ӰЗІНҶІ ПАЛА ОСХАС
31.05.2023
Хабарлар
Идінҷек. Пӱӱн піс Ағбан городтың идінҷегі, «Алтын Арығ» кафенің паза нинҷе-де банкет залының ээзі Яна Толмачёванаң чоохтасчабыс
– Яна Витальевна, хай син тус Сірер идінҷек пол салдыңар? «Алтын Арығ» комплекс сірернің пастағы кирееңер бе?
– Мин 10-ҷа чыл идінҷек пол салдым. Пастағы кафені азар алнында, ол полған Хлебнай орамадағы «Метелица» кафе, мин аймах-пасха кӧстеглернең айғасхам. Фрукттар сатхам, Наа чыл ӱлӱкӱніне сыбыҷахтарға тайғазар чӧргем, ӱлӱкӱннерде сістеен ит сатчаңмын, ибде олған садын тӧстирге кӱстенгемӧк.
– Ноға Сірер пу кӧстегні таллап алғазар? Кафені хайди тӧстеезер, хайдағ сидіксіністерге урунғазар?
– Ӧӧн сағызым кічіг кафе тӧстеп алары полған. Чонны ибдегі осхас чіҷең нименең алай іскеркі чоннарның чиизінең азырирға сағынғам. Мин позым чиис тимнирге паза татхыннығ азыранарға хынчам. Аннаңар кічіг паза истіг кафе тӧстирінеңер сағыс ал чӧргем. Пастап андағ кічіг кафе Хлебнай орамада асхам, анаң олох орамада мағаа склад туразын таап пиргеннер, ол пір дее иптелбеен полған. Аны кафеге килістіре тыхтап аларына кӧп ахча киректелген. Мин тың сағыссыраам, че ынабысхам. Ноға? Хада хонғаным мағаа хабазарға молҷаан, тыхтағ тоғыстарын прай позым идербін теен. Іди минің пос киреемзер чолым азылған.
Чайғы тооза піс тоғынғабыс: Хакасияның паза Хызылчар крайының аймах-пасха ӱлӱкӱннерінде аралазып, сістеен ит сатхабыс. Іди піс тыхтағ тоғыстарына паза кирек техникаа ахча парыстанып алғабыс. Ӱртӱн айында тыхтағ толдырылған, техника паза мебель турғызылған. Кафе чайханаға тӧӧй полған: хазаннар азых турған, хоза кухня турғызылған, кафе істі уғаа сіліг чазалған.
Хомзынысха, чон наа орынзар килбеен. Олар алындағы орынны чахсы пілгеннер, наа орынны аарлығ кафеге алай ресторанға тиң турғысханнар. Пірсінде кафезер хакас ипчі кір килген. Ол піске 70 аалҷаа той иртірерге чахып салған. Мин ол син кізіні хаҷан даа азырабаан полғам. Столларны сіліг саларға, прайзына чиисті читірерге, оларны ипти турғызарға – ол туста уғаа сидік пӧгін тіп пілдірген. Ол кӱн мағаа уғаа сидік полған, че пастағы той иртіріл парған. Той аалҷыларның кӧңніне кірген. Аннаң сығара аймах пайрамнар, тӧреен кӱннер иртір пирерге чахығлар кір сыххан. Мин пастағы тойны чахаан ипчее улуғ алғызым читірчем, пір дее чочынмаан паза мағаа киртінген ӱчӱн.
Сынында банкеттер иртірерінеңер паза ресторан тударынаңар пір дее сағыс чох полған. Минің иң улуғ сағызым кічіг кафе азып алары полған. Кирек, тізең, алғып одырған. Пірcінде мині 200 аалҷаа той иртір пирерге сурынғаннар. Піс ол тойға пасха зал таап алғабыс, арендаа суурып. Іди улуғ тойларнаң тоғын сыххабыс. Пола-пола наа сағыс тӧреен: улуғ тойларға килістіре орын таап аларға. Кӧп орын сӧлееннер, ол санда наа музей-культура кінінде, че салтарында піс шатёр турғызарға чарат салғабыс. Республика ипподромының устағ-пастаанзар айланғабыс, мин позым оларнаң таныс полғам. Анда піске ағас ибіҷекті арендаа пиргеннер паза шатёрға хости пос орын тапханнар. Ағас ибіҷекті піс чоныбыс кухнязынаң палғалыстырыбысхабыс. Іди піс ол туста «Метелица» кафені, ағас ибіҷекті паза улуғ шатёрны тутхабыс.
Кӱскӱзін наа чахығ кірген: хысхызын улуғ той иртірібізерге. Піс шатёрыбысты чылығлап сыххабыс: кӧзенек-ізіктер турғысхабыс, хырын чылығлабысхабыс, чылытчаң «пушкалар» алып алғабыс. Іди шатёр чыл ибіре тоғын сыххан.
Ікі чылҷа піc тӧреміл чахығларҷа тоғынғабыс. Полған на кӱнде пірее пайрам иртіріл турҷаң. Орын пазох чидіспин сыххан. Ипподромның туразында пастағы хадыл пос турчатхан. Піс, аның чардығын арендаа алып, «Зеркала» банкет залын азыбысхабыс. Соонаң халған чардығында «RESPUBLIKA» рестобар тӧстебіскебіс, хайда ікі вип-зал тоғынча. «Зеркала» банкет залынаң тоғыра 80-ҷа орынға шатёр турғызыбысхабыс. Амды пістің пис зал. «Метелица» кафені садыбысхабыс.
– Пу чылларға Сірер пос киреен алғыдыбысхазар паза хоза орыннар азып алғазар. Яна Витальевна, чидіглерің нименең палғалыстығ?
– Мин сағынчам, маңнаныстығ тоғызым хайдағ даа той-пайрамны чахсы иртірібізеpге кӱстенгенімнең палғалыстығ. Хайдағ даа ізептіг кізее пайрам иртірҷең оңдайлар пар: тынағдағы ууҷалардаң пасти улуғ парыстығ чуртағҷыларға теере. Ӧӧні – сынға тудынарға, пірдеезін алаахтырбасха, посты даа, чахығнаң айланчатханнарны даа, тоғынҷыларны даа.
– Сірерні кӧстепчеткен паза чахсы кӧзідім полчатхан кізі, пастағҷы пар ба? Кемге Сірер тиңнезерге кӱстенчезер? Алай Сірерге прай саринаң полысчатхан паза кӧңніңерні кӧдірчеткен кізі пар? Оларны адап пиріңер.
– Кӧстеҷең дее, кӧзідім алҷаң даа кізі чох полған. Хакастарның аразында мин Сталбек Степанович Мишаковтаң кӧзідім аларҷыхпын. Ол хыйға, пӧзік чидіглерге читкен, мин аннаң паза аның сӧбірезінең ынағласчатханыма, ол арғызым полчатханына тың ӧрінчем, аарлапчам. Амғы кізілер аразында, кемні мин таныпчам, ол мағаа чахсы кӧзідім полча.
– Яна Витальевна, Сірер ідӧк «Благодарение» полызығлығ чыындының ӧткін араласчызы полчазар. Ол, тізең, хоза тус, чахсы кирекке хозым. Хайдаң кӱс алынчазар паза тус таапчазар?
– Я, «Благодарение» чыынды хоостыра піс ідӧк Сталбек Степановичнең хада-пірге тоғынчабыс. Мин чыындының хайдағ даа чахсы киреенде араласчам. Полызығ иирлерін, аукционнар иртірерге полысчам. Парызымның хайдағ-да чардығын полызығ киреене артысчам, анаң чуртастың сидік оңдайларына кірген олғаннарға, улуғ частығларға, чуға чуртапчатханнарға полысчам. Кізінің ӱлесчең оңдайы пар полза, ол аны оңарчатса паза полысчатса, уғаа чахсы тіп санапчам.
– Постаңар чоохтап пиріңер. Хайда тӧреезер, ӧскезер? Хайдағ школаны тоосхазар? Школада ӱгренчеткенде, кем поларға сағынғазар? Салтарында хайдар ӱгренерге кіріп алғазар паза хайдағ специальность алғазар?
– 2002 чылда мин Н.Ф.Катановтың адынаң национальнай гимназияны тоосхам. Школада ӱгренчеткенде, юридическай факультетсер кіріп, адвокат поларға сағынғам. Чарғыда кізілернің алнын аларға пӧгін турғысхам. Че сағызымны толдырарға киліспеен. Іҷе-пабам мині, ам даа кічіг тіп, пасха городсар позыдарға ынабаан. Мин Ағбандағы аал хонии колледжінде «Финанстар паза кредит» специальность алғам, анаң Хызылчардағы аал хонии университедінде – «Аал хонии комплексінде предприятиенең устиры» специальностьты. Ӱгредиим мағаа пос киреемні апарарға чахсы полысча. Аннаңар мин, адвокат полбин, финансист полчатханыма, чуртазым іди салыл парғанына ӧрінчем.
– Іҷе-пабаңар кем полча?
– Іҷе-пабам Пии аймаанаң. Пабам Виталий Иванович Толмачёв – Хойбал аалдаң, іҷем Фатима Момыновна – Чаптых аалдаң. Олған тузым Хойбал аалда аға-ууҷамда ирткен. Андар піc чайғы сай тынанарға паза полызарға чӧрҷеңміс. Пӱӱнгі кӱнде іҷе-пабам хада чуртабинчалар. Полғанының на позының сӧбірезі пар, че піс прайзыбыс ынағ чуртапчабыс, удур-тӧдір чахсы пілісчебіс паза полызысчабыс.
– Пу кӧстегде пос киреен азарға пӧгін тутчатхан чуртағҷыларға хайдағ чӧптер пирерҷіксер?
– Мин пу кӧстегде пос киреен азарға пӧгінчеткен чиит идінҷектерге сыдамах поларға, хорыхпин, алнынзар хаалирға алғапчам. Чидіглерде тохтабасха. Хуруғ орыннаң пос киреен, уламох кафе-ресторанны – иң сидік кӧстеглернің пірcін – кӧдірерге уғаа сидік. Че кӱстензе, пӧгіннер орта турғысса, прай ниме килізер! Пастағы хаалағлар итчетсе, иң аар чухча. Кізі аның пір дее ниме киліспинче тіп сағына тӱсче. Андада холларны пос саларға чарабас.
– Пос киреенең пасха, чуртазыңарда нимені аарлапчазар?
– Мағаа палаларым, сӧбірем иң аарлығ! Тоғызым ідӧк пастағы орында турча. Мин ағаа тың хынчам. Кафелернің проекттерін прай позым сағын тапхам нооза. Хараалар узубаам. Пос киреем мағаа ӱзінҷі палам осхас. Че палаларымның, хада хонғанымның, іҷе-пабамның хазии аарлығ ла! Оларның на прай ниме чахсы ползын. Хада хонғаным Александр Тюкпиеков Таштып пилтірі аалдаң. Піс ікі оол ӧскірчебіс. Улии Даниил – 17 частығ. Ол ӱгретчілер тимнеҷең колледжте программистке ӱгренче. Очызы Макар – 9 частығ. Ол брейк-данснаң айғасча. Сибирьде илееде чиңістері пар.
– Яна Витальевна, алғыс Сірерге азых чоохтазығ ӱчӱн.
Сом Яна Толмачёваның архивінең
Автор :
Тимнеен Наталья СЮПТЕРЕКОВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы