ТОҒЫР ТЕПКЛЕНЧЕТКЕН «АТ»
29.07.2022
Хабарлар
Хызыӌағас алаахтырып алғанына ӧрінче
Хоос кӧріс. Ағбандағы «Орлёнок» олған тынағ паркында пӱӱл чайғызын палаларны шахмат ойнирға тикке ӱгретчелер. Кічіг частығ шахматисттер, андар ирте киліп, постары алынӌа ойнап пастапчалар, матап хатхырысчалар
Палалар кӱреегізіп пастабысханын кӧріп, сала оортах одыр салдым. Итсе, олардаң харахтарым албинчам. Хайдағ-да хынығ ниме полчатхан осхас анда. Кӧмес сым одырып алып, анаң на кӧгліг хатхырызыбысчалар. Аннаңар даа, неке, пір оолағас кічіг шахматисттер аразында аар-пеер чӱгӱр чӧрче, прай ниме кӧріп аларға харасча. Хада килген іҷезі аның соонҷа парарға маңнанмин халча.
- Син... син ноға іди чӧрчезің? Мағаа мат турғызарға чарабас. Кічігбін нооза, - устай парды пір палаҷах.
- Мин кӧргем, ол сині хаңыртып алған. Хати ойнирға кирек, - утыр салған паланы кӧӧктірче хызыҷах.
- Исчезің ме, піске хати ойнирға кирек. Амды сині саңай чыс пирербін, - ӧрінізін чазырбинча ол палаҷах.
Аның хыринда одырчатхан оолағас ипти турғлапчатхан пешкаларны оңнығ ла паарсах сыйбастырбинча, пу минің тоғысха кӱс чоным тіп махтапча. Пешкаларның кистінде турғлапчатхан пасха фигураларны хомайлапча, хортых хозаннар чіли, чонымның соонда чазынғлап салғазар тіп сӧклеп пастабысча.
- Ча-а, прайзы андағ нимес. Кӧр, пу офицер уғаа махачы тудынча, аар-пеер ле шыылат чӧрче, - чараспинча аннаң ам на шахмат павильонынзар кір килген пала.
- Синің ахсапчатхан адың аны саңай аңдара теберге тур тастабыстыр, - чоохтанча ӧткін хызыҷах.
- Маңнанмас. Кӧрбинчезің ме, офицернің нанында чітіг хылыс. Ол, аны сығара тартып, адыңның мойнын ӱзе сабызар. Уғаа кӱстіг офицер, - махтапча оолағас.
- Ферзьтең дее артых па? - киртінминче ағаа хызыҷах.
- Офицер аны, кирек полза, оой ла чыс пирер. Ферзь арғаас, корольны ла хадар чӧрче, - чарытча оолағас.
- Минің ахчам кӧп полған полза, ферзьтер толдыра чаллап алып, ибіре турғыс саларҷыхпын. Андада пірдеезі ут полбасчых, я? - улуғ сағысха тӱзібістір саарбах.
- Іди чарабинча. Полған на фигура позының орнында турарға кирек... Индияда шахмат ойнап пастаптырлар. Анда хыйға чон чуртапча. Интернетте іди пазылтыр, - пірдеезінзер кӧні айланмин, шахмат чардызы кистінде одырчатхан пала чоохтанған.
- Анда хыстар маңат ойнапчалар. Пілчезер бе ноға? Олар уғаа сіліглер. Иреннер олардаң харахтарын хыйа ал полбинчалар, аннаңар утыр салчалар, - пай пілізін кӧзідерге харасча саарбах.
Ағаа сах андох хатхырыс сыхханнар, пістің хыстар хай-хай сіліглер тіпчелер. Пешкаларға най тың хынчатхан оолағас позының сағызын алыстырбинча, олар иң махачылар, ойынны пастапчалар, атакаа пастағызын кӧдірілчелер тіп махтапча. Че пірее хати атты кӧзідімге ағылча, хайдар сегірібізерін сизінмин дее халчазың тіпче. Ол іди тудынчатханына прайзы даа кӧнік парған осхас, тың на хайығ айландырбинчалар.
- Ойназа, мин чіли ойнирға кирек. Кӧріңер, хайдағ сіліг мат турғыс пирдім, - суулап пастабысты кореец оолағас.
Кічіг частығ шахматисттер андар кӱрелізе халдылар, кем хайди чӧр турғанын кӧзіт пирерге сурынчалар. Анзы сала даа тоғырланминча, шахмат чардызында турғлапчатхан фигуралар хайди чӧргенін ипти кӧзітче. Оңнығ ла ӧрчіліг тудынминча. Аннаң тоғыр одырчатхан кӱрең сырайлығ, хап-хара састығ казах пала сым на полча, позының алнында чатчатхан чаҷын хоостыра кореец хайди чӧр турғанын сыныхтапча. Мына ол сиргектенібісті.
- Э, син мында кӧйтіктенібіскезің. Кӧр, слон пастап минің пешкамны чібізерге кирек полған. Анаң на корольның хыринда турыбызарҷых. Син азыра сегір парыбысхазың, - тарыныбысты казах оолағас.
Амды прайзы чаҷыннарда пазылған чӧрістерні тиңнестірче. Сынап таа, кореец оолах, маңзыраанына полбас па, пешканы, чібин, азыра сегір парыбыстыр. Аннаңар мат турғысханы саба чиңіске саналча. Кічіг шахматисттерге хати ойнирға киректелчеткенінең парчан палалар чарасча. Че пірдеезі ағаа хатхырбинча. Ойын тузында пір ле сағыс - утып аларға. Аннаңар мындағ киректер пол парадыр тіп амыратхан оларны пір хызыҷахтың іҷезі.
- Кем не пу ӱгредігні тикке иртірерге сағын таап алды ни?.. Уғаа тузалығ пастағ, палалар хынып чӧрчелер. Пеер иртӧк чыылыс парчалар, иирге теере ойнапчалар, - ӱлесчелер постарының сағыстарынаң кічіг шахматисттернің іҷелері, анаң Хакасияның спорт министерствозына улуғ алғыстарын читірчелер.
Автор :
Анатолий СУЛТРЕКОВ
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы