ПӰРӰТ ЧОННЫҢ СІЛІГ ЫРЛАРЫ ПАЗА ТЕЕЛБЕКТЕРІ
17.03.2020
Хабарлар
Культура. Ирткен неделяда Хакас филармониязында пӱрӱт чонның сарыннары паза кӧглері чайылған. Оларны «Байкал» театрның ӧмезі толдырған
Амғы туста «Байкал» театр Сибирьнің ӧӧн чайаачы ӧмелерінің санына кірче тізе, саба полбас. Ол Илбек Ада чаа тузында 1942 чылда тӧстелген. Ансамбль 60 чыл артиинаң Бурятиядағы хазна филармониязынзар кiрген. 2005 чылда артисттер пӱрӱт чонның кӧг тиріглері оркестрінең паза «Бадма Сэсэг» теелбек ансамбльынаң хада, пір ӧмее пірігіп, «Байкал» театрны тӧстееннер.
Театрның наа тархыны чидіглерге паза гастрольларға пай. 2017 чылда ӧменің балет артисттері, «Россия-1» федеральнай каналның «Прайзы теелбектенче!» мариинда аралазып, чиңіс тутханнар. Пылтыр саблығ ӧме IMDAP чоннар аразындағы фестивальда алтын кубок утып алған. Чорыхтардаңар чоохтаза, пӱрӱт чайаачылары, Россия регионнарынҷа ла нимес, хырығ озаринзар, ойыннар кӧзідіп, удаа пар килчелер. Кӧзідімге, пӱӱл 25 февральдаң 13 мартха теере артисттер 10 городта концерттер иртіргеннер. Пастағызы Москвада Кремльнің ӧргезінде полған. Ол Бурятияның кӱннеріне чарыдылған, аннаңар ойында «Байкалнаң» хада республиканың пасха ӧмелері араласханнар. Москваның соонда театрдағылар Самаразар чол тутханнар, анаң оларны Тольятти, Ульяновск, Казань паза пасха городтарда удурлааннар. Ағбанзар саблығ ӧме 11 мартта читкен.
Хакасияда пӱрӱт чайаачылары халғанҷызын пылтыр полғаннар. Андада театрның ӧмезі «Азияның пызыңназы» программаны ағылған полза, пӱӱл пістің кӧрігҷілер «Минің Бурятиям» ойыннаң танысханнар. Чалахай иирні балет артисттері асханнар. Сылағай хыстарның теелбегі кӧрігҷілернің чӱреен амыратхан, таңдағызына ізеніс пирген. Ооллар саңай пасха оңдайнаң теелбектенчеттірлер. Оларны кӧріп, чалбах чазыларҷа ойлат париған аттарны сағысха кирчезің.
Чапсых полған ёхорны кӧрерге. Ёхор - пӱрӱттернің пурунғыдаң хайраллалған теелбегі, оңдайынаң хороводха тӧӧй.
Аны толдырар алнында кізілер тегілекти турыбысчалар, анаң чидінізіп алып сарнасчалар паза теелбектенчелер. «Байкал» театр кибірліг теелбекті улуғ хайығда тутча, 2008 чылдаң чайаачы ӧме полған на чайғы «Ёхор хараазын» иртірче. Кибірнің ӧӧн пӧгіні - кӱнге пазырары. Пілдістіг, сценада кӧзіділген ёхор кибірліг теелбектең пасхалалған. Іди дее полза, артисттер пӱрӱт чонның худын кӧзіт пиргеннер тиирге чарир.
Концертте араласхан ырҷылардан Бадма-Ханда Аюшеванаң Оюна Баированы таныхтирға кирек. Б.-Х. Аюшева - Бурятияның чон артизі, ол чалғыс пӱрӱт ырҷызы, хайзын саблығ Карнеги-холлда сарнирға хығырғаннар. Чайаачы устың репертуары улуғ, полған на сарынны ол чӱрекке теерте толдырча. Чиит артист Оюна Баирова «Байкал» театрда 2014 чылдаң істенче. Сизінгенде, ол чон сарыннарын толдырарға хынадыр.
Кӧрігҷілерні артисттернің пай кип-азаа морсындырған. Кӧгенектер, платтар, маймахтар теелбекчілерге паза ырҷыларға полған на сай наа ома чайирға полысханнар. Кӧзідімге, программада «Хуулар теелбегі» пар. Хоосчы-модельер, абахайлар сынап хустарға тӧӧй ползыннар тіп, «пір ханаттығ» аппағас кӧгенектер чайап пирген. Пу кізее сценада сынап хуулар чӱс чӧрчеткен, нимістенчеткен, учухчатхан чіли пілдірче.
Че концерт тузында читпестер полғанох. «Байкал» театр Хакасиязар «Минің Бурятиям» программаны ағылар тіп искіргенде, сағынғам, артисттер музыкалығ ойын кӧзідерлер. Сынында концерт аймах программалардаң алылған теелбектердең паза сарыннардаң пӱткен. Че анзы даа ӧӧні нимес.
Ноға Хакасиязар национальнай оркестрнің орнына ӱс ле музыкант читкенін пірдеезі піл полбаан. Алай сынап коронавирус хайыныбысхан полар чи? Кізілер, национальнай ӧмелернің ойыннарына чӧріп, чонның культуразынаң танызып аларға кӱстенчелер. Хакасияның кӧрігҷілеріне, тізең, морин-хуурны толдыразынаң истіп аларға оңдай пирбееннер. Морин-хуур - пӱрӱт чонның кӧг тирии. Аны испеен кізі Бурятиянаң таныс нимес тіп саналча.
Итсе-де, концерт тузында ӧӧн хайығда теелбекчілер полғаны хомай нимес. 2019 чылдаң «Байкал» театрда чир-суғҷыбыс Сабир Тюкпеев істенче. Алында 24 частығ артист илееде тус «Кӱн сузы» ансамбльда теелбектенген. Хакас оолның ӱчӱн ӧрініп, кізілер матап айа сапханнар. Сабир Тюкпеевнең піс чоохтазып аларға маңнанғабыс, аннаңар «Хакас чирі» газетада алынҷа материал сығар. «Байкал» театрзар айланза, ізенчебіс, саблығ ӧме Хакасиязар хатап килзе, национальнай оркестрін хада ағылар.
Автор :
Майя КИЛЬЧИЧАКОВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы