АРЫҒ СӰТ - ХАЗЫХ ТӦЛ
13.02.2018
Хабарлар
Боград аймааңдағы «Чорба пилтіріңдегі» кресен-фермер хонии сӱт пирчеткен голштин (фриз) тӧлліг малларны ӧскірер
Бригадир Надежда ИТЕКПАЕВА інектерні сыныхтапча
ЕВГЕНИЙ БАЙКАЛОВ 2015 ЧЫЛДОХ ААЛ ХОНИИНАҢ АЙҒАЗАРҒА ЧАРАТХАН, ХАҶАН ХАРЫНДАСТАРЫНАҢ ХАДА «ЧОРБА ПИЛТІРІНДЕГІ» КРЕСЕН-ФЕРМЕР ХОНИИН ТӦСТЕЕН. ХОНЫХХА ОРЫН ПЕРВОМАЙСКАЙ ААЛДАҒЫ АНДАҒОХ АТТЫҒ СОВХОЗ ПОЛҒАН ОРЫНДА ТАБЫЛҒАН, ХАЙЗЫ ХАЛҒАНҶЫ ЧЫЛЛАРҒА ПІЛДІРТЕ ИЗЕЛ ПАРҒАН. ХАҶАН-ДА ЧАХСЫ ТИЛЕЕН ХОНЫХТА ИЛЕЕДЕ МАЛ ХАЗААЗЫ ТУРЧА, ЧЕ САҒАМ ОЛАРНЫҢ ӦӦН ЧАРДЫҒЫ ХУРУҒ. ЕВГЕНИЙ МИХАЙЛОВИЧ ПОС КӰЗІНЕҢ МАЛЛАР, АТТАР АЛҒАН, ХАЗААЛАР НААҶЫЛАП ПАСТААН. ПУ НААДА, ТІЗЕҢ, ХОНЫХ ПІЛДІРТЕ АЛҒЫДЫЛ ПАРҒАН. ХОНЫХ ЭЭЛЕРІ, СӰТ СЫҒАРАРЫНА КӦСТЕГ ИДІП, ХЫЗЫЛЧАР КРАЙЫНАҢ ГОЛШТИН (ФРИЗ) ТӦЛЛІГ ІНЕКТЕРНІ САДЫСХАННАР. СИБИРЬДЕ ПУ МАЛ СӰТ ЧАХСЫ ПИРЧЕТКЕНІНЕҢ САБЛАНЧА. ІНЕК КӰНДЕ ОРТЫМАХТИ 30 ЛИТР СӰТ ПИРЧЕ ОСХАС, ЧЫЛДА - 10 МУҢҶА КИЛОГРАММ СӰТ.
- Пӱӱнгі кӱнде город чуртағҷыларының кӧбізін садығ туразында садылчатхан ас-тамах сағыссыратча, - таныхтапча Евгений Байкалов. - Минін дее палалар ӧсче, хайзыларын мин арығ ас-тамахнаң азырирға хынчам. Амғы ас-тамахха ізеніс чоғыл, аннаңар позым сӱтнең айғазарға чаратхам.
Хоных 100 азыра голштин інек алған, пӱӱнгі кӱнге оларның піреезі туурға маңнанған. Амды 80-ҷа пас саалча. Олар кӱнде пір тонна сӱт пирчелер. Итсе, ӱр ниместе кӧзірілген малға наа орынға кӧнік парарға кирегӧк. Кӧп ниме азыхнаң палғалыстығ: нименен азырирзың - андағох сӱт саарзың. Малларны сенажнаң пойли азырапчаттырлар паза концентрат пирчеттірлер. Ағаа хоза голштиннер чылыға хынчалар, аннаңар соох хысхылығ Сибирь чирінде оларға чылығ хазаа кирек. «Чорба пилтірі» кресен-фермер хонии анзына ідӧк тимнен салған: інектер хазаазынзар чылығ тартылған. Час пызоҷахтарны ідӧк чылығ чирде тутчалар, сала мидееліглерін - олаңай хазаада. Олар, сӱт пирчеткен тӧлліг малға саналзалар даа, уғаа чахсы ӧсчелер - пуғаларның тіріге кӧдірімі пір тоннаны даа асча. Аннаңар даа, неке, пір пас малның паазы 100 муң салковайға читче.
Хакасияа чапсых малларны кӧрерге паза хоныхтың тилізінең танызарға кил парғаннар республиканың аал хонии паза ас-тамах министрі Александр Башков, экономика тилізі министерствозының департамент устағҷызы Николай Евдокимов, Хакасияның тиліс чыындызының директоры Денис Пауль, Боград аймаа пазы Сергей Чернышов. Пу ӱлгӱ органнары постарының саринаң хоныхха аймах оңдайнаң хабасханнар.
С.Г.ЧЕРНЫІШОВ (сол саринда), А.А.БАШКОВ паза Е.М.БАЙКАЛОВ голштин малларын ӱзӱрчелер
- Піс аалны, аал хониин тилідерінҷе хайдағ даа чахсы пастағнан сыхчатхан идінҷекке, фермерге хабазарға тимдебіс, - таныхтаан аал хонии паза ас-тамах министрі Александр Башков. - Республикада аал хониин тилідерінҷе ӧӧн кӧстеглернің пірсі -сӱт пирчеткен маллар санын ӧскірері. Пу хоных, мал ӧскірчеткен сӧбіре фермазы чіли, ол сағыснаң министерствозар бизнес-проектінең сыххан паза ирткен чылда 12 миллион салковай грант алған. Кӧрчебіс, фермада тоғыс парча, маллар алылғанда, ол уламох кӧріндіре полар сағынчам.
Тоғыс ағырин-кӧӧлҷе парча. Малҷыларнаң хада хазааларда пӱдірігҷілер хайынчалар. Олар анда кӧзенектер турғысчалар, стенелерні чылығлапчалар, чахчалар, сырлапчалар.
- Итчең тоғыс ам даа кӧп, - чарытча бригадир Надежда Итекпаева. - Чахсы сӱт алар ӱчӱн, інектерні чахсы азырирға кирек, саарын ідӧк иптирге. Наа орынзар ӱр ниместе ле читірілген ползалар даа, амох кӧрінче - олар чахсы сӱт пирерлер. Пастағы лаборатория істезіглері дее чахсы. Сӱттің хойии 4,67 процентке тиңнелче.
Надежда Степановна аал хониинда хаҷаннаң ала істен парир. Первомайскайдағы совхозтың тилізін дее, изелгенін дее кӧрген, паза прай ниме устағҷыдаң полчатханын сизінген. Аннаңар пу ферма ээлері маңнаныстығ тоғынарларына тың ізенче. Тиксі фермада 30 тоғыс орны тӧстелген. Совхозта полған тоғыс орыннарынан ікі хати асхынах таа полза, ол аалға уғаа чахсы чӧлег. Хайди теен Александр Башков, 30 кізі - ол 30 сӧбіре.
- Пу ферма ӧӧн тузазын Первомайскай аалға ағылча: налогтар, тоғыс орыннары, сӱт ас-тамаа паза пасхазы, - хоза чарытхан Сергей Чернышов. - Аймах устағ-пастаа фермерге ӧӧнінде чир паза тоғынҷылар сурығларын пӧгерге полысча. Таныхтирға кирек, пу проектті ирткен чылда Хакасияның Тиліс чӧбі чахсы паалаан.
Евгений Байкалов хазаалар, маллар аразында пас чӧрер тіп туған-чағыннары даа, арғыстары даа сағынмаан поларлар. Хайдаң андағ сағыстар полар Хызылчарда, улуғ городта, тӧреен-ӧскен оолдаңар! Че чиит кізі аал хониинда парыстанар оңдай кӧрче.
- Мыннаң мындар пасха хазааларны малларнаң толдырарға сағынчабыс, - ӱлескен фермер. - Че пӱӱнгі чидіглерге чидерге сидік поларҷых Хакасияның аал хонии паза ас-тамаа, экономика тилізі министерстволары, тиліс чыындызы полызии чох. Аал хонии министерствозы грант пирген полза, тиліс чыындызы 10 миллион салковайны ӧдіске 10 процент ставкалығ алып аларға полысхан. Минін кӧрізімнең, аал хониинаң наа ла айғасчатхан хоныхта ол уғаа чахсы хабазығ. Пу ведомство специалисттері пасха даа сурығларға нандырығ табарға полыс турғаннар.
Фермернің мыннаң мындар хазна хабазиин алҷаң оңдай пар. Министерство искіриинең, хазна хабазии інектерні ӧскірчеткен ӱчӱн пирілче, тӧлліг мал алған ӱчӱн паза саалған сӱт ӱчӱн - субсидия. Сӱттің садиинан сидіксіністер чох поларында ікінҷілебинчелер министр дее, ферма пазы даа.
Автор :
Наталья СУБРАКОВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы