ХАДА-ПӀГЕ ТУДЫНҒАНЫ - ОЛ ПӀСТӀҢ КӰЗӀБӀС
05.03.2019
Хабарлар
«Ынархас чоллары» фестивальның араласчылары
2 МАРТТА «ЫНАРХАС ЧОЛЛАРЫ» ПАЗОХ ІЗИИН АРАЛАСЧЫЛАРҒА АСХАН. ПӰӰЛ ФЕСТИВАЛЬНЫҢ ПАЙРАМНЫҒ ЧЫЛЫ ПОС ЧИРІНДЕ ЧИЛЕГЕЛІГ ЧОННАРНЫҢ ТІЛІНЕ ЧАРЫДЫЛҒАН. ОЛ ІКІ ЧАРДЫХХА ЧАРЫЛЧА: РЕГИОН СИНІНДЕ ПАЗА РЕГИОННАР АРАЗЫНДА ИРТЧЕ. ФЕСТИВАЛЬҒА ХАКАСИЯНЫҢ АЙМАХ ПУЛУҢНАРЫНАҢ 35 ДЕЛЕГАЦИЯ, 320 ОЛҒАН ЧЫЫЛЫСХАН. ПОЛҒАН НА ШКОЛА, КУЛЬТУРА КІНІ ПИС КӦРІМДЕ АРАЛАСХАН: «ХООС СӦС», «ЭТНИЧЕСКАЙ МОДА», «МИНІҢ ЧОНЫМНЫҢ САБЛЫҒ КІЗІЛЕРІ» НАУКА-ПРАКТИКАЛЫҒ КОНФЕРЕНЦИЯ, «ЭТНИЧЕСКАЙ САРЫННАР. КӦГ УЗЫ», «МИНІҢ ЧИР-СУУМ - ТИЛЕКЕЙНІҢ ЧАРДЫҒЫ» КӦЗІДІГ-МАРЫҒ.
Фестивальға чон азынадох чыылысхан. Сіліг тонан салған олғаннар марығларда аралазарын чидікпин сахтааннар. Оларның ӱгретчілері чӱрексінгеннер. Тузы чнткенде, сценада хам тӱӱр саап сыххан. Аның хайхастығ теелбегі тоозылғанда, сценазар пӱӱрлерге хубулынған оол-хыстар сыға салғаннар. Олох туста чыылған чонға нӱӱрлернің табызы нстілген. Пілдістіг, ннмее пу теелбек чарыдылча. Тӱрк чонына, ол санда хакастарға. Піс ах пӱӱрнің палаларыбыс нооза! Сценада аймах ӧңніг чаламалар чалбастанғаннар. Олар абахай хыстарның холында часхының аймах ӧңнерін таныхтааннар. Теелбек соонаң сӧс национальнай гнмназняның устағчызы Марина Николаевна Сагатаеваа пирілген:
- Аарлығ ӱгретчілер, олғаннар, аалҷылар, нацнональнай гнмназня сірерні улуғ ӧрініснең пос стенелерінде удурлапча. 2008 чылда салылған кибірлерні піс, тастабин, чылдаң чылға хада апарчабыс.
«Ынархас чолларының» ӧӧн пӧгіні - пістің республикадағы чоннарның культуразын хайраллап халары. Мин улуғ ӧрініснең фестивальның тӧстегӌізiне, аның пастағы хаалағларын иткен кізее, сӧс пирерге сағынчам. Удурлаңар ӱгредіг министрінің орынҷызы Юрий Гаврилович Сагалаковты, - чооғын тоосхан Марина Николаевна.
Юрий Гавриловичті чон айа саап удурлаан. Ӱгредіг паза наука министрінің орынҷызы хакас паза орыс тіллерінең чоох тутхан. Пастап ол чыылған чонзар хакас тілінең айланған:
- Мин прай чӱреемнең сірерні пӱӱнгі ӱлӱкӱннең алғыстапчам. Чӱреем кӧдірілче регион синінде иртчеткен марыға мынҷа кӧп пала килгеніне. Олар республиканың аймах пулуңнарынаң пеер чыылысханнар. «Ынархас чоллары» фестивальға чон хайығ айландырча. Анда Россияның аймах регионнары араласча. Ізенчем, пістің олғаннар наа арғыстар таап аларлар. Регионнар аразындағы марыға, хайзы 26 - 29 мартта иртер, чахсы тимнен саларға кирекпіс. Анда пасха чонға чир-суубыстың сілиин кӧзіт пирерге кирекпіс.
«Ынархас чоллары» азылған соонаң аймах площадкаларда марығлар пасталыбысханнар. Пір саңай нинҷе-де орында оол-хыстар чайаачыларынаң сынасханнар. Мин, тізең, пастап «Этническай мода» марығны кӧріп аларға чаратхам. Сценадаң аймах-пасха чоннарның сіліг кип-азаа чыылған чонның хараан ӧріндірген. Полған на школа, культура кіні пос номерлерін турыстығ кӧзіткен. Мин кӧп наа ниме піліп алғам. Орыстарның кип-азаанда хус-аңнар хоосталчаттырох. Мин, тізең, оларның кип-азаанда ӧӧнінде ӧзімнер паза чахайахтар хоосталча тіп сағынғам. Ағбандағы 23 № школаның ачыныстығ хызыҷахтары кізілернің чӱреен аптааннар. Пос чонының кип-азаан кис салып, олар, кӱлімзіреп, сценада пас чӧргеннер. Залдағылар оларға матап айа сапханнар. Хайдағ чахсы мындағ иркеҷектерні кӧрерге! Кізінің хараа «ӧрінче», чӱреемні олар тибіреткеннер. Аннаңар жюридегілерге иң артыхтарын таллап аларға сидік полған.
«Этническай мода» номинацияда пастағы орынны Пиидегі школа утып алған. 2-ҷі орынны - Таштыптағы 16 № профессиональнай училище. 3-ҷі орынны хызыл хара суғдағылар холға киргеннер. «Этническай хоостар амғы костюмнарда» номинацияда: 1-ғы орын Аршандағы ортымах школаның ӱгренҷілеріне пирілген, 2-ҷі орын - Таштыптағы школа-интернаттың паза национальнай гимназияның ӱгренҷілеріне. 3-ҷі орынны Чарковтағы школаның ӱгренҷілері, Ағбандағы Чайаачы олғаннар кінінің ікі ӧмезі утып алғаннар.
Сизінгенде, «Хоос сӧс» марыға чон матап хынчаттыр. Пӱӱл ол ӱс аймах площадкада ирткен. Аның араласчылары частары хоостыра ікі пӧлікке чарылғаннар: 11 - 14 частығлар, 15 - 18 частығлар.
Мин 11 - 14 частығларның мариинда полғам. Олғаннар уғаа чахсы аймах произведениелернің ӱзіктерін кӧрбин чоохтааннар. Олар хайда кирек, анда тохтабысчалар. Ікі кізі чоохтасчатхан ӱзікте ӱннерін алыстырыбысчалар.
Валентина Гавриловна Шулбаеваның таниинаң, чиңісчілерні таллап аларға сидік полған. Олған кӧп, орыннар асхынах тіп таныхтаан ол. Че, андағ даа полза, жюриде одырған кізілер чиңісчілерні таллап алғаннар: 11 - 14 частығлар аразында 1-ғы орынны национальнай гимназияның 5 «б» класстағы ӱгренҷілері паза Ағбандағы 24 № школаның ӱгренҷізі Азиз Боргояков холға киргеннер. 2-ҷі орын - Харатастағы Тимофей Кундузаков, Роман Таштандинов (Кызластағы школа), Варвара Лапина (Кӧк хайадағы школа), 3-ӌі орын - Юлия Топоева (Калининдегі школа), Рамзан Карманов (Ағбандағы Чайаачы олғаннар кіні) паза Асхыстағы лицей-интернаттың ӱгренҷілері.
«Минің чонымның саблығ кізілері» наука-практикалығ конференцияда олғаннар чир-суубыстың саблығ кізілерінеңер хынығ чоохтааннар. Хайди иң чахсызын таллап аларға? Жюри пазох ла хатығ талазығда чиңісчілернің аттарын адаан. 1-ғы орынға турысханнар Анна Карачакова (Ағбандағы 24 № школа), Артур Аёшин (Топановтағы школа), 2-ҷі орын - Екатерина Конгарова (Ағбандағы Чайаачы олғаннар кіні), Эвелина Торокова (Таштыптағы школа-интернат), 3-ҷі орын - Станислав Беккер (Пӱӱр пил-тіріндегі школа).
15 - 18 частығлар аразында 1-ғы орын - Ольга Албычакова (Хызыл хара суғдағы школа), Ольга Каркуданова (Чарковтағы школа), 2-ҷі орынны ӱлескеннер Мария Толмашова (национальной гимназия) паза Артём Саражаков (Ус чулдағы школа), 3-ҷі орын - Аполлинария Непомнящая (Кӧк хайадағы школа), Кристина Абдина (Топановтағы школа).
Кӧрігҷілернің иң хынған марии «Кӧг узы» полча. Оол-хыстар сарыннарны сіліг кӧглепчелер. Чӱректі кӧп кӧг тибіреткен. Жюри олғаннарға сыйыхтығ орыннар кӧп пирген. 1-ғы орынға ӱс ӱгренҷі турысхан: Екатерина Кызласова (Калининдегі школа), Валерий Ведерников (Кӧк хайадағы школа), «Пестер-одырчыхтар» кӧг ӧмезі (Кӧк хайа), 2-ҷі орыннар пирілген: Матвей Хольшин (Калининдегі школа), Дмитрий Майнагашев (Алахтайлардағы школа), «Халсарығ» ансамбль (Чарковтағы школа), 3-ҷі орын - Аима Сыргашева (Аршандағы школа), Дмитрий Бурцев (Хызыл хара суғдағы школа).
15 - 18 частығлар аразында 1-ғы орын Кӧк хайадағы школаның ӱгренҷізі Егор Лапшинге пирілген. 2-ҷі орынны холға киргеннер Андрей Томочаков (Ағбандағы 22 № школа), Анна Орешкова (Чарковтағы школа), 3-ҷі орын - Екатерина Кокова (Топановтағы школа), Даяна Сагалакова (Пыдырахтағы школа), Саяногорсктағы «Эврика» кӧг ӧмезі.
Ідӧк «Минің чир-суум тилекей чардығы» кӧзідіг-марығ ирткен. Анда полған на делегация тӧреен чир-сууның сілиин читір пирерге кӱстенген. Ус чулдағы школаның кӧзідии минің кӧңніме кірген. Че, хомзынысха, олар сыйыхтығ орын чох халғаннар. 1-ғы орынны Ағбандағы Чайаачы олғаннар кіні утып алған, 2-ҷі орын - Аршандағы школа паза национальнай гимназияның ӧмезі, 3-ҷі орын - Наа аалның ӧмезі, Пыдырахтағы школа.
Марығ-фестиваль хынығ ирткен. Полған на кізі пос кӧңнінең аймах мастер-класстарда араласхан. Мин дее пос туста охчаадаң атарға ӱгреніп аларға чаратхам. Пастап хол тітіресче. Соғанны орта тударға оңнабинчатхам. Нинҷе-де хати атса, хол ӱгрен парчаттыр. Николай Тимофеевич Саражаков чахсы ӱгретче, неке. Чиит улус, андар пастырып, охчаадаң атарға ӱгрет саларға сурынған.
Пӧзік синде иртчеткен фестиваль кӧп аймах чонны пір орында чыып алған. Полған на чон пос культуразынаң, тархынынаң пасхалалча. «Ынархас чоллары» аймах чоннарны піріктірче паза полған на нацияның культуразына поғдархирға ӱгретче.
Автор :
Ольга ТОМОЧАКОВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы