САРЫН - ХАНАТТЫҒ ХУС ОСХАС, СӦС-КӦГНЕҢ ЧОНҒА ЧИДЕДӀР
24.04.2019
Хабарлар
Юлия КОСТЯКОВА «Чыл ырҷызы» атха турысхан Ираида АХПАШЕВАНЫ алғыстапча
Культура. Хакасия композиторларының декадазы парчатхан туста «Хысхылых-2018» музыка сыйииның иирі ирткен. Анда кӧг киреене улуғ хозым итчеткен чайаачыларға пӧзік сыйыхтар читірілгеннер.
Республикабыста «Хысхылых» кӧглер сыйииның танығлығ кирее 1998 чылдаң пасталған. Аннаң пеер 21 чыл ирт партыр. Мының алнында авторлар наа ырларнаң чон алнынзар сыхчаңнар, кӧг чайаачыларының аразында марығ парҷаң. Че 2015 чылдаң «Хысхылых» наа тыныс алған. Хакасия композиторларының пірігізі кӧг киреенең айғасчатхан улусха чыл сай сыйыхтар читірер чолны асхан. Пу сағысты Хакасияның чон артизі, композиторлар пірігізінің кнезі Герман Танбаев чуртасха кирген.
Пӱӱл 2018 чылның салтарлары хоостыра пӧзік сыйыхха турыстығлар адалды. Кибірли 10 номинация чарлалча, че чылнаң оларның хай піреезі алызып одырча. Амғы «Хысхылыхта» композиторларға кӧп хайығ салылған тізе, саба полбас. Тиксі мындағ номинациялар чарлалған: «Чыл ырҷызы», «Чыл сарыны», «Иң чахсы композитор», «Фольклор кӧглері», «Музыкада танығлығ кирек», «Чыл композиторы», «Чылның музыка проекті-2018», «Хакасияның кӧг чидии-поғдархазы».
Кӧглерге хынчатхан улус «Хысхылых» сыйииның иирлерін чидікпин сағидыр. Чалахай иирде С.П.Кадышевтің адынан культура кінінзер туған-чағыннары чайаачыларны алғыстирға маңзырапчалар! Залдағы чон пастағызынаң сығара кемге хайдағ сыйых пирілерін пілерге хынча. Че сыйых аларға хығыртылғаннар даа оларны хайдағ номинацияда, адап, сыйыхтирларын пілбинчелер тиирге кирек. Че піс пілчебіс, оларның полғаны ла чыл салтарлары хоостыра тиксі иткен тоғыстары ӱчӱн таныхталча.
«Хысхылых» сӧс нимені таныхтапча полҷаң тіп сурығны удаа истерге килісче. Кӧбізі аны хысхы туснаң палғалыстырча. Хысхылых хакас чонның кип-чоохтары хоостыра часка хузы фламингоны таныхтапча. Хаҷан-да ол пістің сас чирлерде чуртаҷаң. Пурунғыларыбыс хысхылыхты сыйлаҷаң кибір иртірҷең полтырлар. Че пӱӱнгі кӱнзер айланза, часка хузының чӱгін тудып аларға оой нимес полчатханын прайзы пілче. Кем-де аның соонҷа чуртас тооза сӱрізедір, пасхазын ол позы даа «сыйбабызадыр».
Пылтыр «Чыл ырҷызы» атха Хакасияның чон артизі Нина Идимешева турысхан. Нина Серафимовна, «Хан сын» фольклор ӧмезінең чон алнынзар сығып, Герман Танбаевке алғыс сӧстерін читірген, уламох пӧзік чидіглерге чидерге алғаан. Анаң саблығ ырҷы позының сӧстеріне кӧӧн композитор Юрий Киштеев чайаан «Аалыҷаам» сарынны толдырған. Авторның чылығ сӧстері тӧреен-ӧскен чирі Харағай паары аалыҷаана чарыдылча. «Часка килзе, мин синзер чидем...» сӧстернең аалынзар айланча ол.
Часканаң палғалыстығ сарыннаң сыйыхтар иирі ипти ле азылған. Анзы тиктең нимес. 2018 чылның «Хысхылых» сыйиина турыстығ иң чахсы ырҷыларның аттары адалған: Хакасияның саблығ артизі Ираида Ахпашева, имнег наукаларының кандидады Александр Кобежиков, хакас филармониязының ырҷызы Даниил Тарасов. Пу ырҷыларның пірсіне пӧзік сыйыхты читірерге сценазар Н.Г.Доможаковтың адынаң национальнай библиотеканың директоры Юлия Костякованы хығырғаннар.
- Хакасияда саблығ ырӌылар ас нимес. Че мындағ пӧзік сыйыхты читірері уғаа поғдархастығ.
Пӱӱл пу номинацияда лауреат дипломына Ираида Ахпашева турысты. Композитор Георгий Челбораковтың ӱгренҷізі кӧрігҷілерні ырларнаң ӧріндірче. Ол позының пӧзік чайаачызын чонға читірче», - алғыстап, таныхтаан Юлия Костякова.
Аннаң андар «Чыл сарыны» номинацияның чиңісчізін адааннар. Пу сыйыхха композитор, Хакасия культуразының саблығ тоғынҷызы, чон узы Юрий Киштеев турысхан. Таныхтирға кирек, хакас маэстро «Хысхылыхтың чӱгін» пӱӱл ӱзінҷізін алды, аймах номинацияларда таныхтатча. Мындағ чайаачылар чииттерге чахсы кӧзідім полчалар.
«Иң чахсы композитор» атха Хакасия культуразының саблығ деятельі, Россияның олғаннар чон ӧмезі «Час ханат» эстрада паза теелбек студиязының устағҷызы Игорь Боргояков турысхан. Игорь Фёдорович олғаннарнаң чайаачы тоғысты 20 чыл артиинаң маңнаныстығ апарча. Аның устаанынаң чиит ырҷылар сценаа тимнелчелер, кӧг устары полыбысчалар.
Инструментальнай кӧг киреенде «Чыл композиторы» атха Марина Хакимова паза Марина Майер турысханнар. Олар фортепианоға кӧглер пасчалар. Пу номинацияда музыкант паза композитор Оксана Алахтаеваа сыйыхты «Хабар» газетаның ӧӧн редакторы Радион Сунчугашев читірген. «Пӱӱнгі кӱнде «Хысхылых» азахта пик турча, пу киректі маңнаныстығ апарып, кӧдіріп одырчатхан Герман Танбаевке алғызыбыс читірчебіс», - сӧстернең айланған ӧӧн редактор.
«Фольклор кӧглері» номинацияда ӱс алып оолның ады адалған: Хакасия искусствозының саблығ деятельі Александр Саможиков, Хакасияның чон артизі Вячеслав Кученов, Чон узы Сергей Чарков. Олар прайзы даа пу пӧзік сыйыхха турыстығлар! Че чылда номинанттар аразында «Хысхылых» пір кізее пиріледір. Пӱӱл Сергей Чарковха аны алар ӱлӱс тӱсті. Хакасияның национальнай паза территориальнай политика министрінің орынҷызы Нина Челтыгмашева «Фольклор кӧглері» номинацияның чиңісчізіне сыйых читірген.
«Музыкада танығлығ кирек» сыйых Кучен Ай Чарых Сайынға читірілген. Ол чонның пазылбин пӱткен чайаачызын, айландырып, чуртасха кирер киректі апарча нооза. Тархын наукаларының докторы, ХакНИИЯЛИ-нын директоры Валентина Тугужекова, диплом читіріп, теен:
«Пу сыйыхты алчатхан кізі пурунғы кип-чоохтарыбысха, алыптығ нымахтарыбысха кӧні теелчеткен кізі полча». Вячеслав Кученовха Ӧӧркі чайааннардаң хайлирға, скульптор поларға, «Ӱлгер» ӧменең устирға, алыптығ нымахтарны амғы тӧлге читірерге пирілген полар.
«Чылның музыка проекті» сыйыхты Герман Танбаевке читіргеннер. 2018 чылда «Чирім пайы» кӧглер чыындызы чарыхха сыххан. Андағы ырларын чонға читіріп, Хакасияның композиторлар пірігізінің кнезі Герман Танбаев чайаачыларнаң республика аймахтарынӌа чӧріп, ойыннар турғысханнар. Герман Гаврилович проектте араласханнарға улуғ алғызын читірче. Ӧменең апарылған тоғыстың салтары кӧріндіре паза турыстығ поладыр.
«Хакасияның кӧг чидии-поғдархазы» ат Нина Катаеваа пирілген. Ираида Ахпашеваның танығлығ сыйыхтарынаң «Род поғдархазы» орден, «Трудовая доблесть Хакасии» медальны адирға кирек.
- Мындағ пӧзік паалағ пирчеткеннері ӱчӱн улуғ алғыс! - ӧрінізінең ӱлескен Ираида Захаровна. - Піс Герман Гавриловичнең «Кӱн чахайағы» ансамбльзар чӧргеннең таныспыс, харындас-пиҷе осхас ынағбыс. Сынны чоохтаза, ол кізілерге матап полысча. Чайаачының чолы азых, хазии пик ползын! Хакас фольклорын, кӧг кибірлерін ундубин, чуртаснаң тиңе апарчатханы махтағлығ! Герман Гаврилович чииттерге паба, улуғларға харындас полча тиирге кирек. Пістің арабыста мындағ пӧзік чайааннығ, кӧг киреен апарчатхан кізілер парда, хайдағ чахсы! Мыннаң мындар ідӧк ле хада-пірге тоғыс апаралар....
Хайди кӧрчебіс, «Хысхылых» кӧг сыйиин чыл салтарлары хоостыра турыстығлар алчалар. Аннаңар, часка хузының хузуриин хаап аларға сағынчатханнар кӱстензіннер, чон аразында кӧптелзіннер.
Автор :
Елена САГАТАЕВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы