БЮДЖЕТ, ТИЛІС СТРАТЕГИЯЗЫ ПАЗА АДМИНИСТРАЦИЯ РЕФОРМАЗЫ
13.12.2019
Хабарлар
Ӧӧркі Чӧп сессиязы. Хакасияның депутаттары 2020 чылға паза пландағы 2021-2022 чылларға республика бюджедін ікінӌі хығырығда паза пӱкӱлее алыбысханнар
ӦӦН СУРИИ РЕСПУБЛИКА БЮДЖЕДІ ПОЛҒАН. ИРТКЕН СЕССИЯДА АХЧАНАҢ ПАЛҒАЛЫСТЫҒ ЗАКОН ПРОЕКТІНҶЕ ТАЛАЗЫҒЛАР ПАР ПОЛҒАН ПОЛЗА, ПУ ХАТИ СУРЫҒ УҒАА ЧАПЧАҢ КӦРІЛ ПАРҒАН. ДЕПУТАТТАР САРИНАҢ СУРЫҒЛАР ПІР ДЕЕ ЧОХ ПОЛҒАН, САЛТАРЫНДА КИЛЕР ЧЫЛҒА РЕСПУБЛИКА БЮДЖЕДІНЕҢЕР ЗАКОН ІКІНҶІ ХЫҒЫРЫҒДА ПАЗА ПӰКӰЛЕЕ ЧАПЧАҢ АЛЫЛ ПАРҒАН.
Сессияның тоғызын пастир алнында Оӧркі Чӧп кнезі Владимир Штыгашев хабарҷылар аразында чыл сай иртірілчеткен «Хрустальный барс-2019» марығның ӧӧн чиңісчізін сыйыхтаан. Гран-при кибір хоостыра сессияда читірілче. Пӱӱл парламент марииның ӧӧн чиңісчізі «Хакасия» ГТРК-ның хабарҷызы Марина Канадакова полыбысхан. Хайди искірілген сессияда, марығда 10 редакциядаң 17 журналисттің 107 тоғызы араласхан.
Пу сессияның ӧӧн сурии «Хакас Республиканың 2020 чылға паза пландағы 2021-2022 чылларға республика бюджедінеңер» закон проекті полған. Ирткен сессияда республика бюджеді пастағы хығырығда алыл парған, пу хати аны ікінҷі хығырығда паза пӱкӱлее алыбызарға киректелген.
Ахчалығ закон проектінҷе Оӧркі Чӧптің бюджетче комитедінің кнезі Олег Иванов чоох тутхан. Хайди ол искірген, бюджеттеңер законға ахчанаң палғалыстығ тӱзедіглер кірбеен, тӱзедіглер Оӧркі Чӧптің право комитедінең не кіртір. Ол тӱптестірчеткен тӱзедіглерні депутаттар пір саңай «пакеттең» алыбысханнар. Бюджет хоостыра депутаттар саринаң пу хати сурығлар пір дее чох полған. Прай талазығлар комитет-комиссияларның чыылығларында ирт парған тіп сағынарға халча. Итсе, прайзы ла мындағ бюджетнең чараспинча - Хакасияның муниципальнай пӱдістер ассоциациязы кӧрізінең, муниципальнай пӱдістерге килер чылға бюджетте ахча читкіҷе салылбаан. Республика правительствозы, тізең, город-аймахтар бюджеттерінің парыстарын постары ӧскірерге кирек тіп санапча.
Таныхтирға кирек, республика бюджедінің парыстары килер чылда 26 миллиард 216 миллион салковай полар тіп кӧріл парған, хорадығлар - 28 миллиард 521 миллион салковай, дефицит - 2 миллиард 305 миллион салковай.
Бюджеттің 70 проценті социальнай хорадығлар полча, ол санда 40 проценті - бюджетниктернің чал ахчазы. Бюджетте ідӧк бюджетниктернің чал ахчазына индексация идері паза хайзы тоғынҷыларға чал ахчазын ӧскірері кӧріл парған. Кӧзідімге, ветеринарларға чал ахчазын 61 %-ке ӧскірері кӧріл парған, ӧрт ӱзірчеңнерге - 21 %-ке.
Бюджеттеңер закон проектін халғанҷы хығырығда алары талазығлар чох ирткен. 35 депутат бюджетті алары ӱчӱн ӱнін пирген, 3 депутат - тоғыр, 4 депутат - тудыныбысхан. Андағ оңдайнаң, республика бюджеді пӱкӱлее алыл парған.
- Мин сірерні алғыстапчам паза прайзына тоғыс ӱчӱн алғызым читірчем, - салтарлар иткен Оӧркі Чӧп кнезі Владимир Штыгашев. - Хомзынысха, ол прайзын на чӧпсіндірбинче. Че мыннаң мындар тоғынарға кирек, ӧӧнінде бюджеттің парыстығ чардығын ӧскірерінче. Прай кӱснең паза прай кӧстеглерҷе.
Сессияның пасха хайығлығ сурии «Хакас Республиканың 2030 чылға теере чуртас-экономика тилізі стратегиязын чарадыға алары» закон проекті полған. Пу сурығнаң Хакасияның экономика тилізі министрі Николай Евдокимов таныстырған. Министрнің чооғынаң, стратегияның ӧӧн пӧгіні республиканың экономиказын ӧскірері паза чуртағҷыларның чуртас синін кӧдірері полча. Ол пӧгінге чидіп аларына тоғыс 5 кӧстегҷе апарылар: кізі капиталы, экономиканың конкурент пол полар оңдайларын ӧскірері, хазна устаан тӱзімніг идері, наука-инновация тоғызын тилідері, чир-чайааннаң тӱзімніг тузаланары паза экологияны хорғыс чох идері.
Стратегияны чуртасха киргені, тізең, 2030 чылға мындағ салтарлар пирер тіп кӧрілче: республика чуртағҷыларының саны 542,9 муң кізее теере ӧс парар; чуртас узағы 79,9 часха теере ӧс парар; регионда сығарылчатхан ниме-ноолар, 2018 чылнаң тиңнестірзе, ікі хати ӧс парар; таарлалған ниме-нооларның сині - ӱс хати; аал хонии ас-тамаа сығарызы -ікі хати; республика бюджедінің пос парыстары - ікі хати. Че иң ӧӧні, Николай Евдокимовтың таниинаң, чох чуртас сині (чуртап парыбысчаң иң асхынах ахча синінең тӧбін ахчалығ чуртағчылар саны) 18 %-тең 9 %-ке теере тӱс парары.
Прай пу сағыстарны регионның 49 проекті полызиинаң чуртасха кирерге пӧгін турча. Ол 49 проектке тиксі 35 миллиард салковай хорадылар тіп кӧрілче, аның 22 миллиард салковайы федеральнай бюджеттең кірер тіп сахталча.
Ідӧк Хакасия правительствозы 10 чыл аразына экономикада сырьелығ кӧстегдең хыйа парыбызарға, ӧӧн хайығны аал хониина паза туризмге саларға пӧгінче. Пу сағыстарны чуртасха кирерінде ідӧк «Кимдегі Сибирь» федеральнай инвестиция проекті хабазарына ізеніс пар.
Оӧркі Чӧп депутаттары республиканың 10 чылға кӧрілчеткен тиліс стратегиязын пастағы хығырығда ла алыбысханнар. Законны пӱкӱлее аларын январьдағы сессияда ӱзӱрерге чарат салғаннар. Ол тусха теере депутаттар, закон проектінең чахсы танызып, читпестерні тілирлер паза пос чӧптерін тимнирлер.
- Стратегияны тимнирінде піске прайзына аралазарға кирек, - таныхтаан Оӧркі Чӧп кнезі Владимир Штыгашев. - Ол полған на депутатха, полған на министрге паза полған на чуртағҷаа пос планы ползын. Ол олаңай сағынылған полбазын, толдыразынаң тимнелген ползын. Андада піс тиліс стратегиязын алыбызарбыс, хайзы 10 чыл пазынаң сынап чахсы салтарлар пирер. Іди тиктең нимес тоғынғабыс тіп чоохтан поларбыс.
Сессияның паза пір законы Хакасия пазының администрациязына теелген, орта чоохтаза - аның реформазына. «Хакас Республиканың хазна должностьтарынаңар паза Хакас Республиканың хазна гражданскай службазынаңар Хакас Республиканың алынҷа законодательнай акттарынзар алызығлар кирердеңер» закон проектінҷе хазна должностьтары реестрінең «Хакасия Республика Пазы администрациязының устағҷызы» должность хыйа иділген. Ідӧк администрацияның пӱдізі алысчаттыр - управлениелер орнына амды департаменттер паза пӧліктер полар.
Сессияның пасха сурығлары республиканың алынҷа законнарынзар алызығлар кирерінең палғалыстығ полған. Алызығлар пістің законнарны федеральнайларға килістіре тӱптестірер пӧгіннең кирілчелер. Аннаңар ол закон проекттері талазығлар чох чапчаң алылғаннар. Сессияның тоғызын тиксі алза, депутаттар уғаа чапчаң тоғыныбысханнар - кӱн сурииндағы 20 сурығны обедке теере прай ӱзӱрібіскеннер.
Оӧркі Чӧп кнезі Владимир Штыгашев, сессияның тоғызын тоозып, депутаттарға килер наа чылда улам тӱзімніг тоғынарға паза чахсы тимнелген. законнарны ал турарға алғаан. Оӧркі Чӧп пазағы сессияа 2020 чылның январьы соонзар чыылызар тіп кӧрілче.
Автор :
Альберт ТОЛМАШОВ
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы