ПОС ТІЛІ АҒАА ТЫҢ ААРЛЫҒ
17.03.2020
Хабарлар
2020 чыл - Хакас тілі чылы. Элла Замша Ағбандағы 23 № школада пасталығ класстар ӱгретчізі полча. Паза ол оолах-хызыҷахтарны хакас тіліне кӧніктір парча
Злла Замша, хыс фамилиязы Сыргашева, Хакасияның ӧӧн городындағы 23 № школазар пӧзік ӱгредіг алған соондох килбеен. Н.Ф.Катановтың адынаң Хакас хазна университедінің Сойан-Алтай тюркология институдын тоозып, ирге парған ипчі пастап паланаң ибде одырған.
Анаң чиит сӧбіре тоғыс соонҷа Асхыс аймаандағы Сор суғ поселоксар парыбысхан. Элла Константиновна анда ӧӧн специальнозы хоостыра пасталығ класстар ӱгретчізі полыбысхан.
- Пу поселокта 9 чыллығ школа. Пасталығ класстарда палалар уламох асхынах полҷаң. Аннаңар пір кабинетте нинҷе-де класс хада ӱгренҷең. Андағ оңдайларда мин пис чыл тоғынғам, - чарытхан ол.
Че Ағбанзар нандыра айланғанда даа, чиит ӱгретчее сах андох тоғыс таап аларға киліспеен.
2010 чылдаң сығара ла ол 23 № школаның пасталығ класстар ӱгретчізі полыбысхан. Элла Константиновна Замшаның пӧзік ӱгредиинеңер дипломы хоостыра школада ідӧк хакас тілі уроктарын апарар оңдайы пар. Ағаа хоза, Асхыс аймаандағы Ӱс чул аалда тӧреен-ӧскен кізі пос тілін чахсы пілче. Аннаңар ол тоғынчатхан школаның устағ-пастаа ағаа хакас тілі уроктарын пирерге чарадығ алыбысхан.
- Орта адаза, хакас тілінҷе класста нимес тоғысты. Ол пасталығ класстарда апарылча. Тӧрт классха неделяда пірер час пирілче. Андағ даа полза, ӱгретчі кізее оларға тимненіп аларға оой нимес. Ӧнетін методика чоғыл нооза. Аннаңар, палаларға хынығ ползын тіп, орай харааларға читіре одырчазың, наа оңдайлар сағын таап. Кӧзідімге, аң-хустаңар темаа ӱс час пирілче, ол ӱс неделя полча. Пір сӧснең, тоғызы кӧп, чазы асхынах. Іди мин пизінҷі чылы хакас тілін апарчам. Паза тың хомзыныстығ - олғаннарға хакас тілін ӱгренерге пастағы класста ла чапсых! Школаа наа ла килген оолах-хызыҷахтарға, хайдағ даа нациялығ, пасха кружоктарох чіли, хакас тілі хынығ полча. Іҷе-пабалары даа тоғыр полбинчалар. Іди чибіргіҷе пала чыып алчам. Че соонаң ол палалар прайзы тарасхлап парыбысчалар. Пасха кружоктарны таллап алчалар. Аннаңар хакас тілін миніңӧк клазымдағы палалар тӧрт классха читіре ӱгренчелер. Пӱӱнгі кӱнде мин ікінҷі класстың ӱгретчізі полчам, - чарытхан Элла Константиновна.
Пу чылдаң Ағбандағы 23 № школада паза пір хакас тілліг пасталығ класстар ӱгретчізі тоғынып пастаан. Виктория Викторовна Сагатаеваа ідӧк ікінҷі класстың олғаннары пиріл парғаннар.
Амды пу ікі ӱгретчі пасталығ класстарға пирілчеткен неделядағы частарны ікілердең ӱлезіп тоғынча.
- Кирексіністер хоостыра, класстағы нимес тоғыснаң пір группада он ікі саннаң асхынах палаа айғазарға чарадылбинча. Минің 2-ҷі клазымнаң,тізең, 13 ӱгренҷі пу класстағы нимес тоғыснаң айғасча. Оларның санында 4 ле хакас пала. Аннаңар оларнаң на тоғын полбинчам.
3-4 класстарда хакас тілін ӱгренчеткен олғаннар асхынахтаңар, піс оларны ідӧк пір группаа хос салғабыс, - чооғын узаратхан ӱгретчі.
Хайди Элла Замша аннаң андар чоохтаан, хакас тілінҷе город синіндегі марығларға ол ӧӧнінде позыныңох клазындағы олғаннарны сығарча.
- Пілдістіг, пір ле часха піс кӧп ниме ӱгрен полбаспыс. Аннаңар, марығ-пайрамнарға тимненчетсе, олғаннарнаң кӱннің алай кӱн алыстыра тоғасчабыс. Чыылығларда іҷе-пабаларнаң ідi тоғын турардаңар чоохтасчам, олар чарадығ пирчелер, - теен ол.
Паза Ағбандағы 23 № школаның пасталығ класстар ӱгретчізі позы аймах марығларда ӧткін араласча. Элла Константиновна андағ мастер-класстарда опыдынаң ӱлесче паза, хайди тіпчелер, пасхазының тоғынчатхан оңдайын хайыға алып одырча.
- Пасталығ класстар ӱгретчізі полып, ол-пу марығларда аралазарға киліспеен. Хакас тілінҷе класстағы нимес тоғысты алып алғанда ла, андар чолым азылған тирге кирек. Хакас тілі ӱгретчізі чілi араласхан пастағы мариим 2018-2019 ӱгредіг чылында полған. 24-iі школада мастер-класс пиріп, ікінҷі орынға турысхам. Ағбандағы «Хакас тілінҷе иң артых ӱгретчі» марығның пастағы чардығында ідӧк ікінҷізі пол парғам. Пу чыл,тізең, Ағбан город снніндегі «Чайаачы ӱгретчілер» хакас тілі ӱгретчілерінің фестиваль-мариинда «Мастер-класс» номинацияның чиңісчізі полыбысхам! Анда класстағы нимес тоғыстың иң чахсы чардығын кӧзіт пирерге кирек полған, - ӱлескен хакас тілі ӱгретчізі.
Мыннаң мындар даа Элла Константиновна Замшаның кӧстеглері кӧп. «Посты кӧзіткенде, читіре кӧзідерге кирек. Ӧӧні фамилия нимес нооза, иң пастап синің хакас тілін тилідеріне кӧп кӱс салчатханың кӧрінерге кирек», - кӱлінче ол.
Че ниме аны тың ачырғандырча? Орта. Хакас тілін пілбинчеткен ӱгренҷілер саны чыл сай хозылып одырча!
- Сірер, ӱгретчілер, пістің паланы хакас тіліне ӱгрет салыңар тіпчелер іҷе-пабалар. Че хайди мин неделяда пір ле часха пір дее оңарбинчатхан паланы хакас тілінең чоохтазарға кӧніктіріп аларбын? Мында прай сӧбіредең поларға кирек! Паза пір танығ. 23-ҷі школа Хызыл Ағбан кічіг районда орныхча. Хайди прайзы сизінче, ол саринда туралар кӧп пӱдірілче. Асхыссар парчатхан чол хастади ідӧк асхынах нимес чон чурт салынча. Ол орыннарда чурттығ кізілер палаларын пістің школазар чӧргісче. Аның ӱчӱн ӱгренчілер саны табырах ӧсче. Че пістің школабыс най кічіг. Класстар ідӧк улуғ нимес. Ікі сменанаң тоғынчабыс. Алынҷа хакас клазынаңар чоох таа чоғыл. Аннаңар улуғ школа пӱдір пиреріне паза анда хакас клазы хайди даа поларына тың ізенчебіс, - чарытхан хакас тілі ӱгретчізі.
Автор :
Александра КАРАМЧАКОВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы