ЧОНҒА СИЗІКТІГ ПОЛАРҒА КИРЕК
Статья
Чайғызын наңмырлар чағза паза хысхызын соохтар турза, сайбағлар асхынах полчатханын кӧбізі пілбеен полар. Мин дее мындағ киректі ам на піліп алдым. Че хайди чоохтапча Тарина Мамышева, мындағ кӱннерде сайбағлар саны хызырылча.
- Дежурство тузында наңмырлығ, чалыннығ алай ба ачығ соох кӱн поларына ізенчебіс. Мындағ кӱннерде пістің дее, имҷілернің дее тоғыс асхынах полча, - чоохтапча Тарина Валерьевна.
Танызыңар, «Чиит тустың» матыры -Тарина Валерьевна Мамышева, Россияның Ағбан городча УМВД-ның істезіг устанызының улуғ істезігҷізі, юстицияның капитаны паза нымзах чӱректіг іҷе.
Устаныста Тарина оғырластарнаң, кӱҷӱрлестернең паза даа пасха ис-пай сайбағларынаң айғасча. Ідӧк аның хайиинда чол саайлары. ДТП-да кізі ӱрезе алай палығлатса, ол аны істесче.
- Пу тоғыста читі чыл артиинаң тоғынып, кӱҷӱрлестер, оғырластар паза саайлар чайғы туста кӧп полчатханын сизінчем. Пу туста кӧп кізі пірее чирзер тынанарға парыбысча, ис-пайын хайығ чох артысча. Ідӧк чайғы туста чол саайларының саны хозыл парча. Аның ӧӧн сылтаа - ачығ суғ іскені. Водитель, араға амзап, руль кистіне одырча. Чолда ол, чол правилоларын сайбап, саай ит салча. Мындағ ДТП-ларда палығлатхан алай ӱреен кізілер удаа полча. Хысхызын, тізең, иң кӧп сайбағ тынағ кӱннерінде паза ӱлӱкӱннерде иділче, ӧӧнінде Наа чыл тынағ кӱннерінде. Мындағ кӱннерде пістің паза имҷілернің тоғызы ікі-ӱс хати хозыл парча. Сайбағларның ӧӧн сылтаа - хырыс-табыс паза ачығ суғ іскені, - салтар итче Тарина Мамышева.
Кӱс структураларында істенчеткен кізілернің тоғыс хаҷан даа кӧп полча полар. Тоғысты чахсы толдырып алар ӱчӱн, ағаа кӧп тус хоратчазың. Ипчілерге пу сферада істенерге уламох аар полар. Тоғыс соонаң оларға иб аразында хайынарға, ас-тамах тимнирге, паланаң хада ибдегі тоғыс толдырарға кирек.
- Тоғысха уғаа кӧп тус паза кӱс хоратчазың. Ол сӧбіре, пала чох ипчее килістіре. Ідӧк иреннерге чахсы тоғыс. Че кізі прай нимее кӧнік парчаттыр. Мин мында наа ла тоғын сыхханда, сыдаспаспын тіп сағынғам, че тоғыс кӧңніме кірче, аннаңар, неке, мин ам даа істезіг устанызында тоғынчам, - кӱлінче юстицияның капитаны.
Ағбанда Тарина 2013 чылдаң тоғынча. Наа орында чахсы тоғынып, пӧзік салтарлар кӧзідіп, юстицияның капитаны звание алған.
Амды аның погоннарында тӧрт чылтызах пызыңнапча. Городсар чиит хыс Асхыс аймаанда тоғынған соонаң килген. Анда ӱс чыл артиинаң істеніп, опыт алынған.
- Хакасия муниципалитеттерін алза, Ағбан пилтірі аймаа иң амырға саналча. Хайди кӧзітчелер саннар, пу аймахта сайбағлар иң асхынах иділче. Асхыс аймаанда иң аар тоғынарға. Мин андар тоғынарға парчатханымда, мағаа танызым теен: «Асхыс аймаа - ол чахсы «школа». Анда опыт алынар чахсы оңдай пар. Че соонаң хайди даа Ағбанзар айлан...» Нименең пасхалалча пу аймах? Анда ааллар саны иң кӧп паза олар удур-тӧдір уғаа ырах орныхчалар. Ідӧк анда сайбағлар саны илееде, - тіпче ол.
Тарина 2009 чылда Асхыс аймаанзар тоғынарға парыбысхан. Пір чыл аның алнында, 2008 чылда, ол Ағбандағы квалификация кӧдірҷең институтты «Юрист» специальностьча тоосхан. Тӧреен чирі - Ағбан город.
- Минің кӧрізімнең, чон уғаа киртінҷек. Киртініс - ол кізінің чахсы хылии, че андағ кізілерні кӱҷӱрлер пір-ікі ле алаахтырып алчалар. Халғанҷы чылларда кӱҷӱрлер чонны банк карталарынаң матап алаахтырчалар. Мының алнында олар телефонға «Іҷем, мин улуғ сидіксіністебін, ахча табыраанҷа ыс пир!» искіріглер ысчаң ползалар, амды олар наа ниме сағынып алтырлар. Аймах банктар аттарынаң, ӧӧнінде ол Сбербанк паза Центробанк, пасчалар: «Банктағы компьютер системазы уйан тоғынғаннаңар, сірернің банк картаңардағы ахчанаң сидіксіністер пол парған. Искірігде таныхталған телефон номеріне сығдырадыңар, піс сірерге полыс пирербіс».
Сбербанктың номері «900», искірігде, тізең, саңай пасха номер. Кізілер, ағаа хайығ салбин, искірігде таныхталған номерге сығдырат сыхчалар. Кӱҷӱрлер карта ээзіне ахчаны пасха картаа алай телефон номеріне ызыбызарға чахығ пирчелер. Кізілер, тізең, киртін парып, прай ахчаларын ызыбысчалар.
Ідӧк халғанҷы чылларда Интернет пастыра кӱҷӱрлестер кӧп сығысча. Кӧзідімге алза, кізілер Интернетче 45 - 50 муң салковайға телефоннар, ідіс-хамыс алып алчалар, сынында, тізең, оларның паа нинҷе-нинҷе хати тӧбін полча.
Таныхтирға кирек, карта паза Интернет пастыра иділген сайбағларны істезіп, кӱҷӱрлерні таап аларға уғаа сидік. Кӱҷӱрлер - кӧйтіктер. Сайбағ иткен соонаң сим-карталарын, телефоннарын алыстырыбысчалар. Сим-карталар ӧӧнінде чурт чох алай хаҷанох ӱреен кізее пазылған полчалар.
Аннаңар кізілерге сизіктіг поларға кирек. Телефонзар искіріг килзе, иң пастап банксар сығдырадарға кирек. Интернет пастыра аарлығ товарлар албаңар. Аларға итсеңер, официальнай сайттаң алыңар, - чӧптер пирче улуғ іс-тезігҷі.
Юстицияның капитаны Тарина Мамышева пу чағынғы чылларда тоғызын узарадар, чонның амыр чуртазын хайраллир. Амғы тоғызын ол чалтырама толдырча. Пӱӱнгі туста ол ідӧк хайығ палаҷаана айландырча. Аның палазы 1-ғы класста ӱгренче. Нандырығлығ тус.
Тимнеен Оксана Сунчугашева.
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы