ПАР АХЧАА КЕМ ДЕЕ ӦРӀНЕР, ЧЕ АНЫ ТОҒЫНЫП АЛАРҒА КИРЕК
20.12.2019
Хабарлар
Кӱн сурии. Хакасияның муниципальнай пӱдістері, бюджеттерін толдырарға ахча читтір полбин, айланыстарнаң Москваға теере читкеннер. Олох туста республика муниципальнай пӱдістерге хабаспинча тіп полбассың
Хакасияда 13 город-аймах саналча. Оларның ахча тоғынчаң оңдайлары пасхалалча. Саяногорскта алюминий заводы пар полза, Алтай паза Ағбан пилтірі аймахтарының бюджеттеріне парысты хара тас разрезтері пирче. А хайдағ парыснаң пӱтче пасха муниципальнай пӱдістернің бюджеттері? Хакасияның финанстар министерствозы кӧзідімге Асхыс аймаа бюджедін пирче. Нимее тӧстеніп, аймах устағ-пастаа муниципальнай пӱдістің бюджедін тӧстепче?
Хайди кӧзітче финанстар министерствозының искірии, халғанчы чылларда Асхыс аймааның тиксі парыстары пілдірте тӱсче. 2017 чылда ол 1 млрд 380 млн азыра салковай полған, 2018 чылда пілдірте ӧзе халған
- 1 млрд 778 млн салковайға тиңнелген, че 2019 чылда кинетін тӱзе халған - 1 млрд 428 миллион салковайға теере. Килчеткен дее чылда парыстарның ӧзізі кӧрінминче: ол пу чылдағызынаң 22 % тӧбін алай 1 млрд 114 млн салковай.
Асхыс аймаа бюджедінің парыс пӱдізін кӧрзе, аның ӧӧн чардығы - ол федеральнай кіннең паза республикадаң кірчеткен аймах кӧстегліг субвенция-субсидиялар ахчазы. Іди 2017 чылда парыстың 26% алай 358,8 млн салковай аймахтың пос парыстары, 2018-2019 чылларда пу кӧзідіг -6,2% паза 6,7% чыллар хоостыра тиңнелген. Килчеткен чылның бюджедінде парыстарның 25,4% аймахтың пос парстарына килізер.
Піс пілчебіс, орындағы пос устаныстарның пос парыстары чуртағчыларның налогтарынаң, ис-пай, чир налогынаң паза хай пірее пасха налог паза налог нимес парыстарынаң пӱтче. Муниципальнай пӱдістің парыстарны ӧскірерінче паза чыырынча тоғызы иптелбеені пу чылларның налог паза налог нимес парыстарының синінең кӧрінче: 2017 чылда - 136,7 млн салковай; 2018 чылда - 174,5 миллион салковай (алындағы чылға хоза 27,6% алай 37,8 миллион салковай); 2018 чылның 11 айына - 155,9 млн салковай; 2019 чылның 11 айына - 165,5 млн салковай (хоза 6,2% алай 9,6 млн салковай).
Чыыл парған ӧдістер пар, оларның чардығы чылларнаң айландырылбинчаттыр. Кӧзідімге, 2019 чылның 1 январьына Асхыс аймааның бюджедінзер чир участоктарын паза ис-пайларны арендаа суурғанынча ӧдіс 103,64 млн салковайға тиңнелген полза, пуох чылның 1 ноябрьына ол 102,25 млн салковайға тиңнелче, ол санда айландыр полбас ӧдіс - 34,6 млн салковай. Аннаң пасха налог парыстарынча ӧдіс сині 11,77 млн салковайға тиңнелче (НДФЛ - 2,92 млн салковай, ис-пайға налог - 1,98 млн салковай). Пу ӧдіс чыл пасталғанынаң 0,49 млн салковайға кӧп.
Хорадығларны кӧрзе, аның ӧӧн чардығы ӱгредіге килісче (2018 чылда - 1 млрд 173 млн азыра салковай, 2019 чылда - 1 млрд 57 млн салковай паза 2020 чылға - 815 млн азыра салковай), соонда социальнай политикаа хорадығлар парча (2018 чылда - 106 млн салковай, 2019 чылда - 115 млн салковай, 2020 чылда - 89 млн салковай). Бюджеттер аразындағы трансферттер ахча синінче ікінчі орында турча (2018 чылда - 178 млн салковай, 2019 чылда - 70 азыра салковай, 2020 чылда - 67 млн азыра салковай). Анаң - «Тиксі хазна сурығлары» кӧстег турча (2018 чылда - 50 млн салковай, 2019 чылда - 57 млн салковай, 2020 чылда - 47 млн салковай). Пу чыллар аразында пілдірте тӱс парғаннар хорадығлар мындағ кӧстеглерге: чурт-коммунальнай хоныхха, культураа, спортха. 2018-2020 чылларны кӧрзе, республика бюджедінең Асхыс аймаа муниципальнай пӱдіске кӧстег чох ахчалығ хабазығ пирілген: 2018 чылда
- 362,345 млн салковай, 2019 чылда - 402, 057 млн салковай (11% алай 39,719 млн салковайға кӧп). Олох туста, НДФЛ-ның хоза синін санға алып, бюджетті тиңниріне дотация 16,7% алай 33,761 млн салковайға ӧс парған, ол санда ааллар бюджеттеріне дотация - 94,2% алай 32,317 млн салковайға.
2020 чылда Асхыс аймаана кӧстег чох хабазығ сині 391,853 млн салковай кӧріл парған, 2019 чылның 97,5%. Олох туста, НДФЛ-ның хоза синін санға алып, бюджетті тиңниріне дотация 12,1% алай 28,438 млн салковайға ӧс парған, ол санда ааллар бюджеттеріне дотация - 32,5% алай 21,679 млн салковайға. Аннаң пасха аймахха 252, 18 млн салковай субсидия пирілері кӧрілче.
Хайди кӧзітче, Асхыс аймааның бюджеді, парыстарның ӧӧн чардығы федеральнай паза республика бюджеттерінең тартылча. Аймахтың парыстарны ӧскіріп алчаң оңдайлар пар. Пар ахчаны хорадарға ниик, чох ахчаны тоғынып (!!!) алар ӱчӱн, кӱстенерге киректелче.
Таныхтирға кирек, Хакасияның бюджедінде муниципальнай пӱдістер аразында ӱлестірілбеен 150 миллион салковай пар тіп искірче Хакасияның финанстар министерствозы. Ол ахча ідӧк ӱлестірілер. Пілдістіг, ол муницпальнай пӱдістернің прай кирексіністерін пӧгібіспес, че сидіксіністернің чардығын суурыбызар.
Автор :
Наталья Субракова
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы