ЧАХСЫ КИРЕКТЕРНЕҢ ПААЛАЛЧА
17.05.2019
Хабарлар
Кізі паза аның тоғызы. Орджоникидзе аймааңдағы культура устанызының хакас чонның чайаачызын тилітчеткен пӧлиинең Татьяна Канзычакова устапча.
Хайди чарыт пирген Татьяна Владимировна, Орджоникидзе аймаандағы чон пу пӧлікті олаңай тiлнең хакастарның культура кіні тіп адапча. Ол Хуруннар аалында хаҷан-да олған сады полған турада орныхча.
- Хуруннар аалы - минің тӧреен чирім. Анда тӧрт классха теере ӱгренгем. Анаң Ағбандағы национальнай школазар парыбысхам. Аны тоозып, ӱгретчілер институдынзар кіріп алғам. Алған специальнозым хоостыра мин орыс паза хакас тіллерінің ӱгретчізі полчам. Че ікінҷі специальностьча мағаа тоғынарға киліспеен. Мин орыс ла школаларда істенгем нооза. Піс кӧп чыл Северде чуртаабыс. 1997 чылда ла чирібіссер айланғабыс. Андада іӌе-пабам хазых полған Хуруннар аалындох чурт салынғабыс. Хада хонғаным - инженер-пӱдірігчі, че ағаа мында килістіре тоғыс табылбаан Анаң ол садығнаң айғазарға чаратхан Ол киреен ам даа маңнаныстығ апарча. Мин ідӧк тоғыс чох пол парғам. 2000 чылда, тізең, мині Орджоникидзе аймаандағы культура устанызынзар хығырғаннар: хакас чон чайаачызының методизі поларға. Ӧӧн пӧгінім пос чонының культуразын тилідері полған Че мин ӱр сыдаспаам. Аймах пазы полған Иван Вагнерге теем: «Мин паза піди чӧр полбаадағбын Чолға ахча илееде хорапча, ағаа хоза, кӱннің іди чӧріп, майыхчам». Анаң мин саназыбысхам. Ӱр нимес тус пазынаң Иван Эрвинович орынӌызынаң хада минзер чиде салтырлар. «Тоғыс пір дее апарылбинча. Айланыңар. Хайда чоохтирзар, анда орын пирербіс», - тидірлер. Хуруннарда теенімде, чарасханнар. Хуруғ турчатхан олған сады полған турада кабинет ит пиргеннер», - чоохтаан Татьяна Владимировна.
Чох, ол позына ла килістіре таллабаан пу аалны.
- Орджоникидзе аймаандағы пу аалда хакастар кӧп чуртапча нооза. Ағаа хоза, Майрастар, Монастырлар, Хозаннар ааллары Хуруннардаң ырах нимес орныхчалар. Чоныбысха пеер чыылызарға оой, - чарытхан Татьяна Канзычакова, хыс фамилиязы - Ербягина.
Анаң наа орында аның палаларнаң даа, улуғларнаң даа хада наа оңдайлығ тоғызы маңнаныстығ пар сыххан. Олғаннар, хакас чонның кип-азаан кӧзідіп, теелбектерін турғызып, аймах паза республика марығларына чӧр турғаннар. Тӧреміл сыйыхтығ орыннығ айланчаңнар.
Анаң Татьяна Владимировнаны паза пір сурығ сағыссырат сыххан: олғаннарны хакас кӧг тиріглерінен ойнирға ӱгретчең специалистті хайдаң тапчаң?
- Андағ специалисттер табылғаннар. Людмила Мамышева, Анна Кирсанова, Татьяна Балахчина миннең хада тоғынғаннар. Че, хайди прайзына пілдістіг, чииттер аалда халарға хынминчалар. Прайзы городсар парыбызарға сағынча. Пу даа хызыҷахтар мында ӱр тоғынмааннар, - ӱлескен Татьяна Владимировна.
Сағам Хуруннар аалындағы культура кінінде хакас кӧг тиріглерінең ойнаҷаң паза пасхазын ӱгретчең кізі чоғыл.
Че пу кіннің ӧӧн поғдархазы «Чазы ӱннері» хор полча. Ол ідӧк Татьяна Владимировнаның кӱстенізінең 2012 чылда тӧстелген. Аның араласчылары - ибіркі ааллардағы хакас ипчілер паза иреннер.
Сергей Арабкаев, пічіктер хоостыра, пу кіннің методизі полча, че сынында ол - хакас хорның аккомпаниаторы. Сергей Дмитриевич специальнозы хоостыра - баянист. Ол Ағбанда музыка училищезінде ӱгренген. 1984 чылда, аны тоозып, істеніс чолын Асхыс чирінде пастаан. Анаң тоғызын Монастырларда узаратхан. Соонаң Майрастар аалындағы школада музыка ӱгретчізі полыбысхан. Амды кӧгҷі кӧңніліг кізі чуртапчатхан аалындағы орыстарның «Россиянка» паза хакастарның «Чазы ӱннері» хорларының баянизі полча. Чоохтирға кирек, пастағы хорнаң ол пос кӧңнiнең не тоғынча. «Олар баяннаң ойнап пир тіп сурынзалар, мин тоғыр полбинчам», - тіпче Сергей Дмитриевич. Пос чонынаң хада ырлир-кӧглирге, тізең, ол чылның хайдағ даа тузында, кӱнінде тимде...
********************************************************************************************************************
Пу материал толдыра нимес. Парчазынаң танызарға сағынчатхан улусха "Хабар" газетаның PDF-кӧрiмiне пазын саларға чӧп пирчебiс.
Чарым чылға - 200-ле салковай!
Редакцияның адрезi:
655017, Ағбан г.,
Щетинкин орамазы, 34,
www.khakaschiry.ru
e-mail: stranahabar@mail.ru
Автор :
Александра КАРАМЧАКОВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 31 | 1 | 2 | 3 | 4 |
5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 |
12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 |
19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 |
26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде