ПІР ДЕЕ СУРЫҒ ХАЙЫҒ ЧОХ ХАЛБААН
28.01.2020
Хабарлар
Чоннаң тоғазығ. Ирткен неделяда Хакасияның пазы Валентин Коновалов, Таштып аймаа чуртағӌыларынаң тоғазып, оларның пӧгілбинчеткен сурығларын истіп алған
ТАШТЫП АЙМААНЫҢ ЧУРТАҒҶЫЛАРЫ РЕСПУБЛИКА ПАЗЫ ВАЛЕНТИН КОНОВАЛОВ ТОҒАЗЫҒА КИЛЕРІН АЗЫНАДОХ ПІЛГЕННЕР. АННАҢАР ЧАРЛАЛҒАН ТУСХА ӦӦН КУЛЬТУРА ТУРАЗЫНА ЧОН ТОЛДЫРА ЧЫЫЛ ПАРҒАН. ПЕЕР КІЗІЛЕР ПРАЙ ДАА ААЛ ЧӦПТЕРІНЕҢ КИЛГЕННЕР. ПІРЕЕЗІ АҒЫРСЫМНЫҒ СУРИИН ПӦГІП АЛАР КӦСТЕГНЕҢ КИЛТІР, ХАЙЗЫ, ТІЗЕҢ, ӦӦРКІ ПАСТЫХ НИМЕ ЧООХТИРЫН ИСТІП АЛАР САҒЫСНАҢ.
- Піди киліп, сірернең тоғасчатханыма уғаа ӧрінчем, - теен республика пазы Валентин Коновалов, тоғазығны пастапчадып. - Чоннаң мындағ азых чоохтазығлар кибірге кір парған. Піс прай аймахтарӌа чӧрчебіс. Пӱӱн сірерзер читтібіс. Миннең хада правительство тоғынӌылары, министрлер паза орындағы ӱлгӱдегілер прай сурығларға нандырарға тимде килгеннер. Минің кӧрізімнең, ӱлгӱ чонға азых паза чағын поларға кирек. Мындағ азых чоохтазығларда мин, кізілернең харахтаң харахха кӧрізіп, позымның хулаамнаң истіп, ағырсымнығ сурығларны піліп алчам, оларны пӧгер оңдайлар кӧрглепчем.
Чоохтазығ пасталар алнында, Таштып аймааның пазы Алексей Дьяченко хысхачахти ирткен чылның салтарларын искір пирген. Хайди таныхтаан орындағы устағчы, 2019 чыл аймахха чахсы тӱзімніг полтыр. Алнындағы чылнаң тиңнестірзе, прай даа кӧзідімнер кӧдіре. Аймах позы тоғынып алчатхан бюджеттің парызы 35 артиинаң процентке хозылтыр. Хоза ахча кірчетсе, хорадығлар идерге ідӧк наа оңдайлар пар полча нооза. Кӧстегліг программаларда аралазарға 48 миллион салковай хорадылтыр. Піди кӧрзе, ол аймахха тың кӧп ахча нимес. Че постың хозымы кӧмес полза, республика, федерация полызи пирче. Іди, кӱс пірге хозыл парза, илееде тоғыс идіп алар оңдай полча.
Пасталыбысхан чыл ідӧк алнынзар хаалағлығ полары кӧрілче. Бюджеттің ӧӧн хорадығлары 12 айға салыл партыр. Ол чал ахчазын, фондтарға тӧлеглерні тудығ чох пиріп одырарға ізеніс пирче. Ағаа хоза постарының парыстарын ӧскіріп одырзалар, аймахтың чуртазы тӧбін тӱспес. Пӱӱл инвестициялар 175 миллион салковайға чидері кӧрілче. Андағ полызығ аймахтың экономиказын паза социальнай сферазын тилідерге туза полар.
Аймахтың чуртазынаңар истіп алғанда, чыылығ позының ӧӧн тоғызын пастабысхан. Чоохтазығны Валентин Олегович позы апарған. Сурығ пирерге сағынчатханнар хол кӧдіргеннер. Оларның аразынаң піреезін таллап алып, ағаа сӧс пирілчеткен.
Мин полған на сурығны ӱзӱрерге кирек чоғыл тіп сағынчам. Аннаңар оларны темалар хоостыра піріктірібіскем. Іди иң кӧп, 5, айланыс чолларға теелген. Аның соонда хазых хайраллиры полған. Пу прай даа чонны сағыссыратчатхан сурыға 4 кізі теелген. Ӱгредіг киреенҷе паза ағас хониинча ӱзер сурығ пирілген. Полиция тоғызына паза сӧп-сапты тӧгердеңер ікілер кізі сӧс алған. Алтын аныпчатханы, энерготарифтер, заповедниктердеңер паза газета аларына пірер сурығ пирілген.
Алынҷа таныхтирға сағынчам шорларның айланыстарын. Оларның общиналары халғанҷы чылларда ӧткін тоғын сыхтылар. Культуралары, кибірлері хоостыра сурығлар матап кӧдірчелер. Пу даа тоғазығда «Талай суғ» шорлар общиназының устағҷызы Светлана Чебодаева, Мадырдағы участковай имнег туразын чабарға тимненчелер тіп истіп алып, уғаа хазыр чоохтанған. Харын, аның ӧкпеленчеткенін республиканың хазых хайраллачаң министрі Владимир Костюш амыратхан. Мадырдағы имнег туразын чабардаңар чоох чоғыл теен министр.
Паза пір сурығ тыс пирбинчеттір. Мадырдағы шорларға Федеральнай закон хоостыра оларға аңначаң, палыхтачаң орыннар пирілче нооза. Че пу чылға хоора палыхты тударға чарадығ пирбинчеттірлер. Ноға тіп сурчалар шорлар. Ол хоораның саны тың хызырыл парғаннаңар тіп нандырған аал хонии министерствозы.
Сӧп-сапты чох итчең тоғыс хоостыра ікі ле сурығ полған даа полза, аны ӱзӱрері илееде сӧӧ тартыл парыбысхан. Пу пістің чирде наа ниме нооза, аннаңар пілдізі чох нимелер илееде сығыс килче. Аны прай саринаң кӧрглирге, сананарға килісче. Че ам даа пілдізі чох сарилары халғанға тӧӧй пілдір парған. Ноға нинче сӧп-сап чыыл парғаннаң нимес, а турғызылған тарифнең тӧлирге кирек? Хайдағ оңдайнаң пір турада (аалларда) чуртапчатханнарны санирға? Прописка хоостыра алза, піреезінің чуртабинчатхан даа кізілер санал парча. Мыннаң даа пасха сурығлар хайдағ-да пӧгін киректепчелер. Че хайди чоохтаан Валентин Олегович, кӧдірілчеткен сурығларны орында алай республика синінде пӧкчең оңдай чоғыл. Ол санда пу тоғысты толдырарға таллағны иртіп алған операторны алыстырыбызары. Сӧп-сап реформазы адалчатхан чӧріс федерация синінде пӧгілче теен республика пазы.
Таштып аймааның депутады Александр Миягашев Абазадағы паза Таштыптағы ағас хоныхтарын хаҷан піріктірібізерлер тіп сурған. Аның кӧрізінең, пу ікі предприятие ағас ӧскірер ӧӧн тоғызына хоза кӧп пасха кирекнен айғасча. Оларны андағ «чӱктең» позыдарға чӧп пирген депутат. Ағаа нандырған экология министрі Сергей Арехов. Хоза тоғыстар итпезе, ағас хоныхтары чуртап полбастар тіп чарыт пирген ол. Бюджеттең пирілчеткен ахча пір дее ниме идерге читпес теен министр. Ағас хоныхтарын піріктірері сынап таа кӧрілчеттір. Тус ла кирек одыр.
Республика пазына пирілген сурығларның аразында паза пір айланыс хайығ тартхан. Кічіг Сии суучахтың пазында алтын анирға тимненчелер тіп сағыссырастарын искіргеннер Кічіг Сии аалның чуртағҷылары. Сынап іди полза, аал хыринҷа ахчатхан суучахтың ӱлӱзі хомай полар. Аның суун кізілер, маллар ісчелер, ӱӱчіктерін суғлапчалар нооза. Аннаңар Кічіг Сии чуртағҷыларының сағыссыразы пілдістіг.
Пу сурыға нандырған Таштып аймааның пазы Алексей Дьяченко. Хайди чарыт пирген орындағы устағҷы, таныхталған орында алтын аниры кӧрілбинче. Анда пасха геология тоғыстары парар. Ағаа хоза піс иділчеткен тоғыстарны сыныхтағда тударбыс тіп ізендірген аймах пазы.
Пӱкӱлее алза, мындағ сурығлар турғысханнар Таштып аймааның чуртағҷылары республика пазының алнында. Хай піреезіне нандырығлар мындох пирілген. Ол саринаң ӱгредіг паза наука министерствозы чапчаң хайынған. Постарына теелчеткен айланыстарны ізиинең пӧкчеткен.
Тоғазығ пасталчатханда, кізілер сурығларын пирерге, пыласчатхан чіли, холларын кӧдірчеткеннер. Маңнанмаспыс тіп ӱрӱкчеткеннер. Че республика пазы пір дее айланысты хайығ чох артыспаан. Тимненген кізілер прайзы сурығларын пирерге маңнанған. Ағаа хоза кӧп сурығны, чачынға пазып, чыып алғаннар. Оларның прайзына нандырығ полар тіп ізендіргеннер. Тоғазығ соонда даа министрлер чоохтазып аларға сағынчатханнарнаң чоохтасханнар.
Халғанҷызы. Мағаа уғаа чӧпсіністіг пілдірген, хаҷан ветераннар «Хакасия» газетаны тикке алардаңар айланғаннарында, Валентин Олегович ол сурығны хайди даа пӧк саларбыс теенінде. Пістің дее газетабысты іди пирчедерге чарадығ алзалар, уғаа чахсы поларчых.
Автор :
Георгий КУНУЧАКОВ
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы