ФОЛЬКЛОР - ОЛ ЧОН ЧАЙААЧЫЗЫНЫҢ ӦЗЕНІ
11.12.2019
Хабарлар
«Чон кӧглеріне» - 30 чыл. Пу ансамбль, пайрамнығ чылын таныхтап, чапсых ойын турғысхан. Фольклор кӧглеріне хынчатхан кӧрігӌілер оларны алғыстааннар
ИРТКЕН ПЯТНИЦА КӰН ИИРДЕ АҒБАННЫҢ КӦРІГӋІЛЕРІ С.П.КАДЫШЕВТІҢ АДЫНАҢ КУЛЬТУРА КІНІНЗЕР МАҢЗЫРААННАР. АНДА «ЧОН КӦГЛЕРІ» ХАКАС ФОЛЬКЛОР АНСАМБЛЬЫ ПАЙРАМНЫҒ 30 ЧЫЛ ТОЛЧАТХАНЫН ТАНЫХТААН. ЧОН АЛНЫНЗАР ПАСТАП, КӦГ ТИРІГЛЕРІНЕҢ ОЙНАП, ЫРЛАПЧАТХАННАР СЫХХАННАР. ЧАТХАН-ХОМЫС ПАСТЫРА ЕВДОКИЯ ТЫГДЫМАЕВАНЫҢ ПАЗА ЧОН ТАХПАХТАРЫН ТОЛДЫРҒАННАР.
Оларның соонаң ӧмеде араласчатхан ипчілер «Киис соғары» теелбекнең сыхханнар. Олар, ағас тайахтарнаң тузаланып, киис соғар кибірні ипти кӧзіткеннер. Мындағ оңдайнаң ипчілернің иб аразында хайынҷаң кирее теелбекке айлан парған.
«Чон кӧглерінің» араласчылары пос чайаачызын прай саринаң кӧзіт пирерге кӱстенгеннер. Пір дее тохтағ чох ырлааннар, пірде ойыннар турғысханнар. Пайрамнығ иир ниик паза пір тыныснаң ирткен. Кибірлерні алза, «Хысхылых ӱлӱзі» ойын чахсы турғызылтыр. Анда чиит оол хысхылых хусты тудып алза, ағаа хынған хысты аларға чарир тіп чоохталча. Хоза худағай-сваттар чоох алысхан, сас тойы, пай хазың, потхы тимнир кибірлер кӧзіділгеннер.
Хакасия культуразының саблығ тоғынҷызы, композитор Нина Катаева чайаан «Хакасия», «Партизаннар мадонналары» паза даа пасха кӧглерні истерге чапсых полған. Олар хаҷанох пазылғаннар. Илбек Ада чааға паза Чиңіске чарыдылған сарыннарны ӧменің уғаа чахсы толдырчалар.
Пайрамнығ иирде «Чон кӧглері» ӧменің тӧстегҷізі Нина Катаева аалҷы полған. Алында ол «Кӱн чахайағы» ансамбльнаң устаан. Таныхтирға кирек, Нина Викторовна кӱстіг хор устағҷызы полча. Национальнай школада аның холында ӱгренерге киліскен. Пістің класстағы алты оол-хызыҷахнаң ол «Чахайах» фольклор ӧмезін тӧстеп алған. Іди піс кічіг артисттер полыбысхабыс. Хорға чӱске чағын кічіг-улуғ класстарның олғаннары чӧргеннер. Ағбан город школалары аразында марығларның чиңісчілері полҷаңмыс.
Нина Катаева «Чыл кізізі», «Душа России» пӧзік аттарға турысхан. Пӱӱнгі кӱнде аның киреен «Чон кӧглері» ӧме тоғынып пастааннаң андар чӧрчеткен Ираида Карачакова узаратча. Хакасияның культура министрі Леонид Еремин 50 чыл артиинаң чайаачы чолны ирткен Н.В.Катаеваа порчолар читірген. Алғыстас пічіктері кӧп чыл ӧмезер чӧрчеткеннерге читірілген: устағҷы Ираида Карачаковаа, аккомпаниатор Юрий Беляйкинге, ырҷылар Татьяна Шулбаеваа, Федосья Упхоноваа, Елизавета Чаптыковаа, Вячеслав Топоевке, Анатолий паза Юлия Чаптыковтарға, Сергей Сунчугашевке, Мария Лопатинаа, Наталья Сагалаковаа, Тамара Чаптыкова-Каяновичке.
- Фольклор хаҷан даа чон культуразының улуғ чардығы полча, - чооғында таныхтаан Л.В.Еремин. - Чон ырлары ӧріністіг алай хомзыныстығ туста тӧріпчелер. Че мин оларны, чайапчатханнарны паза чонға читірчеткеннерні, Ӧӧркі чайааннарнаң чоох алысчатхан кізілерге санапчам. «Чон кӧглері» ӧме пӧзік чидіглерге читче, республиканы саблапча. Часкалығ, хазых чуртас алғапчам!
Ирткен чыллар аразына «Чон кӧглері» аймах чирлерзер чорыхтарнаң чӧрген. Олар ибзер сыйыхтығ айланчалар. Хакас чонның ӱлӱкӱннері олар чох иртпинче дее. Тиктең нимес оларны «кипке кірген этномузыка ӧмезі» тіп адапчалар.
Автор :
Елена САГАТАЕВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде