ЭКОЛОГИЯ - ПРАЙЗЫН САҒЫССЫРАТЧАТХАН СУРЫҒ
20.03.2019
Хабарлар
Ӱлгӱ. Хакасияның пазы Валентин Коновалов киӌее правительство чыылиин иртірген. Чыылығның ӧӧн сурии экология полған, министрлер ибіркі чир-чайаанны, киині хайраллаӌаң оңдайларны ӱзӱргеннер.
Чыылығның тоғызы сыйыхтаснаң пасталған. Ирткен айда Харатаста улуғ коммунальнай саайны чох идерінде ӧткін араласхан ЖКХ тоғынӌыларына Хакасия пазының алғыстас пічии читірілген. Алғыстастар тоозылғанда, Валентин Коновалов Харатаста паза пір саай полғанына хайығ айландырған - ирткен позырахта «Искож» заводтың тузаланминчатхан цеғы кӧйген. Регион устағӌызы пу кирек хоостыра республикадағы тузаланылбинчатхан прай пӱдіріглерні хайыға аларға пӧгін турғысхан.
- Мындағ пӱдіріглер чабых поларға киректер, - таныхтаан Валентин Коновалов. - Оларзар хынған на кізі кір чӧрбезін. Андағ пӱдіріглер прай даа республикаңа пар, оларның прайзын ілезіне сығарарға кирек.
Чыылығда ӧӧн сурығларның пірсі, тізең, экология полған. Пу сурығ тиксі Россияда кӧдірілче паза пӱӱнгі кӱнде иң ағырсымнығларның пірсі полча. Хакасия ойым чирде орныхчатхан сылтаанда пістің чуртағӌыларға ідӧк аар чухча - промышленность предприятиелерінең паза разрезтердең кӧдірілчеткен тозын, пестердең паза машиналардаң сыхчатхан ыс чил чох кӱнде прай мында, кииде турча.
- Пу сурығ пісғі полғанын на сағыссыратча, - чоохтанған Хакасия пазы. - Ол піске прайзына теелче, аны пірге кӱстеніснең не пӧгіп аларға чарир. Пазох таныхтирбын, піс промышленносғьғы тилідерінең тоғыр нимеспіс, саңай тискер - піс анзына хабазарбыс. Че олох туста тоғынчатхан предприяғиелер паза, хайзыларын піс азарға пӧгінчебіс, экология нормаларын сайбабасха паза ибіркі чир-чайааннаңар сағыссырирға киректер.
Экология суриинӌа, хайди аны чахсыландырарынӌа, Хакасияның чир-чайаан ис-пайы паза экология министрі Сергей Арехов чоох тутхан. Хайди ол таныхтаан, промышленностьта сығарыстар сині ӧскенінең ибіркі чир-чайаанға иділчеткен ӱрег ӧс ле турар. Аннаңар ол ӱрегні хызырарынӌа тоғысты амох апарарға кирек. Министр пу кӧстегӌе хайдағ тоғыстар апарарға киректелчеткенінеңер чӧптерін искір пирген.
Ниме идерге кирек? Иң пастағызын кии пуртахталчатханына хайығ айландырарға чӧп пирілген. Пістің республикада ол ӧӧн сидіксініс полча нооза. Аны хоостыра киизер пуртах, оолығ ниме-ноолар сығарчатхан предприятиелернің тоғызын хайдағ кӱн турарынаң палғалыстыр саларға кирек полчатханын таныхтаан. Чил чох кӱннерде предприятиелерні киизер пуртах, оолығ ниме-ноолар сығарызын хызыр турарға кӱстирге чӧп пирілген. Пасха чӧп - кӧзір чӧрӌең лаборатория алары. Анзы экология нормаларын сайбапчатханнарны ілезіне сығарарға паза оларны нандырыға тартарға оңдай пирер. Федеральнай сыныхтағ органнарына Арехов хара тас аныпчатхан разрезтерде чара чачырастар иртірӌең графикті сыныхтаға аларға чӧптеен. Город-аймахтар пастарына промышленность площадкалары, таарлағ терминаллары хайда орныхчатханын сыныхтаға аларға чӧп пирілген - олар аал-городтардаң оортах орнығарға киректер.
Аннаң пасха, ибіркі чир-чайаанны пуртахтапчатхан идінӌектерні ілезіне сығарарға паза оларны штрафтарнаң хатығлирға, ГИБДД хара тас тартчатхан машиналар хайдағ чолларӌа чӧрчеткенін сыныхтаға аларға, хара тастаң одынчатхан тураларзар коммунальнай инфраструктура тартарға, тураларға чылығ пирерінӌе наа оңдайларға кірерге (чоох парча чарытхы полызиинаң чылыдарынаңар) паза пу аал-городтарда ағастар одыртчаң ӧнетін программа тӧстирге чӧптер пирілген.
Республиканың хазых хайраллаӌаң министрі Владимир Костюш пос тураларында чуртапчатханнар кӱлні тасхар, чолзар чайчатханына хайығ айландырған. Аның чооғынаң, хара тас кӱлі ӧкпе ағырығларын сығарчатхан иң хорғыстығ канцерогеннернің пірсі полча. Іди чуртағӌылар, кӱлні иб хыринда тӧгіп, постарын оохтырчалар пол парча.
- Экологияны оңдайлир сурығны хаалағларнаң пӧгерге кирек, - таныхтаан Хакасия пазы Валентин Коновалов. - Иң пастап ибіркіні хайраллир паза чир-чайааннаң тузаланар сурығларха ведомстволар аразындағы комиссия тӧстирге, экологияны арачылаңаң мероприятиелер планын тимнирге кирек. Ідӧк киизер пургах, оолығ ниме-ноолар cығарчағхан прай производстволарны сыныхғағда тударга.
Чыылығның пасха сурығлары ӧрттер сығызар паза суғлар тазар тусха тимненіс хайди парчатханына чарыдылған. Ӧрттерӌе Хакасияның ГО, ЧС паза ПБ устааның пастығы Николай Старков чоох тутхан. Аның таниинаң, амғы туста хар ирте хайыл парғанда, чазыларда ӧрттер кӧп сығызарынаң хорғыс пар. Пӱӱнгі кӱнге ле республика чазыларында 35 ӧрт полғаны санға алылтыр. Ӧрттең тоғыр алынӌа режим сағам республикада кирілбиндір. Валентин Коновалов, 2015 чылның апрельіндегі ӧрттер хаталбас ӱчӱн, пу чағында андағ режим кирерге пӧгін турғысхан.
Суғлар тазарына тимненіс хоостыра Хакасия пазының орынӌызы Юрий Курлаев искірген. Пу кӧстегӌе прай тоғыстар планӌа апарылчаттыр: суғ сині кӱннің сай сыныхтағда тудылча, сағыбаан саайларны чох идеріне кирек техника пар. Марттың ӱзінӌі декадазында авиаразведка иртірері кӧрілче.
Автор :
Альберт ТОЛМАШОВ
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
26 | 27 | 28 | 29 | 1 | 2 | 3 |
4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 |
18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 |
25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде