ПААРСАХ СӦСТІҢ ТУЗАЗЫ
11.09.2019
Хабарлар
Имнег кирее. Ызых поселокта поларға киліскенде, чуртағҷылар, орындағы имҷінең хайди даа тоғазып, аны махтирға сурынғаннар. Анзы тиктең полбиндыр
Ікі частығ иркеҷегі, пірее хати істін тудынып, орғанзар чадыбысчатханына іҷезі пайаадаң хайығ айландырча. Че оолағазы сағам пір дее нимее хоптанминча, сыңзыбинча. Кӧмес чадып алза, пазох ла ойынға сабыл парыбысча. Істі ағырыбысхан полза, хайди даа чоохтирҷых. Андрюшказы ӧткін хылыхтығ, пірее ниме пол парза, сым одырбинча.
- Палам, істің ағырча ба?.. Хайди полыбыстың? - оолағастың хыринда тохтабысты ӱрӱк парған іҷезі.
Андрейка тоңхар чадыбысханда, Надежда Викторовна, паза даа ікінҷілебин, оолғыҷаан табырах тонандыр сыххан, амох имҷізер парарбыс теен. Ол, палазын хуҷахтап алып, имнег туразынзар маңзыраан. Анда аны Наталья Байтеева чылығ удурлаан, сах андох ниме пол парғаннаңар сурастыр сыххан. Имҷі кӧрче, паланың сырайы мӧңіссіреп партыр. Анзы тиктең полбас.
- Позым даа пілбинчем. Амыр узаан, иртен ипти турып алған. Азыранып алған соонда, істін сыйбап, удаа чадыбысчатханда, пеер ағылдым, - холларын чаза тутхлапча іҷе.
Имҷі оолағасты ипти чатырыбысхан, харныҷағын сыйбастырып, хайда ағырчатханнаңар паарсах ӱннең сурастырғлапча. Наталья Александровна олох арада Андрейнің іҷезінең киҷее паза пӱӱн пірее фрукт алай чистек чеен ме тіп сурастырғлирға маңнанча. Надежда Викторовна иңнілерін не хыймырат салған, ікі частығ палаҷах ибде полбинча даа, аар-пеер ле чӱгӱре халча теен.
Кинетін Андрей хатхырыбысхан. Имҷінің нымзах холлары аның холтых алтын тутхлапчатханда, хылҷығас пілдір парған, неке. Палазы іди хылынчатханы іҷезін ӧріндірген осхас. Сағаа ағырарға чарабас, олған садынзар чӧрерге тимненерге кирек теен. Имҷідең чарадығ алып алтырлар. Надежда Викторовна тоғысха сығарға тимненібістір. Аннаңар оолғыҷағы іди изі чохтанчатханы аны матап сағыссыратча.
- Андрюшка, киҷее пірее чистек чеезің ме? Чазырба, мағаа ла ағырин чоохтап пир, - сыбыхтапча Наталья Александровна.
Хайхастығ кирек, оолағас пазын икібіскен, тиң частығларнаң хада кічиҷегес ранеткалар чеен осхас. Кӧп ниместең. Олар ам даа читіре пыспиндырлар, тың хуйаң пілдіртірлер. Аны истіп алып, ах халаттығ ипчі, аар айланыбызып, кӱлімзіреп салған. Іҷезі, тізең, холларынаң чодаларын сапхлап ала, хайдағ соолғаннар полған, кізі ӱӱҷігінзер кір чӧрчелер тіп, оңнығ ла ӱрӱкпинче.
- Піс оғырға кірбеебіс, ууҷа позы чаратхан, - теен оолағас.
Амды ипчілер, тыстан полбин, пір тиңе хатхырыбысханнар. Анаң имҷі паланы тонандырыбысхан, іҷезінін холына пирібіскен. Аны хайди имнирдеңер пас сыххан. Надежда Зеленская, Андрейнің іҷезі, ибдегі оңдайларнаң паланы хайди имнирге чарирдаңар сурастырғлапча. Піди сизініп одырза, аның имнер аларға кӧңні тың на чатпинчатхан осхас. Мында сылтағ ахча хорадарда нимес. Оолғыҷағы іди ле тың ағырбинча, азах узында даа иртіріп аларына ізеніс пар. Андағ даа полза, рецептті алып алған.
- Піске ӧӧнінде олғаннарнаң паза улуғ частығларнаң айғазарға килісче. Имнег киреене ахча читкіҷе позыдылча, - тоғызынаңар чоохтапча ФАП устағҷызы.
Наталья Александровна Байтеева Ызых поселоктағы имнег пӧлиинең тӧрт чыл устапча. Пеер сӧбірезінең хада Казахстаннаң кӧстір. Сах андох тоғыс табылтыр. Орындағы чуртағҷылар аны чылығ удурлаптырлар. Пастап сыныхти кӧр чӧрчеткеннері, позының тоғызына хайди сыданчатханына паалағ пирчеткеннері пілдіртір. Амды прайзы даа чахсы пілче, ағырығлардаң имнер полызиинаң на чазылдырбинчалар, ідӧк чылығ, паарсах хайығ, кирек сӧстер кізілерні табырах азахха турғызып алча. Имҷінің ӱні дее нымзах сыхча, хайдағ даа ағырығ хорғыстығ пілдірбинібісче. Пеер чадап ла чидіп алған кізілер имнег туразынаң ізестіг хаалағнаң сыххлапчалар.
- Улуғ частығлар удаа постары постарын хорыхтырып алчалар, хайдағ ла полза ағырығларны сағысха кир сыхчалар. Хаҷан оларнаң ипти чоохтассаң, киртіндіріп алзаң, ағырығлары даа хайдар-да чіде халғанға тӧӧй, - чоохтапча аалдағы имнег пӧлиинің устағҷызы.
- Аға-ууҷалар полардаң, піс тее іди «ағырыбысчабыс» чи, - чалахай хатхырыбысты ікі частығ оолағастың іҷезі.
Анаң пеер килер алнында ла Андрюшказы хайди тың ағырыбысты, Алтай аймааның кініндегі имнег туразынзар чатыр саларлар тіп сағынып ала килгенін чазырбинча. Полған на кізінің, уламох ипчінің, ибде итчең тоғыс кӧп. Паланаң хада имнег туразынзар кір парзалар, табырах сых полбастар, прай нимее хол сабызарға килізер тіп сағынтыр. Амды, Наталья Александровнанаң тоғазып, чоохтазып алғанда, тасхар кӱн дее чарых чарыпчатханға тӧӧй пілдірібістір.
- Сірер миннең хада тоғынчатхан медсестранаң тоғасхан ползар, аны уламох тың махтирҷыхсар. Мына кем сын имҷі поларға кирек, - медсестра полчатхан Ольга Петровна Дудникованы махтапча ФАП устағҷызы.
Аның полысчызы чайғыдағы тынағда. Имнег туразында ол 25 чыл артиинаң тоғын салтыр. Аалда улуғ аарласнаң тузаланчатхан осхас. Палалар даа, улуғ частығлар даа ағаа укол турғыстырарға хорыхпинчатхан одырлар. Ідӧк прайзын чалахай кӱлімзіреснең, паарсах сӧстернең аптап алчатханын таныхтапчалар.
Автор :
Анатолий СУЛТРЕКОВ
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |
7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 |
14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 |
21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 |
28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 | 3 |
Кӱн таңмазы