УЛУҒЛАН ПАРҒАННАРҒА ХАЙЫҒ КИРЕК
26.02.2019
Хабарлар
Кізі паза аның тоғызы. Таштып аймаанда ветераннар чӧбінең 2017 чылдаң сығара Нина Сергеевна Бурнакова устап парча.
Таштып аймаандағы ветераннар чӧбі тархын музейінде орныхча. Улуғлан парғаннарға анда пір кабинет пиріл парған. Пеер киліп, олар чоох-чаахнаң одырып алчалар, ӧріністерінең, хомзыныстарынаң ӱлесчелер. Частан парғаннарға кӧп ниме кирек чоғыл нооза. Чӱрек-паарларында чыыл парған «оорны» позыдыбысса, кӧңнілері дее кӧдіріл парча полбас па. Полған на кірген кізіні чылығ удурлапча ветераннар чӧбінің кнезі Нина Сергеевна Бурнакова.
Мин аннаң чоохтазып алғам.
- Нина Сергеевна, пастап постарыңнаңар чоохтап пиріңер: хайдағ чирліг-суғлығзар, кемнің тӧлізер?
- Тӧреен-ӧскен чирім - Шира аймаандағы Кӧл пилтірі аал. Анда минің чилегелерім. Мин Абдиннер хызы полчам.
- Андағыох школада ӱгренгезер бе?
- Я, пістің аалда пасталығ школа полған. Мин анда ӱгренгем. Аны тоосхан соонда Наа чир аалдағы ортымах школада ӱгредиимні узаратхам. Анда пансион полҷаң. Ибіркі кічіг ааллардағы олғаннар анда чуртаҷаң полғабыс.
- Школа соонаң хайдағ чол таллап алғазар?
- 1971 чылда, ортымах ӱгредіг алып, мин Ағбанда ӱгретчілер институдының филология пӧлиинзер кіріп алғам. Анда орыс, хакас тілі паза литература ӱгретчізіне ӱгренгем. Ол ӱгредіг заведениезінде ирткен минің студент тузым.
- Тоғысты хайда пастаазар?
- Институт тоозып, мин ӱгренген Наа чир аалдағы школамда тоғынып пастаам. Хайдағ даа полза, пос чирі кізее тыыдыс пирче полар. Мағаа ӱгретчінің чолын пастирға аар полбаан. Хости мині ӱгреткен, амды хада тоғынчатхан арғыстарым пол парған кізілер нооза. Хаҷан-да піліс пирген ӱгретчілерім мині тоғысха кӧніктіргеннер. Наа чир аалда ікі чыл тоғынып, Палты кӧл аалзар кӧс парыбысхабыс.
- Таштыпта ноо тустаң сығара чурт салыныбысхазар?
- Чуртас чолын азынада пілерге сидік нооза. Пістің сӧбірее ідӧк чуртаҷаң орынны алыстырарға киліс парған. 1989 чылда Таштыпсар кӧс килгебіс. Мин орындағы 1 № ортымах школада орыс тілі ӱгретчізі тоғызына кірібіскем. Апсаам РЭС-та электромонтер пол сыххан. Амға теере Таштыпта чуртапчабыс.
- Сірер Шира чиріндегі Абдиннер хызы хайди Асхыс аймаандағы Бурнаков оолға тоғас парғазар? Фамилияларың хоостыра сизінзе, илееде оортах аймахтарда тӧріптірзер нооза?
- Ол киректерні Ӧӧркі чайааннар пӧкче одыр. Пісті дее ідӧк тоғастырған поларлар (кӱлімзірепче. - Авт.). А кирек піди пол парған. Минің пиҷемнің хызы Ӱс чулзар ирге парыбысхан. Ол палазына тоғазарға удаа чӧр полбаҷаң, илееде ырах чол нооза. Аннаңар, мин Ағбанда ӱгренчеткенде, пиҷем хызына тоғазарға пар килерге чахығ пирген. Аның чооғын истіп, мин Асхыс аймаандағы ол аалзар парғам. Анда ааллапчатхан туста мин Роман Бурнаковнаң танызып алғам. Соонаң 2-ҷі курсха парғанымда, пісті, студенттерні, кӱскӱде совхозтарға полызарға ысханнар. Іди киліс парған, мині Ӱс чулзар апарыбысханнар. Анда Романнаң пазох ла тоғас парғабыс. Ікінҷі тоғазығ пісті чағыннадыбысхан. Анаң піс хоных хон салғабыс. Іди мин Бурнакова пол парғам.
- Пілдістіг. Ӧӧркі чайааннар сынап таа прай нимені орныларына турғыс салчаттырлар. Кӧріңер, хайди сірерні учурастыр салғаннар.
Амғы туста Нина Сергеевна тынағда. Че ай-тыс пілбес хылии аны пір чирде одыртпинча. Палаларына полысча, оңдай полза, пархаҷахтарын кӧр пирерге маңнанча. Нинҷе кӱс, хазых читкенңе кӱстенче ууҷа полчатхан кізі. Тоғызын даа саңай тастабаан. Сурыныстар хоостыра олғанахтарға хоза піліс пирерге тус таапча. Ағаа хоза халыхтар тоғызында ӧткін араласча. Таштып аймаандағы «Алтынай» хакас ипчілер лигазының кізізі полча. Постың чонына полызарға матап кӱстенче. Ол ідӧк пістің газетабысты тарадарға салымнығ хозым итче. Пірее кирекнең андар килген хакастарны прайзын газетаа пазындыр салча.
Нина Сергеевнаның ӧӧн тоғызы даа кӧп кӱс кирексіпче. Частан парған кізілернең чоох алызып аларға, оларның сидіксіністерін пӧк пирерге полызарға оой ла нимес. Пастыхтарзар парып, пірее хати хатығ даа чоохтазарға килісче. Кӧбізін молҷағлар ла истіп аларға киліссе дее, апсах-инейлерні амырат салча, ізеніс пирче. Улуғларға анзы даа чахсы.
Нина Сергеевна, нинҷе сыданғанҷа, ветераннарның алызығлар тың кӧрбинчеткен чуртазын чазирға кӱстенче. Автобус чаллап, музейлерҷе, чапсых орыннарңа апар килче. Іди чӧр килзелер, улуғларға наа тыныс кіргенге тӧӧй. Олар ағырығларын, чобағларын даа ундутчатхан чіли пілдірче. Аны кӧріп, хайди чӱрексінмессің? Паза итчеткен тоғызың тикке парбинчатханына ӧрінчезің.
Чооғыбыс тоозылчатханда, Нина Сергеевна пазох ла хайдар-да тимнен сыххан. Мині олғаннар сағыпчалар тіп чарыт пирген ол. Іди кӱннең кӱнге ман чохтанча Нина Сергеевна. Анзы уғаа орта тіп сағынчам. Тиктең нимес пасхан пір саблығ поэт: «Кирі тус мині ибде таппас, мин чолда поларбын».
Автор :
Георгий КУНУЧАКОВ
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде