ЧИР-СУҒӋЫБЫСТЫҢ ЧАХСЫ ПАСТАҒЛАРЫ
24.09.2019
Хабарлар
Ат чарызы. Кибірге кірген оңдай хоостыра Ағбанда республика синіндегі Ӱртӱн тойы полчатса, «Сибирьнің улуғ хурчаа» марығның азах мееттегі тоғазии иртедір
Пу кӱнде Ағбанда Александр Магдалиннің адынаң ипподромда хара пасхаҷыл кирек полды - одырҷаң орыннарға кӧрігҷілер сыыспинчатханнар. Ол сылтағнаң азах узында турчатхан кізілер илееде полғаннар. Пірдең, саңай ла улуғ частығлар нимес. Ортын частығлар даа, чииттер дее кӧрінчеткеннер.
Пастағызын мындағ сылтағ табылған - наңмыр пірее туста тың чаап килчеткеннеңер, ӱлӱкӱн араласчылары пеер чыылысхлап килділер. Че сынында кирек андағ полбиндыр. Наңмыр тохтап парып, кӱн сых килгенде дее, кӧрігҷілер саны хохчырааны пілдіртпеен, ідӧк ле орыннарында одырғлапчатханнар.
Сынап таа, ат чарызы тузында марығлар уғаа хазыр, хынығ оңдайда ирт турғаннар. Чон алнынзар Хакасияның пазы Валентин Коновалов, республиканың аал хонии паза ас-тамах министрі Сергей Труфанов паза даа пасха устағҷылар сых килгенде, айа сабызы тыҷыри ле тӱскен. Чазырбин чоохтаза, Валентин Олеговичті ат чарызын кӧрерге килерін кізілер тың на сағыбаан полғаннар. Аннаңар кӧрігҷілер ӧрін тее партырҷыхтар.
Хакасияның пазы Валентин Коновалов, ат чарызын асчадып, иң пастап прайзын Уртӱн тойынаң алғыстаан, анаң марығ араласчыларын чиңіске парчан кӱстерін паза устарын саларға алғаан. Пастағы чарыстар пасталар алнында чайаачы ӧмелер постарының устарын кӧзіткеннер, ипподромзар марығ кӧрерге чыылысхан улусты аймах кӧглернең, табырах толдырылчатхан теелбектернең ӱтертерге маңнан халғаннар.
- Пістіңнерге хайдағ уйат! Читі команда аразында тортiңі ле орындалар, - хомзынызын чазырбинча пір ирен.
- Ибде пасхазына кӧрҷең ниме кӧзідерлер... Пазох ла Иван Миндибеков прай сыйыхтарны холға киріп алар, -ол иреннең талазығ пастабыстылар хонҷыхтары.
Сах андох прайзыбыс холыбыстағы программаны, асхлап, сыныхтап пастабыстыбыс. Ортын частығ ирен ол саннарны хайда-да кӧр тапханда, нӧӧс, піс аның соона халарға кирекпіс? Мына ол саннар. Сынап таа, пістіңнернің кӧзідімнері андағ ла чахсы нимес. Пастағы орында парчатхан Хызылчар крайы командазынаң 30 артиинаң санға соона халтыр. Ікінҷі орында Новосибирск облазы парча. Аннаң даа 25 санға халча
Ӱзінҷі орындағы Алтай крайынаң, пір ле санға соонда. Итсе, пастап таа пірее хати мындағ хомзыныстығ саннар полчаңнар. Че ибде иртчеткен марығнаң тузаланып, пірее хати пастағы орынға даа сығып алчаңнар. Халғанҷы туста, тізең, Сибирьдегі федеральнай округтағы регионнарда аттар тударына улуғ хайығ айландыр сыхханнар. Аннаңар чыл сай чиңіс тудары сидіктең сидік ле полып одырча.
Пастағы чарыс Хакасия пазының сыйии ӱчӱн. Ӧктем аттарның поза пағларын холға алған ооллар паза хыстар ікі тегілектіг ниикке чӧрчең хаңааҷахтарға одырыбыстылар. Аттарға 2400 метр чолны иртерге кирек. Чорыхха сигіс ат сыхты. Сах андох кізілернің кӧгліг хысхырыстары ипподромға толча тиирге чарир. Хайди сым одырып аларзың, хаҷан аттар, пірсі пірсін азып, алнына сых килчетсе. Уламох азах меетке чидібіскеннерінде, иреннер полардаң, ипчілер дее, палалар даа тура хонғаннар. Хызылчар крайынаң ағылған Колондайк паза Хакасия ӱчӱн чӱгӱрген Натан асхырлар кӧгістең кӧгіске азах меетке тиң читкеннер, кӧрігчілерні саңай ах-тик иткеннер. Кемге ле ӧрінерге килізер ни - аалҷыларға алай марығ ээлеріне? Прайзы сым полыбысты, сағыпчалар.
- Колондайктың тузы 3.06.5 секунда!.. Натанның... Натанның кӧзідімі 3.06.3 секунда-а! -сала ла хысхырбинча чарғыҷы-искірігҷі.
Ниме пасталыбысхан пу сӧстер соонда. Кізілер, ӧрінісчеткеннеріне, матап хысхырызып, сала ла хуҷахтаспинчалар. Пір ипчі, кӧңнін пазын полбин, хости одырчатхан иренні, хада хонғаны полбас па, иңнінең чоо тоор парча. Пастағы чарыс пісти полды. Пірдең, хайдағ! Хакасия пазының сыйии ӱчӱн нооза. Аннаңар Валентин Олегович тее, Натан аттың ээзі Иван Миндибековха сыйых читірерге сыхханда, ӧрчіліг кӱлімзірезін чазырбинчатхан. Ідӧк сыйыхха турысхан Натанның поза паан тутхан Денис Присекарь.
Ат чарызы тузында піске, орындағы чуртағҷыларға, ӧріністіг кӧзідімнер соонаң даа полғаннар. Андағ сағыбаан сыйыхтар тимнеп салтыр піске чир-суғҷыбыс, чӱгӱрҷең аттар ӧскірчеткен Иван Миндибеков. Оларның пірсі - Іче сыйии ӱчӱн чалаңнар марығласханы. Пу кӧрім ат чарызына пастағызын на кирілді. Пірдең, «Іҷе» сӧс хакас тілінең пазыл партыр программада. Чӱрекке хайдағ истіг. Уламох ӧріністіг полған, ол сыйыхты Иван Миндибековтың Лифт асхыры утып алғанда. Аның тінін тутхан седок Сергей Ольховский.
Ікінҷі наа пастағ полған Хакасиянын Улуғлар чӧбінің сыйии ӱчӱн марығ. Ол ідӧк пастағызын на иртірілді. Аның пастағҷызы Иван Миндибеков полча. Мында азах меетке прайзынаң пурун читкен Омск облазынаң килген Елецк асхыр. Поза пағны тутхан Николай Чернов. Асхырның ээзі полчатхан Николай Бабаковха паза поза пағны тутхан Николай Черновха сыйых читірерге Хакасияның Улуғлар чӧбінің кнезі Пётр Воронин алай президиумның пірее кізізі сығар тіп сахсынғабыс. Че сыйыхты читірген Москвадаң килген аалҷы, аттар ӧскірчеткен заводтын ӧӧн директоры Юрий Прохоров.
Ат чарызының чӧрімін хысхаҷахти таныхтаза, Иван Миндибековтың аттары чиңістер матап тутханнар. Че пасха даа командаларның аттары маңат тимненіс кӧзіткеннер. Пірее хати ӧктем асхырлар азах меетке тиңнең тиңе чит турғаннар. Харын даа, мындағ туста фотофиниш туза ағылча - секунданың даа чардыхтарын санға алча. Аннаңар кӧрігҷілер аразында талазығ полбинча: техниканаң талас полбассың нооза.
Марығ чарғыҷылары пірее хати командалар нинҷе сан хоза утып алғаннаңар искір турғаннар. Анзы пістің команда хайдағ орынға сығып алғанын табырах санабызар оңдай пирчеткен. Іди марығ ээлері тӧртінҷі орыннаң ікінҷі орынға сығып алғаны ӧрініс ағылған. Че пастағы орында парчатхан Хызылчар крайына читчең оңдай чох полған. Олох арада тӧртінҷі орыннаң ікінҷі орынға сығып алғаны махтағлығ кӧзідім тіп паалирға чарир.
Автор :
Анатолий СУЛТРЕКОВ
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 |
2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |
16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 |
23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 |
30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |
Кӱн таңмазы