ЧОНЫБЫСТЫҢ УС ХЫЗЫ ИРИНА КАРАЧАКОВА-КАРТИНА
13.12.2019
Хабарлар
Сағысха киріп. Пістің чоныбыстың саблығ хызы, скульптор паза коллекционер Ирина Карачакованы сағысха киріп пасчам
Пістің республика позының сіліг, хайхастығ паза пай чирінең ырахха сабланча. Анзынаңар піс газета-телевидение хабарларынаң, Интернет пастыра піліп алчабыс. Хакасияны ідӧк аның турыстығ кізілері Россия паза тилекей синінде саблааннар, оларның санында улуғ ученайлар Н.Ф.Катанов, Л.Р.Кызласов, Я.И.Сунчугашев, чайаачылар Г.И.Челбораков, М.Е.Кильчичаков, С.П.Кадышев, кӱресчі С.З.Карамчаков... Амғы туста, ӧбекелерібістің узын узарадып, чир-суубысты чиит тӧлібіс сабландырчатханы ӧріндірче. Оларның чидіглері піске поғдархас ағылча.
Совет тузында пістің чонның турыстығ оол-хыстарын чахсы ла таныбаӌаңнар, пілбеӌеңнер. Хакас чон даа олардаңар соонаң на истіп одырған. Пӱӱн оларның аттары «Хакасияның саблығ кізілері» энциклопедиязар киріл парғаннар паза аал-городтардағы орамалар, музейлер оларның аттарынаң адал парғаннар.
Пістің чоныбыстың ырахха саблан парған чайаачы хызы, скульптор Ирина Николаевна Карачакованы (Картина) таныбас-пілбес кізі дее чоғыл, неке. Ирина Николаевна турыстығ, че олох туста ниик нимес чуртасты ирткен. Ол изен-хазых туста Хакасияда танығлығ хумартхы тас, чайап, турғыс саларға тың сағынған. «Кӱн» адап саларға хынған арығ суғлығ фонтан Ағбандағы Чиңіс паркында турарға кирек полған. Че областьтың устағӌылары анда пасха хумартхы тас турғызарға чарадығ алғаннар. Минің кӧрізімнең, саблығ устың холынаң тимнелген чайаачы тоғыс Хакасия кінінің хайдағ даа пулиин чазирӌых. Ағбандағы тимір чол вокзалын даа алза, килістіре орын поларӌых. Итсе, анда Хакасия Россияа піріккеннең пеер 250 чылына чарыдылған хумартхы
тас турғызардаңар чоох полғанох.
Ирина Карачакова скульптор ла полбаан. Ол хада хонғаны Г.И.Казаченконаң, тилекей искусствозының тоғыстарын чыып, коллекционер полғаннар. Таныхтирға кирек, искусство ниме-нооларының кӧбізі аарлыға турған. Арғызы ирте ӱреп парған, че Ирина Николаевна пу киректі тохтатпаан. Кӧместең ахча чыып, наа нимелер ал турған. Андада ол Ленинградта кічіг квартирада чуртаан.
Пірсінде писатель-драматург М.Е.Кильчичаков паза режиссер Э.М.Чаркова-Кокова И.Н.Карачаковазар ааллап кіртірлер. Хоосчы-скульптор оларны уғаа мӧңіс кӧңніліг удурлаан. Аны хонӌыхтары тың хыйыхтаӌаң полтырлар. Чир-суғӌылары Ирина Карачакованы хайығ чох артыспааннар, ағаа полысханнар. Хакасияның облисполком кнезі В.А.Угужаков Ленинградтағы горисполкомзар чайаачы усха квартира пирердеңер сурыныс пічиин ысхан. Ур сағирға киліспеен, Ирина Николаевнаа ікі пӧліктіг квартира пиргеннер.
Ол тусха аның чыындызында чӱске чағын искусство тоғызы саналған. Анда скульптуралар, пурунғы мебель, орыс паза Европа хоосчыларының 16-17 чӱс чыллардағы хоостары полғаннар. Коллекционернің аарлығ чыындызын садызып аларға тың кӱстенгеннер, пасха хазналардаң даа айлантырлар. Че ол чыындыны Хакасияа адап сыйлаан.
1990 чылның орғах айында Ирина Николаевна Карачакова ӱр ағырған соонаң ӱреп парған. Уртӱн айының пастағы кӱннерінде Ленинградтаң Ағбанзар ікі самолет чиде тӱскен: пірсінде -И.Н.Карачакованың сӧӧгі, ікінӌізінде - аның паалап полбас чыындызы. Хакас скульптор ипчіні Ағбандағы иргі сыыратта чыып салғаннар.
Амды піс Ирина Карачакованың хоос чыындызындағы тоғыстарын пос хараанаң Л.Р.Кызласовтың адынаң чир-суғ ӱгренӌең музейде кӧрчебіс. Отыс чылға «Чир-суғӌыларыма хумартхы сыйиим», «Дворяннарның уйазы», «Мин алнынзар хаалапчам...» кӧзідіглер сыбыра тоғынчатхан экспозициялар пол парғаннар.
Хаӌан-да Ирина Карачакова «Хызыл аал» газетаның аалӌызы полтыр. Аннаңар киречілепче газета тоғынӌыларынаң хада суурынған сомы. Че мин саблығ чир-суғӌыбысха чарыдылған хабарымны аның сӧстерінең тоозарға сағынчам:
Кӱс хос пир, ӧӧрлес пир мағаа,
Чобаамны амырат таа салдах!
Тілегде ирткен хорымнығ чолыма
Чібек хуры осхас ӧңнерні чай пирдек!
Автор :
Михаил ТОРБОСТАЕВ
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 1 |
2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 |
16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 |
23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 |
30 | 31 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
Кӱн таңмазы