«ПЕТРУШКАНАҢ» КӦРІГҶІЛЕРНІ ХАЙХАТХАННАР
05.02.2020
Хабарлар
Пайрам. Пу кӱннерде Хакас филармониязында чайаачы сезонның иң танығлығ концерті ирткен. Ол симфоническай оркестрнің 20 чылына чарыдылған
СИМФОНИЧЕСКАЙ ОРКЕСТР - ХАКАСИЯ КУЛЬТУРАЗЫНЫҢ ӦӦН ТАНЫҒЛАРЫНЫҢ ПІРСІ. АНДА ТЫС ПІЛБЕС, ЭКСПЕРИМЕНТТЕРГЕ ХЫНЧАТХАН УЛУС ІСТЕНЧЕ. МУЗЫКАНТТАР ТИЛЕКЕЙГЕ САБЛЫҒ КЛАССИКА ПРОИЗВЕДЕНИЕЛЕРІН ДЕЕ, РОК КӦГЛЕРІН ДЕЕ ТОЛДЫРЫБЫЗАР ОҢДАЙЛЫҒЛАР. ЧЕ ПАЙРАМНЫҒ КОНЦЕРТКЕ ЧАЙААЧЫ УСТАР ХАЙДАҒ ТОҒЫСТАР ТАЛЛАП АЛҒАННАР НИ?
Дирижер Вячеслав Инкижековтың устаанынаң музыканттар чалахай иирні композитор Игорь Стравинскийнің «Петрушка» тоғызынаң азарға чаратханнар. «Петрушка» - ол балет. Аны Игорь Стравинский саблығ ус Сергей Дягилевтің «Орыс сезоннарына» ӧнетін пасхан.
Пу балет пастағызын на 1911 чылда Парижте кӧзіділген. Французтар орыс композиторның тоғызына морсынған ползалар, тӧреен чирінде аның чайаачызын чахсы оңар полбааннар. Игорь Стравинский чир-суғҷыларына музыка искусствозының кибірлерін сайбаан тіп пыролаттырған. Хайди таныхтааннар критиктер, чайаачы ус, орыс фольклорның сілиин кӧзідер орнына, произведениезер «аахтас», килістіре нимес кӧглер кир салған. «Петрушкаа» турыстығ паалағ илееде чыл пазынаң на пирілген. Амға теере пу произведениені толдырғаны пӧзік чидіге саналча. Тиктең нимес Хызылчардағы музыканттар, ағбандағылар «Петрушканы» толдырарға пӧгінчеткеннерін піліп алғаннарында, кирек килізер тіп ікінҷілептірлер.
Полтазы хоостыра произведениеде Сарығ хайах таныхталчатханы кӧзіділген. Чон-чахсызы чыылызып, хысхыны ӱдесче, олғаннарны цирктегі аба ӱтертче. Прайзы ачых-чарых кӧңніліг, Петрушка ла улуғ хомзыныста. Ол хаҷаннаң Балеринаа прай чӱреенең хынча, че абахай хысха ӧӧн матыр кирек чоғыл. Теелбекчі хыстың кӧңніне Арап кірче. Анзы пӧзік паза кӱстіг, Петрушка чи нимее чарапча? Чонның кӱлкізі поларға тӧріп парғанда, рольын читіре толдырзын. Итсе-де, хормачыланып, ол ӱлгӱдегілерге кӧп сын ниме чоохтапча. Че кем Петрушканы истер?
Стравинскийнің тоғызын чахсы оңарып алзаң, сизінерге чарир: композитор XX чӱс чыллардағы кізінің ӱлӱзін ухаанҷылап пирген. 1914 чылда I тилекей чаа пасталыбысханда, амыр чуртас сайбалған, кізілер «Петрушка» балеттегі «кӧклӧлерге» айлан парғаннар тиирге чарир. Кем-де хазыр чаалазығларда арығ тынын пир салған, пасхазы 1917 чылда тӧреен чирінең Кидеркі Европазар тискен.
Пу тоғыс пастыра композитор кӧп сурығ кӧдірген, ол санда чайаачы устың ӱлӱзі. Искусствозар наа ниме кирбезе, ол тилібес. Че кӧрігҷілер наа оңдайларны чӱрекке чағын албазалар, чайаачы ус кізі кӱлкізі полып пас чӧрер. Чир-суғҷылары балетке пазылған музыканы піл полбаанда, Стравинский позын даа Петрушкаа тӧӧй санаан полбас па. Ырах кӧрістіг Сергей Дягилев чиит композиторға хабаспаан полза, ағаа аннаң даа хатығ чуғарҷых, неке.
«Петрушкадаңар» чоохтаза, 1911 чылда чуртаан улусха ол сынап таа пасхаҷыл истілген полар. Че чӱс артиинаң чыл аразына искусствозар хайдағ жанрлар кирілбеен, аннаңар амғы чииттер аны классика произведениезі чіли паалапчалар. Мында пістің симфоническай оркестрнің узын таныхтирға кирек. Олар кӧрігҷілерге «Пет-рушканың» сілиин толдыразынаң читір пирерге кӱстенгеннер. Залдағы чон Стравинскийнің тоғызын чахсы оңар ползын тіп, экранда балетке чайалған хоостар кӧзіділгеннер.
Пайрамнығ иирнің ікінҷі чардығында сценаа оркестрнің солисттері сыхханнар. Олар кӧрігҷілерні Игорь Фроловтың «Дивертисмент», Астор Пьяццолланың «Le Grand Tango», Пётр Казимирнің «Весеннее равноденствие» сюитазынаң ӧріндіргеннер. Чалахай музыка залдағы чонның кӧңнін кӧдірген.
Симфоническай оркестрнің пайрамына чон чахсы чыылысхан. Аарлығ аалҷыларның санында Хакасия пазы Валентин Коновалов, республиканың культура министрі Леонид Ерёмин полғаннар. Валентин Олегович музыканттарны, оркестрнің 20 чылынаң алғыстап, наа чидіглерге чидерге алғаан. Ідӧк республика пазы Вячеслав Инкижековтың дирижер узын пӧзік паалаан. Ӧӧркі Чӧп кнезі Владимир Штыгашевтің адынаң Ӧӧркі Чӧп аппарадының устағҷызы Нина Шейерман чоох тутхан. Нина Игнатьевна музыканттар, тилекейге саблығ произведениелер толдырып, кӧрігҷілерге кӧп ӧрініс сыйлапчалар тіп таныхтаан.
Пайрам тузында прай даа музыканттарға сыйыхтар читірілген. Пианист Ирина Малина Хакасияның саблығ артизі атха турысхан, оркестрнің директоры Марина Шутова - республика правительствозының Аарластығ пічиине. Пасхазы алғыстас пічіктерінең таныхтатхан.
Симфоническай оркестр, 20 чылын пайрамнап, таңдағызына кӧп пӧгін турғысча. Че аннаңар тус читсе искірілер. Пу неделяда, тізең, оңдай полза, филармониязар пар киліңер. 7 февральда 18.30 часта анда «Хыллар паза клавишалар» (12+) классика музыказының концерті иртер. Сіліг кӧглер соох кӱннерде кӧңнілеріңні кӧдірер. Хайди хыйғалар тіпчелер: тустар алысча, музыка, тізең, хаҷан даа полар.
Автор :
Майя КИЛЬЧИЧАКОВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы