САҒАЙ, ПИЛТІР, МОЙНАХ
04.05.2018
Статья
Иң пастап хан турғанда, пу чирдең ханзар парғлаптырлар: пилтірлер пір сағай арғыстарынаң хада, томнардаң пір кізі, Мойнах теен кізі, полтыр. Пастап пилтірлер пуруннабыстырлар, сағайлар - оларның соонаң. Пір хумнығ чирде сағайлар, ӱгре хайнадып, азыранып алтырлар, соонаң пилтірлерге читтірлер. Читселер, пилтірлер узуғлапчаттырлар. Сағай алнына кір парыбыстыр. Ӱр бе, ас па полғанда, ханға читтірлер. Хан суртыр олардаң:
- Ниме тілеп килдер?
- Я, туум пістің ползын тіп сурап килдібіс.
- Паза сірернең хада кізі килбеен ме?
- Килген, - тіптірлер.
- Кем?
- Пилтірлер, - тіптірлер пулары.
- Паза кізі килген ме?
- Я, Мойнах тіп кізі килген.
- Хайа, хайдадыр за анзы?
- Соона халыбысхан, - тіптірлер.
- А пилтірлер хайдадыр?
- Соондох халғаннар.
Анаң сағайлар ханға алты албыға сыйлап пиртірлер. Соонаң пилтірлер чиде тӱстірлер. Мойнах - оларның соонаң. Чидіп, ах хозанны соған пазына палғап, ханның кӧзенегін ӧтіре атыбыстыр. Хан, тарығып, суртыр:
- Кем пол парды ол атхан кізі?
- Мойнах полчаң, - тіптірлер.
- Че, хығырыбызыңар аны пеер амох.
Ана іди Мойнах ханзар кіріп алтыр. Хан сурап тур:
- Син ноға кӧзенек ӧтіре ат чӧрзің? Атығчы ползаң, кізі пазына нымырха турғыс салза, чӱс хулас пазынаң аны оода ат поларзың ма?
- Ноға атпас?
Ам чӱс хулас пазынаң пір кізі турғызыбыстылар, пазына нымырха сал салдылар. Мойнах, охчаазын тарт киліп, позыдыбыстыр. Ол нымырханы чара атыбыстыр. Хан хайхап тур, махтаптыр аны.
- Ноо чоннардаңзың? - тіп суртыр.
- Томмын, - тіптір. - Том чонынаң.
- Кӧп чон ма сірернің?
- Кӧмес парох ла.
- Че, андағда сірернің пічікке кірчееңер тооза Мойнах ползын.
Анаң хан сағайларға алтын саптығ хылыс сыйлап пиртір. Мойнахха сӱлейке тайах сыйлаптыр. Сағайларға тіптір:
- Туум сірерде полар.
«Хакас чонының кип-чоохтары» книгадаң
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы