АСХЫС АЙМАА: ПӰӰНГӀЗӀ ПАЗА ТАҢДАҒЫЗЫ
05.06.2019
Хабарлар
Пресс-тур. Пу наада Россияның журналисттер пірігізінің Хакасиядағы пӧлиинің устағ-пастаа республиканың СМИ тоғынӌыларына Асхыс аймаанӌа пресс-тур иртірген
АСХЫС АЙМАА: ПӰӰНГІЗІ ПАЗА ТАҢДАҒЫЗЫ
Пастап журналисттер Асхыстағы С.З.Карамчаковтың адынаң спорткомплексі хыринда тохтааннар. Аймах пазы кӱстенізінең пӱдірілген спорткомплексче экскурсияны аның директоры Фёдор Боргояков иртірген. Спорткомплекс «Афалина» адалча. Аның улии - 1200 м2. Ол 2017 чылда декабрьда азылған. Аның узуны - 25 метр, иң тирең орны 2,05 метрге тиңнелче. Анда 300 артиинаң пала, чӱзерге ӱгреніп, марығларға тимненче. Ідӧк кинек палалар чӱзерге ӱгренчелер, оларға паба-іҷелері полысчалар. Улуғлар даа андар чӧрчелер. Хайди таныхтаан Фёдор Михайлович, бассейнзер чӧрчеткен палаларның прайзы чӱзерге ӱгреніп алған. Оларға ӧнетін секция иртірілче. Ідӧк физкультура уроктарында палаларны чӱзерге ӱгредер сағыс полған, че секциялар кӱн тооза тоғынчалар. Бассейн тоғынып пастааннаң анда аймах синіндегі ле марығлар иртірілче.
Пасха пӧлікте волейболға, баскетболға паза мини-футболға кӧрілген площадка пар. Андох кӱрес марығлары иртірілче.
Спорткомлекссер ідӧк футбол ойнаҷаң чазы кірче. Аның пір саринда трибуналар орныхча. Хайди таныхтаан Фёдор Боргояков, пасха саринда баскетбол паза волейбол площадкалары пӱдірілер.
ЧУРТАС ИСТІГ ПОЛЗЫН
Анаң чорых аймах администрациязынзар узарадылған. Анда Асхыс аймаа пазы Абрек Челтыгмашев чыылығлар залында хабарҷыларның сурығларына нандырған.
- Абрек Васильевич, халғанҷы чылларға Асхыс аал ӧңненче. Аймахтың пасха аалларын ідӧк иптебізер оңдай пар ба?
- Хакасия Ӧӧркі Чӧбінің депутадына табылғанымда, Асхыс аймаанаңар хомай чоохтар удаа исчеңмін. Аймах чуртас-экономика тилізі хоостыра пасха муниципалитеттердең халчатхан. Аймах пазына табылғанымда, чуртағҷыларның кӧңніне кірер пірее пасхаҷыл ниме идібізерге сағыныбысхам. Италияда полғанымда, мин Помпеи городты кӧріп алғам. Аның сілиине чӧпсінгем. Делегациянаң Европазар чӧргенде, Голландиядаң тюльпан ӱреннерін ағылғабыс. Аймах кінінің ӧңненчеткенін кӧріп, аал чӧптері орыннарында андағох тоғыс апар сыхханнар. Закон хоостыра аалларны иптирі - орыннардағы устағҷыларның тоғызы. Піс, тізең, кӧзідім полчабыс. Аал чӧбі пазы нимее табылча? Кізілер чуртазын истіг идерге. Аннаңар аал чӧптері пастарынаң кӧп ниме палғалыстығ. Пу тоғысты олар апарарға киректер. Піс, тізең, полызарға кирекпіс.
Мин тӧрт чыл тоғын салдым. Ол тусха пістің аймахта алтын аныпчатхан предприятие азылған. Піс аны аймахта санға турғысхабыс. Предприятие тилізі тохтадылбас ӱчӱн, піс прай оңдайлар тӧстепчебіс. Ол аймахтың чирлерін арендаа алып алған. Іди піске парыс кірче. Че предприятие тоғызына орындағы шор чоны тоғырлан сыххан. Піс, оларнаң чыылығлар иртіріп, бизнесті чаппас оңдай тапхабыс. Пылтыр предприятие Палыхтығ суғ аалдағы школада наа кӧзенектер турғыс пирген паза пасха даа чахсы киректер иткен.
Ирткен чылда Асхыс аймааның бюджеді 1 миллиард 807 миллион салковайға тиңнелген. Андар аймахта пӱдірілчеткен объекттерге хорадығлар кірче. Национальнай проект хоостыра пӱӱл аймах кінінде олған сады тоғынып пастир. Пилтір аалда, Асхыс станциязында ідӧк олған садтарын, Чоғархы Пазада пасталығ школа пӱдіріп пастирбыс. Пасха даа улуғ пӱдіріглер кӧрілче.
- Сӧп-сап реформазы аймахта хайди тоғынча?
- Ол реформа уйан тоғынча. Аймахта сидіксіністер кӧп. Федеральнай законны чаратчатханда, аал чуртағҷыларын санға албааннар. Аал чуртағҷылары сӧп-сапты ӧӧнінде песте ӧртепчелер. Че пластикті полигонзар сығарчалар. Аның ӱчӱн тӧлеглер кӧріл парған. Амғы туста кирек алыспаан. Оператор сӧп-сапты ідӧк сығарча, че полызығ паазы аймах кінінде ікі хати ӧс парған, Тӧӧ пазында - пис хати. Аймах кінінде, тізең, ӧнетін турғызылған контейнерлерде похсах ӱӱлче. Оператор сӧп-сапты кӱннің сай сығарарға кирек, че ол сығарбинча. Іди похсах аалҷа тарапча. Чуртағҷыларға, тізең, квитанция килче. Аннаңар реформаны ааллар чуртағҷыларына килістіре идібізерге кирек. Аны хоостыра піс Хакасия пазының орынҷызы Юрий Курлаевнең тоғынчабыс.
- Энергетиктерге паза устапчатхан компанияларға ӧдстерҷе киректер хайди парча?
- Энергетиктерге ӧдістігбіс, нименең палғалыстығ? Мының алнында котельнайлар чарытхынаң тоғын сыхханнар. Че чарытхы паазы илееде ӧс парған. Аннаңар хорадығлар ідӧк ӧс парғаннар, оларның ӱчӱн компенсация, тізең, пирілбинче. Іди предприятиелер банкрот пол парчалар.
Пу наада «МРСК Сибири» предприятиенің Хакасиядағы пӧлиинің устағҷызы Сергей Сергеевич Заворин Асхыссар кил парғанда, піс аннаң хада пу сурығны ӱзӱргебіс. Конкурс хоостыра устапчатхан «Аскизтеплоснаб» компания МРСК-ның холында тоғынча. Амды компания ӧдістері улуғ. Аны хоостыра «МРСК Сибири» Хакасия правительствозынаң чӧптезіг идерге тимненче осхас.
- Аал хониии тилідерінҷе аймахта хайдағ тоғыс апарылча?
- Аал хониина пӱӱл бюджет полызии илееде хызырыл парған. 2017 чылда кічіг аалларда мал ӧскірчеткен чуртағҷыларға тиксі 45 миллион салковай пирілген. Ол ахчаның чарымызы Асхыс аймаана позыдылған. Анзы чуртағҷыларға чахсы хабазығ полған. Пӱӱл полызығ сині хызырыл парған.
Таныхтирға кирек, Асхыс чирінің чуртағҷылары городтарзар кӧс сыхханнар. Ӧӧн сылтағ - аалларда тоғыс чоғыл. Чуртағҷылар бюджет организацияларында тоғынчалар алай маллар ӧскірчелер. Че ол аар тоғыс, аннаңар чииттер аннаң айғазарға хынминчалар. Кізілер саны хызырылчатхан сылтаанда, кресен-фермер хоныхтары ідӧк асхынах полып одырча. Че Асхыс аймаанда маллар саны хызырылбинча.
- Аймахта чиит специалисттернең кирек хайди парча? Бюджет организацияларында тоғынҷылар читкіҷе бе?
- Ӱгредігдеңер чоохтаза, специалисттер чидісче. Имнег киреенеңер чоохтаза, университеттерні тоосханнарға піс чахсы полыс полбинчабыс. Асхыс аймаанда чиит имҷілерге піс чурт пир полбинчабыс. Ол сылтағнаң чуртағҷылар пасха орыннарзар парыбысчалар. Иң улуғ сидіксініс - фельдшерлер чидіспинчеткені. Кӧзідімге, Паза пилтірінде ФАП пӱдіріл парған, че анда тоғынҷаң кізі табылбинча. Ыраххы аалларда киректер ідӧк уйан парча. Мының алнында Томсктағы университетнең чӧптезіг полған, аны хоостыра ӱгредіг учреждениезі Асхыс аймаана кӧстегліг орыннар пирҷең.
Амды палғалыс ӱзіл парған. Аннаңар имҷілер чидіспинчеткені хоостыра сидіксіністер халған. Чииттер, тізең, Асхыс аймаана хынчалар. Оларның чооғынаң, аймахта ікі учреждение чидіспинче: фитнес кіні паза кинотеатр. Амды кинотеатр пӱдірерінҷе тоғыс апарылча. Пӱӱнгі кӱнде фитнес кінін пӱдірерінҷе идінҷектернең чӧптесчебіс. Асхыс чуртағҷылары хазых чуртасха тартылчатханы ӧріндірче...
*********************************************************************
Пу чапсых материалны мыннаң мындар хығырарға сағынчатхан улусха "Хабар" газетаның PDF- кӧрiмiне пазын саларға чӧп пирчебiс пу адресче:
Редакцияның адрезi:
655017, Ағбан г.,
Щетинкин орамазы, 34,
www.khakaschiry.ru
e-mail: stranahabar@mail.ru
655017, Ағбан г.,
Щетинкин орамазы, 34,
www.khakaschiry.ru
e-mail: stranahabar@mail.ru
Чарым чылға 200-ле салковай!
Пазыңар пiске пӀчӀк.
Автор :
Антон ЧЕРТЫКОВ
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы