ЧИР-ЧАЙААННЫ ХАЙРАЛЛИРЫ АЛЫНҶА ХАЙЫҒ КИРЕКСІПЧЕ
02.03.2018
Хабарлар
Ӧӧркі Чӧп. Хакасияның депутаттары теестегі сессияа чыылысханнар. Ӧӧн сурығлар республика бюджедінзер алызығлар кирердеңер, налог льготаларынаңар полған. Ідӧк пу сессияда Хакасияның кізі праволарынҷа уполномоченнайы сан пиріснең чоох тутхан.
ХАКАСИЯНЫҢ ӦӦРКІ ЧӦП ДЕПУТАТТАРЫ 28 ФЕВРАЛЬДА 45-ҷі СЕССИЯА ЧЫЫЛЫСХАННАР. СЕССИЯНЫҢ ӦӦН СУРЫҒЛАРЫНЫҢ ПІРСІ «2018 ЧЫЛҒА ПАЗА КӦРІЛГЕН 2019 ПАЗА 2020 ЧЫЛЛАРҒА ХАКАСИЯНЫҢ РЕСПУБЛИКА БЮДЖЕДІНЕҢЕР» ЗАКОНЗАР АЛЫЗЫҒЛАР КИРЕРДЕҢЕР» ЗАКОН ПРОЕКТІ ПОЛҒАН. ХАКАСИЯНЫҢ ФИНАНСТАР МИНИСТРІ ИРИНА ВОЙНОВА, ПУ СУРЫҒҶА ЧООХ ТУДЫП, БЮДЖЕТСЕР АЛЫЗЫҒЛАР НОҒА КИРІЛЧЕТКЕНІН ЧАРЫТ ПИРГЕН.
- Иң пастағызын ол республика бюджедінің парыстары паза хорадығлары ӧсчеткенінең палғалыстығ, - таныхтаан министр. - Федеральнай бюджеттең 162 миллион артиинаң салковай кірген. Ол кӧстегліг ахча: 66 миллион 680 муң салковай - пастағы палаа ай сай пособие тӧлиріне, 96 миллион 62 муң салковай - кинек палаларға льготалығ имнер аларына.
Чоохтирға кирек, наа федеральнай закон хоостыра 2018 чылның 1 январьынаң сығара тӧріткен (алай пала идініп сӧбірезер алылған) пастағы пала ӱчӱн ай сай пособие тӧлирі кирілген. Че ол ахча прайзына ла тӧлелбинче. Пособие тӧлелче ол сӧбірелерге, хайзында пір кізее килісчеткен ортымах парыстың сині Россия субъектінде чуртап парыбысчаң иң асхынах ахча синін 1,5 хати аспинчатхан полза. Хакасияда пастағы палаа пособие сині амғы туста 9811 салковайға тиңнелген. Алызығларның ікінҷі чардығы республика бюджеді істінде ахча чылдырылчатханынаң палғалыстығ. Финанстар министрі Ирина Войнованың искіриинең, коммерческай кредиттер бюджет кредиттеріне алыстырылған сылтаанда, республика бюджедінің хорадығлары хызырылған, ол санда хазна алымын тӧлирінҷе хорадығлар - 30 миллион салковайға, хазна гарантияларын толдырарынҷа хорадығлар - 41 миллион салковайға. Тиксі, тізең, бюджет хорадығлары 153 миллион 412 муң салковайға хызырылтыр.
Хакасия правительствозы ол ӱзӱрлелген ахчаны пасха кӧстеглерге позыдарға чӧпнең сыххан. Іди «Кванториум» олған технопаркына 10 миллион салковай позыдылар, истіг чуртас оңдайларын тӧстеҷең программаа хабазарына - 682 муң салковай, город парктарына - 52 муң салковай, Г.Я.Ремишевскаяның адынаң республиканың имнег туразына имнег оборудованиезін аларына - 16 миллион салковай.
Аннаң пасха, муниципальнай пӱдістерге хабазарына ахча кӧрілген. Оларның бюджеттерін оңдайлирына 50 миллион салковай пирілер.
Паза инвестиция программаларына позыдылар ахча сині 34 миллион 880 муң салковайға ӧс парар. Ӧӧркі Чӧп кнезі Владимир Штыгашев республика бюджедінзер алызығлар кирері олаңай ниме полчатханын, парыстарны паза хорадығларны тӱптестірчеткен алызығлар ам даа чыл тооза кирілерін таныхтаан. Депутаттар закон проектін талазығ чох алыбысханнар. Андағ оңдайнаң, республика бюджеді мындағ кӧрімніг пол парған: парыстар - 26 миллиард 539 миллион 664 муң салковай, хорадығлар - 27 миллиард 850 миллион 352 муң салковай, дефицит - 1 миллиард 310 миллион 688 муң салковай.
Теестегі сурығ бюджетнеңӧк палғалыстығ полған - «Хакас Республика бюджедіне федеральнай бюджеттең бюджет кредидін пирердеңер чӧптезіглерге хоза чӧптезіглерні чарадыға алардаңар» закон проекті. Хайди чарытхан финанстар министрі Ирина Войнова, 2017 чылның декабрьында Россияның финанстар министерствозынаң республиканың бюджет алымын ниик оңдайнаң айландырарынҷа хоза 6 чӧптезіг иділген. Мындағ чӧптезіглерні, регион синінде ӧнетін закон алып, тыыдарға киректелчеттір.
Министр ідӧк бюджет кредиді 7 чылға пирілчеткенін таныхтаан. Че регионның экономика тилізінің сині пастағы 2 чыл аразына ӧсчеткен инфляция синінең пӧзік полза, ол алымны айландырҷаң тус 12 чылға теере узарадылар. Войнованың кӧрізінең, Хакасияның андағ тиліс кӧзітчең оңдайы пар.
Депутаттар ідӧк налогтарнаң палғалыстығ закон проекттерін кӧрібіскеннер. Оларның пірсі хайзы идінҷектерге налог льготазын айландырардаңар полған. Ӧӧркі Чӧп кнезінің орынҷызы, бюджетче комитеттің кнезі Сергей Комаров федеральнай кін киректеені хоостыра халғанҷы чылларда республикада идінҷектерге 27 льгота кӧрімі хыйа иділгенін таныхтаан. Амды оларның хайзылары айландырылча. Іди, «Организацияларның ис-пайына налогтаңар» республика законынзар алызығлар киріліп, аал хонии ас-тамаан сығарчатхан, палых ӧскірерінең, олардаң ас-тамах тимнеп сығарарынаң паза туризмнең айғасчатхан идінҷектер ис-пайға налог тӧлирінең позыдылғаннар. Ол льгота 5 чылға кӧрілген
- 2018 чылның 1 январьынаң 2022 чылның 31 декабрьына теере. Закон хоостыра оларға налог ставказы 0,1 % турғызылған.
- Ол сферада тоғынчатхан предприятиелерге паза пірігістерге хазна полызиин пирерге кирек. Улам экономиканың ол отрасльлары халғанҷы чылларда пістің республиканың чуртас-экономиказын тилітчең ӧӧн кӧстеглеріне саналғаннар, - таныхтаан Ӧӧркі Чӧп кнезі Владимир Штыгашев, пу закон проектін чарыдып.
Налогтарнаң палғалыстығ ікінҷі закон проекті «Налог тӧлепчеткеннернің алынҷа категорияларына организацияларның парысха налог ставказынаңар, хайзы Хакас Республика бюджедінзер тӧлелче» полған. Пу закон проекті ӧӧнінде Абазадағы рудникке хабазар тіп таныхтаан Сергей Комаров, ол сурығҷа чоох тудып. Наа закон хоостыра тимір рудазын аныпчатхан предприятиелерге парыстанған пастағы чылдаң пасти 5 чыл налог ставказы 0% полар, пазағы 5 чыл -10 %.
Аннаң пасха, закон проекті чир алтындағы ис-пайны аныпчатханнарға хоза кирексіністер турғысча. Нименең анзы палғалыстығ? Хайди чарытхан Ӧӧркі Чӧп устағҷызы Владимир Штыгашев, федеральнай закон хоостыра Хакасия регионнар санына кір парған, хайзыларында ол кӧрімнең айғасчатхан идінҷектер, субъект ӱлгӱлерінең чӧптезіг итпин, кӧні налог органнарынзар айланып, налог льготаларын алып алар оңдайлығлар. Салтарында Хакасия мынҷа кӧп разрезтіг полза даа, налог ахчазын кӧрбинче - прай налогтар пасха чирлерзер парғлабысча. Аннаңар республика ӱлгӱлері пістін регионны ол реестрдең сығарарға Россия правительствозынзар, Хазна Думазынзар айланғаннар. Ӱр ниместе Москвадаң нандырығ килтір - пісті ол регионнар санынаң хыйа идібізерлер осхас. Андада Хакасияның правительствозына хара тас аныпчатхан разрезтерні паза пасхазын даа регионда санға алыларға паза налогтарын орындох тӧлирге кӱстир оңдай табылар. Мына мындағ кӧстегнең чир алтындағы ис-пайны аныпчатханнарға хоза кирексіністер турғызылча.
Сессияның халғанҷы сурығлары санында Хакасияның кізі праволарынҷа уполномоченнайы Александр Чистотиннің сан пирізі полған. Ол депутаттарға 2017 чылда республикада чуртағҷыларның конституция праволары хайди толдырылғанынаңар искір пирген. Уполномоченнайның искіриинҷе, алындағы чылнаң тиңнестірзе, ирткен чылда айланған кізілернің саны 10,3%-ке хызырылтыр.
- Айланыстарның чарымы, алай 48 процент - ол социальнай хабазығ аларында праволары сайбалчатханынаңар хоптар. Льготалығ категорияа кірчеткен чуртағҷыларға пособиелер, чурт-коммунальнай полызығлар ӱчӱн компенсациялар тузында тӧлелбинчеткені, льготалығ имнер чидіспинчеткені ам даа ағырсымнығ сурығ полып халча, - таныхтаан Чистотин.
Кізі праволарынҷа уполномоченнай позының чооғында алынҷа экология суриина, аның сылтаанда онкология ағырығларынаң ағырчатхан чуртағҷылар саны ӧсчеткеніне теелген.
- Халғанҷы 15 чылға Хакасияда онкология ағырығларынаң ағырчатханнарның саны 2 хати ӧс парған. 2017 чылда ла онкологиядаң пір муң азыра кізі ӱреен, - искірген ол.
Депутаттар пу ағырсымнығ сурығ улуғ хайығ кирексіпчеткенінең чарасханнар. Ибіркі чир-чайаанны паза киині ардатчатхан предприятиелерні, ол санда разрезтерні, экология суриина хайығ саларға кӱстирге киректелчеткенін таныхтааннар. Кем хайдағ ӱрег итчеткенін пілеріне, тізең, киині паза суғны сыныхтаҷаң ӧнетін мобильнай лаборатория кирек тіп сағысха килгеннер. Салтарында депутаттар Хакасияның кізі праволарынҷа уполномоченнайының сан пирізі иділгенін санға алып, Хакасия правительствозына читпестерні тӱзедерінҷе, экологияа алынҷа хайығ саларынҷа, ол санда мобильнай лаборатория аларынҷа, чӧптерні читірерге чаратханнар.
- Иң ӧӧні - піс ибіркі чир-чайаан арығ поларын посха ла нимес, ідӧк пала-пархаларыбысха хайраллап халарға кирекпіс, - ӱзӱрігні тоозып, таныхтаан Ӧӧркі Чӧп кнезі Владимир Штыгашев.
Автор :
Альберт ТОЛМАШОВ
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы