миллион 259 муң салковайға ӱрег полған, сайбағӌыларға 1 миллион 459 муң салковайға штраф салылған.
Уголовнай кирек азарына МВД органнарынзар 9 административнай пічік пирілген. Пір кирек хоостыра сайбағӌыны ікі чылға пос чӧрбеске условнай оңдайнаң чарғылабысханнар. Сыныхтағлар тузында сайбағӌылардаң 93 мылтых, 23 киик мӱӱзі, 4 пулан мӱӱзі алылған. Тайға-арығларда турғызылған 100 хыл, 24 хахпан табылған.
Амғы туста Хакасияда 15,4 муң пас киик, 6,6 муң пас сыын, 1,7 муң пас хабан паза 1,7 муңӌа пас аба саналча. Ирткен чылда чуртағӌыларға аңнирына 12 муң азыра чарадығ пирілген, юридическай лицоларға - 5,5 муңӌа чарадығ.
Автор :
Хакасияның чир-чайаан ис-пайы паза экология министерствозы
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
26 | 27 | 28 | 29 | 1 | 2 | 3 |
4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 |
18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 |
25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде