КИНДЕ - ПАЛАНЫҢ НАНҶЫЗЫ
01.07.2022
Хабарлар
Олған библиотека устағҷызы Наталья КИДИЕКОВА
Пилтірдегі олған библиотеказына - 55 чыл. Асхыс аймаандағы Пилтір аалның олған библиотеказы пӱӱн, 1 июльда, пайрамнығ чылын таныхтапча. Культура учреждениезінің амғы чуртазынаңар библиотека устағӌызы Наталья Кидиекова чарыт пирген
Пилтірдегі олған библиотеказы кічіг хығырығӌыларға ізиин 1967 чылда асхан. Ізіг чайғының айас кӱнінде анда палаӌахтар паза іӌе-пабалары, ӱгретчілер паза аал чӧбі кізілері илееде чыылыс парған. Библиотеканың устағӌызына Надежда Алексеевна Фирсакова турғызылған. Ол библиотека тоғызына Хызылчар крайындағы Канск городтың техникумында ӱгренген. Аның полысчызы Ефросиния Шилова полыбысхан. Пастап фондта 1300 кинде саналған. Аал чӧбі наа литератураны аларына ахча позыт турған. Книгалар соонӌа Надежда Алексеевна Ағбанзар чӧрӌең. Аймах частығ олғаннарға хынығ газета-журналлар килӌеңнер. Іди библиотека чыындызы улам пайып одырған.
Кічіг хығырығӌыларның хайиин улам тың тартып алар ӱчӱн, библиотека тоғынӌызы Ефросиния Шилова чапсых тоғазығлар паза кӧзідіглер иртірӌең. Андағ оңдайнаң олғаннарның саны хозылған. Библиотека кічіг нанӌыларына ӱгренерге, тилирге, наа пілістер аларға полысхан паза книгалардағы матырларнаң таныстырған. Пастағы классха чӧрчеткен иркеӌектер библиотекаа чӧріп, андағы сіліг хоостығ киндеӌектерні кӧріп, букваларны, соонаң сӧстерні піріктірерге ӱгренгеннер. Олох туста олар нап-наа книганы хайраллирға кӱстенгеннер.
Надежда Алексеевна Фирсакова, Пилтірдегі олған библиотеказында ӱр чыллар тоғынып, областьтағы паза аймахтағы культура управлениезінең кӧп хати алғыстастығ пічіктер алған. 1982 чылда ол школадағы библиотеказар істенерге парыбысхан. Аның соонда олған библиотеказында кӧп устағӌы алысхан. Пӱӱнгі кӱнде анда Наталья Александровна Кидиекова тоғынча.
- Мин культура учреждениезінзер 2014 чылда істенерге килгем. Пастап Пилтір аалдағы ӧӧн библиотекада тоғынғам. Пір чыл пазынаң олған библиотеказынзар парыбысхам. 2016 чылда мині Асхыссар ызыбысханнар. Андағы олған библиотеказында устағӌы полғам. Че кӱннің сай Пилтірдең Асхыссар чӧрерге аар пілдірген. 2020 чылда пазох тӧреен аалымның олған библиотеказынзар нандыра айланғам, - тіпче ол.
Наталья Александровна олғаннарнаң айғазарға, оларның ачыныстығ тіллерін истерге хынча. Тоғысха мӧңіс килзе, иркеӌектер аның кӧңнін пір-ікі ле кӧдірібісчелер. Ідӧк ол библиотека чыындызын чазирға паза книга хығырарға хынча. Че библиотека тоғынӌызы полар тіп хаӌан даа сағынмаан.
Культура учреждениезінзер килер алнында, Наталья Александровна Пилтірдегі табырах имнег полызиинда фельдшер полып істенген. Пу профессияа ол Ағбандағы имнег колледжінде ӱгренген. Он чыл имнег киреенде тоғынып алып, саназыбысхан. Имӌі тоғызы ағаа аар пілдірген, ол ағырығ кізілерге айаӌаң, прайзына полыс пирерге кӱстенӌең.
2017 - 2020 чылларда Н.А.Кидиекова Мнсуғдағы культура паза искусство колледжінде заочно ӱгреніп, специальнозын алыстырыбысхан. Ӱгредіг учреждениезін хызыл дипломнаң тоосхан.
- Иртен тоғысха килзем, тасхахтардағы книгаларны ипти турғысчам паза пасха даа киректер итчем. Анаң кӱнӧрте олғаннар кил сыхчалар. Книгалар алай журналлар кӧрглепчелер, пазллар чыыпчалар, аймах ойыннар ойнапчалар, школада пирген ибдегі тоғыстарын итчелер алай гаджеттерінде одыр чалар. Піреезі, ах чаӌын сурап алып, хоостар хоостапча. Мин оларға «Хакас чирі» республика газетазының «Хола пырғыӌах» сығарызына хоос тар чахып салчам. Олғаннар хынып хоос тапчалар. Анаң чайаачы тоғыстарын газетада кӧр салзалар, тың ӧрінчелер, - чоохтапча тоғызынаңар Н.А.Кидиекова.
Пилтірдегі олған библиотеказында
Кічіг хығырығӌылар книгаларны ибде хығырарға 10 кӱнге алып алчалар. Тузында айландырарға маңнанмазалар, Наталья Александровназар киліп, ибде хығырӌаң кӱннерні узарат пирерге сурынчалар. Книганы чідір салзалар, орнына нааны ағылчалар. Наталья Кидиекова олғаннарға книганы чідірбеске паза анда хоостирға чарабас тіп сыбыра чоохтапча.
Олғаннар библиотеказар хынып чӧрзіннер тіп, Наталья Кидиекова аймах ойыннар сағын таап алча. Чайғызын школа лагерьінзер чӧрген Лесоперевалочнай 2 № школаның ӱгренӌілеріне чолда посты орта тудынардаңар паза чир-чайааныбысха иптіг хайардаңар чапсых чӧрімнер иртірген. Россия кӱніне чарыдып, «Тӧреен чир-суум - Россияның тамӌығы» хоостар кӧзідиин асхан. Олғаннар тоғыстарында чир-чайаанны, чуртапчатхан иблерін, хазнаның танығларын чайааннар. Ол хоостарнаң Наталья Александровна сіліг кӧгліг видео тимнебіскен. Ідӧк Пилтірдегі олған библиотеказы Хумартхылас паза чобағ кӱнінде «Хумартхы свечізі» онлайн чӧрімге хозылған. Наталья Кидиекова деньпамяти.рф сайтта виртуальнай свечі чарытхан.
- Олған садының улуғ группаларына чӧрчеткен иркеӌектерні хығырып, библиотекаӌа экскурсия иртірчебіс, чарых хоостығ киндеӌектернең таныстырчабыс. Нымахтарны олар чахсы пілчеттірлер, сурығларыма ӧткін нандырчалар, - тоғызынаңар хынып чоохтапча Н.А.Кидиекова. - Книгалар кӧзідиин тимнебісчем. Ол ідӧк палаларның хайиин тартча. Библиотеканы пірее ӱлӱкӱнге чазап салзам, олғаннар хайдағ мероприятие полар, сыйыхтар читірерзер бе тіп пілерге харасчалар. Сыйыхха мин аймах конфеттер ал салчам.
5 классха теере олғаннар библиотекаа ӧткін чӧрчелер. Соонаң книга хығырарын тохтадыбысчалар. Іӌе-пабазы ӱгренерге кӱстепчеткен олғаннар 8-9 классха теере библиотекаа чӧрчелер. Школа программазы хоостыра пірее писательнің произведениезі соонӌа килчелер.
- Палаа книганы кічігдең сығара хығырарға кирек. Пірсінде библиотеказар пір ипчі 5 частығ оолағынаң хада килген. Іӌе кізінің холында мороженай полған. Ол иркезіне тіпче: «Чапчаң кӧргле книгаларны, минің мороженайым хайылча. Ағыл килгезің мині библиотеказар, позың буквалар даа таныбинчазың. Сағаа книга хығырчаң тузым чоғыл». Ол оолахтың, тізең, книгаларны кӧр салып, харахтары аар-пеер ле ойласча. Книгаа тартылчатхан паланы тығырарға чарабас, - чоохтапча Наталья Кидиекова. - Андағ олғаннар школада даа чахсы ӱгренчелер. Ортын класс тарда улам аар предметтер хозылча, аннаңар, уроктарда пирілчеткен тоғыстарны хығырып, аны орта толдырар ӱчӱн, пазылған нимені чахсы оңарарға кирек. Майың хығырчатхан ӱгренӌілерге уроктағы тоғыстарны толдырарға оой нимес. Аннаңар книга хығырарын тастирға чарабас. Ағаа хоза, амды уғаа сіліг книгалар чарыхха сығарчалар.
Олғаннар библиотекада ӧӧнінде нымахтар хығырарға хынчалар. Ідӧк анда 2-4 паза 5 -9 класстардағы ӱгренӌілерге литература, орыс паза хырығ озариндағы писательлернің произведениелері, чир-суғ ӱгренӌең книгалар пар. Чыындыда тиксі 8000 азыра кинде хайраллалча.
- Пылтыр мин Интернетте «Ааллардағы библиотекаларға полызығ» группазар піске наа кинделер киректелче тіп пічік пазыбысхам. Анда мин культура учреждениебістеңер паза хайдағ мероприятиелер иртірілчеткеннеңер чарыт пиргем. Анаң Москва хыриндағы Люберцы городтаң пір ипчі ӱндескен. Минің пічиим аның кӧңніне тың кір партыр. Ол пістің библиотекаа 200 наа книга ыс пирген. «Ааллардағы библиотекаларға полызығ» группада кӧбізі полызығ сурапча. Пістің фонд иргі нооза. «Созидание» полызығлығ чыынды чыл сай піске кинделер паза сыйығастар ысча. Мин ол сыйығастарны ӱлӱкӱннерде кічіг хығырығҷыларыма читір пирчем.
Пылтыр Пилтірдегі олған библиотеказына «Культура» национальнай проект хоостыра наа книгалар аларына ахча позыдылған. Ол ахчаа Наталья Александровна 30 наа книга алып алған.
Ідӧк ол «Библиотекаа книга сыйлап пир» полызығлығ чӧрім иртірче. Анда ӧӧнінде аалдағы чуртағӌылар араласчалар.
- Амды книгалар най аарлығ турчалар, - тіпче библиотека тоғынӌызы, - аннаңар пар ис-пайыбысты тӧреміл нааҷылапчабыс. «Киндеҷектің имнег туразы» кружок апарчам. Анда олғаннарнаң хада талал парған книгаларны чапсырчабыс.
Наталья Александровна столлар паза книгаларға наа тасхахтар алып аларға сағынча. Библиотека істі хыстым, сала алғым полған полза, мероприятиелер дее иртірерге чахсы поларӌых тіпче. Кӱнде анда 20 - 25 пала пол парыбысча, пірееде орын читпинібісче.
Пылтыр республиканың правительствозы «Хакас Республиканың аалларындағы иң чахсы культура учреждениезі» марығ иртірген. Иң чахсы алты учреждениее ахчалығ сыйых читірілері кӧрілген. Наталья Александровна анда араласханох. Аның кӱстенгенінең библиотеказы чиңісчілер санында пол парған. Пӱӱл Культура тоғынӌызы кӱніне Хакасия пазы Валентин Коновалов Пилтірдегі олған библиотеказына 100 муң салковайлығ сертификат читірген. Ол ахчаа Наталья Александровна библиотекаа ӧңніг принтер, улуғ экран паза проектор алған.
Мыннаң мындар Пилтірдегі олған библиотеказы ідӧк ле тилізін. Аның устағӌызы сағынған сағыстарын чуртасха киріп одырзын. Кічіг хығырығӌыларының саны хызырылбазын. Пӱӱнгі кӱнде Пилтір аалда пис муңӌа кізі чуртапча, оларның санында - 1200 пала. Олған библиотеказында чыл сай 650 кічіг хығырығӌы пол парыбысча. Хайди тидірлер, хығырарға хынминчатхан пала полбинча. Ағаа чӱреене килістіре книга таап аларға кирек. Пілістерге тартылчатхан кізінің сағыс-кӧрізі дее ырахха парыбысча, чооғы даа иптіг истілче. Іӌе-пабаа иркезі книга хығырчатханын хайығда тутханы пір дее артых полбас.
Автор :
Татьяна ТЮТЮБЕЕВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы