НИМЕ ПІЛЧЕБІС ЧУҒЫНЧАХ АҒЫРЫҒДАҢАР?
10.03.2017
Хабарлар
Сибирьде 2000 чылдаң сығара 1 мартта ВИЧ-таң тоғыр кӱресчең кӱн таныхталча. Киҷее «Хакасия» газетаның пресс-центрінде ағаа чарыдылған пресс-конференция ирткен. Хабарҷыларның сурығларына нандырғаннар Хакасияның СПИД-таң тоғыр кӱресчең кіннің ӧӧн имҷізі Николай Конгаров паза Роспотребнадзорның Хакасияҷа управлениезіндегі эпидемиология сыныхтаа пӧлиинің пастығы Елена Шалгинова. Олар ВИЧ паза СПИД хайдағ ағырығ полчатханнаңар, аны чухтырып албас ӱчӱн, хайди посты орта тудынардаңар чоохтааннар.
Кӧп кізі ВИЧ паза СПИД пір ағырығның пасха-пасха ады тіп санапча. Че сынында ол андағ нимес. Тилекейде имҷілер СПИД-таңар 1970 чылларда чоохтас сыхханнар. 1981 чыл-да США-да аны пастағызын на санға алғаннар. Ағырығны СПИД (синдром приобретенного иммунодефицита) адап салғаннар. Ікі чыл пазынаң, тізең, кізі ВИЧ (вирус иммунодефицита человека) чухтырынып алған сылтаанда, СПИД пол парчатханы ілезіне сығысхан. Пу тустаң сығара хорғыстығ ағырығдаң тоғыр кӱрезіг апарыл сыххан.
ВИЧ - кізінің иммунитедін сайбап, аның иді-ханын арачылағ чох артысчатхан вирус. Ол, кізі ханының иммунитет ӱчӱн нандырығлығ клеткаларына кіріп, иді-ханын аймах ағырығлардаң паза сістердең тоғыр кӱрезер оңдайы чох артысча. Аның сылтаанда ВИЧ-наң ағырыбысханнарның иді-ханы хазыхха хорғыс ағылбинчатхан чуғынҷах ағырығларнаң даа харбас полбиныбысча.
Таныхтирға кирек, ВИЧ - табырах улғаатпинчатхан ағырығ. Ол кӧбізін кізее пілдіртпин иртче. СПИД - пу ағырығның халғанҷы чардығы. Че ВИЧ-наң ағырығ кізілернің полғанының на СПИД пол парча тібессің. Сынында ретровирустаң тоғыр терапияны тузында иртіріп хайралланзалар, оларның СПИД полбас. Мындағ имнег ағырығ кізілерге хазых кізі чіли чуртирға, ӱгренерге, істенерге, сӧбіре тӧстирге паза хазых пала тӧрідер оңдай пирче. Че пӱӱнгі кӱнде, имнег кирее ӧткін тиліпчетсе дее, ВИЧ-ты саңай имнеп полбинчалар. Ідӧк аннаң тоғыр
вакцина табылғалах.
Хакасияның СПИД-таң тоғыр кӱресчең кінінің искіриинең, республикада пӱӱнгі кӱнге ВИЧ-тығ 1647 кізі санға алылған, ол санда 18 пала. Хакасияның улуғ городтарында ВИЧ ӧӧнінде наркоманнар аразында тарапча: Харатаста - 66,6 %, Саяногорскта - 65,6 %, Ағбанда - 57,9 %. Аймахтарда, тізең, половой чуртас пастыра чухтырынып алғаннарның саны асча - 66 %-тең 80 %-ке теере.
Халғанҷы туста ілезіне сығарылчатхан ВИЧ ағырығ кізілернің 70 азыра %-і - 30 час ас парған кізілер. Пу хорғыстығ ағырығ чииттер аразында тарапчатханы имҷілерні, Роспотребнадзор тоғынҷыларын сағыссыратча. Аннаңар олар халых-чарыдығлығ тоғыс апарарына улуғ хайығ салчалар. Кӧзідімге, СПИД-таң тоғыр кӱресчең кіннің тоғынҷылары Хакасияның аймах организацияларында пу ағырыға чарыдылған чоохтазығлар, тоғазығлар иртірчелер.
Имҷілер чооғынаң, чылдаң чылға ВИЧ-наң ағырыбысханнарның саны ӧзіп одырча. Че аннаң ағырыбыспас ӱчӱн, посты хайралланарға паза профилактика оңдайларына тудынарға кирек. ВИЧ чуғынҷах ағырығ полза даа, ол кізее кииҷе чухпинча. Вирус ӧӧнінде кізі иді-ханынзар ханҷа кір парча. Кӧзідімге, кізілер пір іңенең наркотикті хазанзалар, пирсинг-татуировкаларны лицензия чох учреждениелерде иттірзе, ағырығны чухтырынып аларына хорғыс пар. Ідӧк вирус палаа іҷе сӱдінең чух парча.
Амғы туста ВИЧ-таңар, аның профилактиказынаңар Интернетте, аймах газеталарда кӧп искірілче. Че, андағ даа полза, пар кізілер, хайзылары пу вирус кииҷе тарапча тіп сағынчалар. Олар ВИЧ-ағырығ кізізер чочынып кӧрчелер, аның хыринда даа турарға хорыхчалар. Че тикке ле. Иммунодефицит вирузы кізінің иді-ханында ла хайынча, кииде, тізең, ол ӱр чуртабинча.
Ідӧк ВИЧ-ты хан сорчатхан хурт-хоостар таратчалар тіп саба сағыстар пар. Мындағ саба искіріглер СМИ-ларда даа пирілче. ВИЧ мындағ оңдайнаң тарабинча.
Охсанысчатса чи, хазых кізее пу вирус чух парар ба? Пу сурыға ікінҷілес чох нандырарға чарир - чох! Ағырығ кізінің сілегейінде вирус пар даа полза, че анда аның саны уғаа асхынах. Мындағ оңдайнаң ВИЧ чух парар ӱчӱн, ағырығ кізінің ӱс литр сілегейін ізібізерге кирек. Иммунодефицит вирузы ідӧк тир паза харах чазы пастыра тарабинча. Кізі теерізі - вирус ирт полбас арачылағ. ВИЧ ағырығ кізінің тирі алай харах чазы хазых кізінің азых палиинзар тоолап таа парза, аннаң ағырыбыспинча.
Аннаңар ікінҷілес чох чоохтирға чарир: ВИЧ ағырығ кізінең чоохтазарға, холнаң изеннезерге, ағаа теңерге дее хорыхпасха кирек. Пу хорғыстығ ағырығны чухтырынып албас ӱчӱн, олаңай профилактика чӧптеріне тудынарға, посты иптіг тудынарға паза сайбах чуртас апарбасха кирек. Ідӧк постың паза таныс-чағыннарның чуртазын сидіксіндірбес ӱчӱн, ВИЧ ағырығ ниме полчатханын пілерге кирек.
Автор :
Татьяна КЫШТЫМОВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы