АЛЫПТАР ХАЙДАР МАҢЗЫРАПЧАЛАР
06.02.2019
Хабарлар
Кӧзідіг. Ағбанда Л.Р. Кызласовтың адынаң чир-суғ ӱгренҷең музейде саблығ хоосчы Ричард Субраковтың чайаачы тоғыстары кӧрігҷілер хайиина сығарылды.
Кізілер хайынып пастир алнында, кӧзідіге сығарылған чайаачы тоғыстарны хати-хати кӧрглепчем. Чир-суғҷыларыбыс таа, уламох искусствоведтер дее орта таныхтапчалар: хаҷан хоосчы Ричард Субраковтың ады адалза, сах андох харахтарыбыс алнында аның алып-кӱлӱктері ӧӧн постарынаң турыбысханға тӧӧй пілдірібісчелер. Пірдең, олаңай ла турғлабинчалар, холларында чыда-хылыстар тудына, сыбыра хайдар-да маңзырапчатхан осхастар. Андағ хылыхтығ полған позы чайаачы ус.
- Хайди-да іди киліс парған, музейнің иргі туразында Ричард Иосифович Субраковтың хоостар кӧзідии халғанҷызы полған. Анаң пу наа туразар кӧзерге тимненіс пасталыбысхан. Мында, наа орында хоостар кӧзідиин аныңох чайаачы тоғыстары пастапча. Анзы тиктең полбас,- ӱлесче сағыстарынаң музей директоры Андрей Готлиб.
Сынап таа музейнің иргі туразында 2016 чылда саблығ чайаачы устың 75 чазы таныхталған. Чон іди кӧп чыылызарын сағыбаан Ричард Иосифович хайди-да алаң ас парған чіли сым на одырчатхан. Ағбаннаң на нимес, Асхыс, Таштып, Пии, Алтай аймахтарынаң килглеен кізілер, ӧӧнінде культура тоғынҷылары, Хакасияны тиксі махтаға сығарчатхан хоосчыны матап махтааннар, чайаачы тоғыстарына пӧзік паалағ пиргеннер. Андағ ӧріністі хада хонғанынаң ӱлескен ипчізі Любовь Тимофеевна.
Амды, тізең, Любовь Тимофеевна чалғызан на одырча. Че аның пала-пархалары хайда-да мында, чон аразында турғлапчалар, кӧзідіг асчатхан пастыхтар хайдағ чылығ сӧстер чоохтанчатханын исчелер. Хакасияның культура министрінің тоғызын толдырчатхан Леонид Еремин дее, музей директоры Андрей Готлиб тее, республикадағы хоосчылар пірігізінің кнезі Александр Кобыльцов таа чайаачы устың тоғыстарына пӧзік паалағ пиргеннер, Хакасияда ла нимес, Сойан-Алтай чирінде дее аннаң тиңнесчең, хости турчаң хоосчы асхынах полар тееннер.
- Пір хати Москвада кӧзідіг иртірерге кирек полған. Че орын асхынах пирілгеннеңер, піске Владимир Тодыковтың паза Ричард Субраковтың графика тоғыстарын на апарарға киліскен. Анда олар пӧзік паалағ алғаннар, чир-суун арачылапчатхан алыптарға ӧкерсінгеннер, - таныхтаан музей тоғынҷызы, искусствовед Ольга Ахремчик.
Хаҷан сӧс Любовь Тимофеевнаа пирілгенде, хоосчының хада хонғаны чӱреен пазын полбинчатханы харахха тасталчатхан. Ол кӧзідіг азыларында аралазарға килгеннернің прайзына улуғ алғызын читірген. Хоосчы изен-хазых полғанда, аның сабланызы, чон ағаа іди тың хынчатханы пілдірбечең теен. Аның ирі хаҷан даа сыйыхтар соонча сӱріспечең, махтаға сығарға хараспачаң. «Хакасияның саблығ хоосчызы» аарластығ атха ол, 75 чазы толғанда ла, турысхан. Паза сыйыхтары чоғыл даа. Аймах кӧзідіглерде араласса, Аарластығ пічіктер алай дипломнар ағылчаң.
- Тоғысха хайдағ кӱс кізі полды. Улуғлан парғанда, харах оды уйан полыбысхан. Андада ла кӧмес амыраан. Че операция соонда пазох ла тоғысха чапсынған, - сағысха кирче Любовь Тимофеевна.
Ууҷазының хыринда тохтабысхан очкиліг хызыҷахтың ады Лина полтыр. Аны ағазы Ағбандағы Д.И.Каратановтың адынаң олған хоосчылар школазынзар апартыр. Амды Лина хоосчылар школазын тоос салған. Хызыҷахтың кӧрізінең, хоосчының тоғызы уғаа аар полтыр. Хаҷан ол кічіг полғанда, ағазының хыринда хайынарға хынҷаң, аның холынаң харахтарын албаҷаң. Мында иң чапсыстығ паза таңнастығ мына ниме - ағазы атха мӱнглеп салған алыптарны пір-ікі ле «тірілдірібісчеткені». Анзын хызыҷағас хаҷан даа сизінмин халчаң. Пастап ниме-де табырах сиглепчеткен полча, пархазынзар кӧйтік кӧрібісче, амды ниме сых килерін пілчезің ме тіп сурыбысча.
Чайаачы тоғыс тузында Ричард Субраков олаңай ручканаң, хара гельнең паза лупанаң тузаланчаң осхас. Пірдең, ікі лупа полтыр. Пірсі - олаңай, ікінчізі - кӱстіг. Харахтары майых парза алай най ла кічіг хоос хоостирға киліссе, ікінҷі лупанаң тузаланҷаң. Хайдағ даа чайаачы тоғысты ол кӧрімніг, чахсы толдырҷаң. Пӱӱнгі кӱнде аның 332 хоозы музейде хайраллалча. Нанҷы-арғыстарының холларынҷа чи нинҷе кӧп хоос тараза халған полар.
Автор :
Анатолий СУЛТРЕКОВ
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы