МАЛ-ХУСХА КIЧIГДЕҢ ТАРТЫЛҒАН
11.01.2023
Статья
Таңдағы iзенiзiбiс. Школа тоосчатса, полған на оол-хыстың сурығ турыбысча: ол чуртаста кем поларға сағынча? Хайзына iҷе-пабазы чуртас чолын табарға полысча, кем-де позы сiренче. Пӱӱнгi матырыбыс Ағбандағы аал хонии колледжiнiң студентi Сергей Колмаков пу сурыға нандыриин азынада пiлген
Сергей Асхыс аймаандағы Сафрон аалда Михаил Гаврилович паза Лариса Яковлевна Колмаковтарның кӧп палалығ сӧбiрезiнде тӧреен. Олох аалда ӧскен, пасталығ школаа чӧрген. 5-ҷi класста ӱгренiзiн Ис пилтiрi аалдағы школада узаратхан, андағы интернатта чуртаан.
9 класс тоозыбызып, чиит оол Ағбандағы аал хонии колледжiнзер мал имҷiзiне ӱгренерге кiрiбiскен. Амды ол 2-ҷi курстың студентi полча.
– Мин мал-хуснаң айғазарға хынчам, оларны ӧскiрерге, кӧрерге кӧңнiм чатча, аннаңар, чуртастағы тоғызым хой-iнектернең палғалыстығ ползын тiп, мал имҷiзi профессиязын таллап алғам, – тiпче студент оол.
Ағаа хоза, Сергейнiң пабазы Михаил Гаврилович Сафрон аалда мал имҷiзi полча. Чиит оол, тiзең, ағаа чахсы хабасча: маллардаң хан аларға, оларға прививка турғызарға, iргек хурағаннарны сiмҷирге. Сафронда чуртағҷылар ӧӧнiнде пос хониин тутчалар. Аалда iкi кресен-фермер хонии пар, ээлерi iнектер ӧскiрчелер. Ол фермерлернiң маллары iдӧк Михаил Гавриловичтiң хайиинда.
Колмаковтар сӧбiрезi iдӧк мал-хус тутча. Сергей кiчiгдең сығара iҷе-пабазына иб аразында полызарға кӧнiк парған.
– Мин пу профессияны таллап алғаныма ӧрiнчем. Колледжтi тоозыбыссам, Сафронзар айланарға пӧгiн турғысчам. Мин тӧреен-ӧскен аалымда истенчем, аннаңар андох тузалығ тоғыста iстенербiн, – тiпче Сергей.
Группада 27 студент ӱгренче, ӧӧнiнде хыстар тiпче чиит оол. Итсе, мал имҷiзi – кӱстiг иреннерге килiстiре тоғыс. Тепкленчеткен, сӱскленчеткен сас маллар даа полча нооза.
Азығ айында Сергейнiң практика пасталар. Аны ол хада ӱгренчеткен оол-хыстарнаң Ағбан город хыриндағы кресен-фермер хоныхтарында иртер. Анаң 3-ҷi курста практикаа тӧреен аалынзар парар.
Ағбандағы аал хонии колледжiнде iдӧк пӱдiрiгҷее, ихтиологка, зоотехникке, чир ис-пайы хайызығлары специализiне, агрономға, экономистке паза бухгалтерге ӱгренiп аларға чарир. ОГЭ-ны пӧзiк паалағларға тудыбысса, колледжсер тикке ӱгренерге кiрiп аларға оой тiпче Сергей Колмаков.
Ағбанда чуртабинчатхан студенттерге общежитиеде орын пирiлче. Сергейнiң комнатазында ӱс оол чуртапча: ол позы, Асхыс аймаандағы Казанов аалдаң Виталий Майнагашев паза Пии аймаандағы Богдановка аалдаң Иван Селигеев. Пу тус аразына олар чағын нанҷылар пол парғаннар, пiлiзiп, ынағ чуртапчалар. Комнатадох чiҷең ниме постары пызырчалар.
Сергей спортнаң айғазарға хынча. Паралар тоозыл парза, ол стадионзар чӱгӱрерге алай волейбол ойнирға чӧрче. Iдӧк чиит оол чахсы хоостапча, ах чаҷында чир-чайаанны чайирға аның кӧңнiне кiрче. Пiрееде хоостарын ағаста киртче.
Алында Сергей кӧп палалығ cӧбiреде ӧскен тiп чоохтаан полғабыс. Аның саңай харындастар. Улии Василий Михайлович Асхыс аймаандағы Пилтiр аалның имнег туразында терапевт полча. Ортын харындазы Степан Михайлович iдӧк имҷi, ол Асхыстағы имнег туразында анестезиолог полып iстенче. Дмитрий Михайлович харындазы Алтай аймаандағы Аршаннардағы хара тас аныҷаң разрезте тоғынча.
Пӱӱнгi матырыбыстың хынған сағыстары толзын. Ол чуртазында чахсы профессия таллап алған, чонға туза ағылар. Мал имҷiзi полары оой ла нимес нооза. Маллар, пiрее чуғынҷах ағырығларға хаптырып, хырыл таа сыхчалар. Андада имҷее чапчаң пӧгiн аларға кирек – малны хайдағ оңдайнаң имнирi алай узудыбызары. Ағаа хоза, мал нимезi ағырчатханын чоохтап полбинча, аннаңар имҷее, аның оңдайын, тастындағы кӧрiмiн кӧрiп, нименең ирееленчеткенiн сизiк хабарға кирек.
Пу профессия хаҷан даа кирексiнiснең тузаланча. Ветеринарлар хоосхаларны паза адайларны имнепчеткен клиникаларда сыбыра киректелчелер. Пiрее кресен-фермер хоныхтарының ээлерi тоғысха ӧнетiн мал имҷiзiн алчалар. Ағаа хоза, Хакасия – аал хонии чахсы тилiпчеткен регион. Пiстiң республика – хойларны паза iнектернi тударға килiстiре орын.
Чӱрекке чатчатхан тоғыс кiзiнi хаҷан даа аарсындырбинча. Сергей Колмаков чуртазында пӧгiннер турғызарға пiлче паза оларны толдырарға сiренче. Мындағ чииттер таңдағы кӱнге iзенiс пирчелер. Кӱстенҷiк оол-хыстарның алнында iзiктер постары ла азылчалар. Сергейнiң пабазы даа оолғы аның профессиязын таллап алғанына ӧрiнче. Ол палазынаң пiлiзiнең ӱлезерге хаҷан даа тимде, аннаңар чиит оол ӱгренiзi соонаң мал имҷiзi тоғызында оой iстенер.
Татьяна ТЮТЮБЕЕВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы