НАА ОЙЫН - НАА ТУРАДА
22.10.2019
Хабарлар
2019 чыл - Театр чылы. «Читіген» театр, 31-ӌі чайаачы сезонын азып, «Чанар Хус» наа ойынны кӧзітті.
Хакас театрының ӧмезі, чуртаснаң тиңе хаалирға пӧгініп, аймах жанрларда узын сынапча. Кӧзідімге, пылтыр «Читігеннің» репертуарын «Ызых тағ» абсурд театрының кӧстеенҷе чайалған ойын пайытхан. Пу кӱннерде, тізең, кӧрігҷілерні «Чанар Хус» спектакль хайхатты. Аны режиссер Баатр Колаев лирика хорроры жанрҷа турғысхан.
Спектакльның анонсынаң танысханда, кӧрігҷілернің кӧбізі чочып парған полар. «Чанар Хус» - хакас чонның кип-чооғы. Аны хоостыра композитор Александр Кенель опера пас салған. Хоррор, тізең, кино паза литература жанры. Ол кӧстегҷе чайалған тоғыстарның ӧӧн пӧгіні кізілерні чочыдары, хорғыдары полча. Кӧзідімге, «Оно», «Челюсти», «Изгоняющий дьявола» хоос фильмнер хоррор жанрға кірчелер. Литература произведениелерінең Б.Стокернің «Дракула», М.Шеллинің «Франкенштейн», С.Кингтің романнарын таныхтирға кирек. Хакас кип-чооғын пу жанрға айландырыбызарға чарир ба? Итсе-де, режиссер ідӧк драматург А.Чапрайның «Чанар Хус» пьесазына тӧстентір. Че Александр Иванович хоррор кӧстегҷе тоғынминча.
Ойынны кӧрген соонда, пілдістіг пол парған: пӱӱнгі кӱнде режиссерға театр сценазында хайдағ даа жанрда спектакльларны турғызарға чарир. Артисттер дее наа оңдайнаң тоғынарға тимделер. Ойында кинетін не пайып парған Чанар Хус оолдаңар (Алексей Сагатаев) чоохталча. Хайдаң ол? Кем аның паба-іҷезі? Хайдағ оңдайнаң пайып алған? Ол сурығларға ойындағы кізілер нандырығ пілбинчелер. Че матыр 90 чылғының ээзі полза, нандырығлар кирек пе? Чанар Хустың нанҷыларының санына кір парза, ахча чох одырбассың. Хыстарның кӧбізі пай оолға ирге парып аларға пӧгінче. Че Чанар Хусха полғаны ла кирек чоғыл. Аның ипчізі абахайларның абахайы поларға кирек. Сіліг кӧрімінең
Чичекей (Алина Майнашева) сабланча, че анзы даа ӧӧні нимес. Ікі чыл аразына Чичекейні тӧрт оол худалаан, пірдеезіне ирге парарға ынабиндыр. Ӧтіркеес хысты холға киріп алары - улуғ чидіг.
Сизінгенде, ӧӧн матыр - айағ пілбинчеткен кізі. Прай ниме аның оңдайынҷа поларға кирек. Чанар Хустың таниинаң, пайларнаң паза ӱлгӱдегілернең не саназарға чарир, пасхазы - похсах. Олар чалҷы поларға, аның пайына пазырарға ла чарапчалар. Чичекей ағаа ирге парарға хынминыбысханда, ол аны оғырлап алча. Итсе-де, кибірні сайбаан ӱчӱн, хыстың туған-чағыннары Чанар Хустаң 90 чылғызын хызып алчалар. Чичекейнің чуртазын сайбабысханына ол пір дее хомзынминча, пайына чи хайди чобалча! Ол спектакльның ӧӧн сценазы полған тиирге чарир. Пілдістіг, пір чылғыда 50 - 60 пас ат, андағ оңдайнаң ӧӧн матырға Чичекейнің пабазына пис муң артиинаң ат пирібізерге киліскен.
Хоррор - кино жанры, спектакльнаң танысханда, сценада гангстерлердеңер фильмні кӧрчеткен чіли пілдір парған. Ідӧк ойында пурунғы гректернің кип-чоохтарының таңмалары пар. Кӧзідімге, Орест, Агамемнонның оолғы, іҷезін чох ит салған ӱчӱн, эринияларға сӱрдір чӧрген. Чанар Хусха, тізең, ол ӧдір салған идінҷектің худы амыр чуртирға пирбинче. Хайдар даа парза, хут ниме-де сыбыхтапча, аннаң чоохтасча.
«Чанар Хусты» турғызып, Баатр Колаев кӧп сурығ кӧдірче. Режиссерның таниинаң, тилекейде политика алыспаза, фашизм айлан килерге айабас. Чичекейні оғырлаан сцена - ибдегі тартыс-тудыстың таңмазы. Аны кӧріп, сах андох Кавказта амға теере хыстарны кӱснең ирге пирчеткенін сағысха кирчезің.
Итсе-де, хакас аалларда даа ипчілер апсахтарына матап сохтырчалар. Спектакльның ікінҷі чардығында Чичекей хада хонғанынаң ӱс чыл чоохтаспинчатханы кӧзіділче, анзын артисттің ахсына чапсырылған хара сӱбӱрек таныхтаан. Минің кӧрізімнең, абахайның омазында Россияның олаңай чуртағҷыларын танып аларға чарир. Хыйғабыс, кӱзібіс пар, че праволарыбысты арачылап полбинчабыс. Прайзы ахсын чаап салып одырча. Чичекейнің ӱлӱзін кӧргенде, чонның чуртазы чахсыланарына ізеніс чоғыл.
Наа ойынға кізілер чахсы чыылысханнар. Сизінгенде, олар спектакльны ла нимес, театрның наа чуртын кӧріп аларға пӧгінгеннер. Зал улуғ нимес, пір саңай 70 артиинаң кізіні одырт саларға чарир. Артисттер пос туразы, алынча сцена парына ӧрінчеткені харахха тасталча.
Кӧрігчілернің санында Хакасия пазы Валентин Коновалов полған. Валентин Олеговичтің чооғынаң, «Читіген» театрның ойынын ағаа пастағызын на кӧрерге килісті, ӧме аны пӧзік узынаң аптаан. Хакас тілінең турғызылған спектакльны стенеде кӧзіділген тілбестег полызиинаң Валентин Олегович чахсы оңарып алтыр. Чайаачыларыбысты 31-і сезоны азылғанынаң алғыстап, ол республика правительствозы «Читігенге» азахха турып аларға хайди даа полызар, 2020 чылда оборудование аларына ла 3 миллион салковай пирер тіп искірген. Чоохтирға кирек, 2020 чыл республикада Хакас тілі чылы тіп чарлалған.
Автор :
Майя КИЛЬЧИЧАКОВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
26 | 27 | 28 | 29 | 1 | 2 | 3 |
4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 |
18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 |
25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде