САҒЫССЫРАСТЫҒ СУРЫҒ
22.12.2021
Хабарлар
Чыылығ.Таштып аймааның улуғлар чӧбі теестегі чыылиин иртірген. Анда аймах пазы, улуғлар чӧбінің кізілері, Таштыптағы тигірибнің абызы, Асхыс аймаандағы улуғлар чӧбінің устағҷызы араласханнар
Чыылығның ӧӧн сурии ӱр ниместе Таштып паза Асхыс аймахтары аразында турғыс салған кірӧске чарыдылған, анзы сарчын паза іліг ілӌең орыннаң кӧмес оортах турғызылған. Пӧзии 6 метр Иисуснаң кірӧсті 25 ноябрьда мындағы ӱлгӱ идінӌек Александр Исаковнаң хада турғыс салғаннар. Идінӌек тоғынӌыларынаң хада кірӧсті хузух ағазынаң ікі чыл иттірлер. Исаковтың таниинаң, кірӧсті идеріне 50-ӌе кізі ахча хозысхан. Че андағ кірӧс кемнің-де кӧңніне кірбиндір, ноға? Хайди ам аны идерге? Ол сурығларны чыылығда прай саринаң кӧргеннер.
Улуғлар чӧбінің устағӌызы Вера Сазанакова пастаан:
- Халғанҷы туста мағаа кӱннің сай Таштып паза Асхыс аймахтарының чуртағҷылары сығдыратчалар. Пӱӱн чыылығда чоохтазығ, сағынчам, суулас чох, ынағ ирт парыбызарға кирек. Алексей Александрович, сірерзер сурыныснаң айланчам, пірее ниме турғызар алнында піснең хада азынада чӧптезіп аларға кирек полған. Республикада аймах религиялығ чоннар чуртапча, оларның сағыс-кӧрістерін истіп аларға кирегӧк.
Сынап таа, социальнай сетьтерде паза СМИ-ларда кірӧс турғыс салғанын ікінӌілеснең чарытчалар. «ВКонтакте» соцсетьте «Подслушано в Таштыпе» ӧмеде сурастырығ сығарылых. Анда 468 кізі кірӧстең тоғыр ӱн пирібістір, аймах чуртағӌыларының 14 % - аның ӱчӱн, пасхазының кирегі чоғыл пу сурыға.
Таштып аймааның пазы Алексей Дьяченко нандырған:
- Я, аймахта пасха-пасха чоннар чуртапча, іди алып алза, аймахтағы прай национальностьтарны хығырарға ба? Ікі чыл мының алнында мағаа кірӧс пӱдірібізер сағыс кір килген. Пастағызын аны Ибіг аал хыриндағы Имрек тағда турғызардаңар чоох парған. Че чуртағрыларнаң чӧптескен соонаң ол тағда турғыспасха чарадыға килгебіс, ызых чирге саналча тіп. Анаң Таштыптағы тигіриб хыринда фундамент тимнелген, че тигіриб реконструкциязы проектінӌе орын асхынах полған. Аннаңар Таштып аймаа алнындағы «Въездная группа» адалчатхан чирде турыс саларға чаратхабыс. Туризм тилізі хоостыра ол чирде искірігліг баннерлер турғызылар, анда аймахтың хайхастығ орыннарынаңар, хайди андар чидіп алардаңар, хайда хонып алардаңар пазыл парар. Ідӧк аалҷыларға хакас иб турғызар сағыс пар, чолыҷахтар, одырчыхтар кӧріл парар.
Вера Дмитриевна аймах пазының сӧстеріне хомзын партыр:
- Прайзын хығыр полбассың, анзы пілдістіг, че піс прайзыбыс Хакас чирінде чуртапчабыс. Кірӧс турғыс салған чир ызых чирге саналча, анда хакас чоны іліг ілче, чахсы чол сурынча.
- Мин ідӧк Таштып аймаанда тӧреем, чуртазым мында иртче, чоннарны чарары саба, - нандырча Алексей Дьяченко.
Улуғлар чӧбінің кізізі Алексей Миягашев сурығ пирче:
- Кірӧс турғысхан чир кемни полча? Хас-хараннаң ол чолҷа хакас чоны Асхыс саринзар чӧрҷең, ол тағ ызых таға саналчатса, ноға кірӧс чӧптезіг чох турғызылған?
- Анда чол полғанын алай полбаанын сірер ам чоохтап полбассар. Итсе, ызых чирлер закон хоостыра пірее хайди таныхталғаннар ба? - теен Алексей Дьяченко.
«Алтынай» пірігізінің Таштып аймаандағы пӧлиинің устағӌызы Анна Топоева Хакасияның ызых чирлері республиканың законодательствозы хоостыра таныхталғаннаңар чоохтаан:
- Минсуғдағы абыснаң чоохтасханда, мин аннаң хаҷан чол хыринда кірӧстер турғысчалар тіп сурғам, ол теен: «Анда, хайда сайбағлар пол парчадыр».
Кинектер пірігізінің устағӌызы Нина Бурнакова сағысха кирген, хайди сарчын турғызар орынны хамнар полызиинаң тапханнар. Сарчын турғызар орынны табар ӱчӱн, пис хамнаң чӧптезерге киліскен, че орын табылған, ам анда іліг салчалар.
Анаң талазығ хакас кибірлерінеңер, ызых чирлердеңер пар сыххан. Сӧс Таштыптағы тигірибнің абызы Роман Могилатха пирілген:
- Христиан киртінізі нинҷе-де чардыхха чарылча, оларның постарының тании пар. Я, кірӧс христиан таниина саналча, че хайди кӧрчезер, турғыс салған кірӧс чайааачы объектке тӧӧй, православнай нимес, католическайға тӧӧй арах. Россия Конституциязының 12 статьязы (5-ҷі пункт) хоостыра, чоннарны социальнай, национальнай, расовай саринаң ыырластырарға чарадылбинча. Интернетте кӧр кӧріңер, кірӧстеңер ниме ле полза пасчалар, удур-тӧдір сӧклесчелер.
Анаң Леонид Горбатов чоох тутхан:
- Кірӧсті турғыс салған соонаң мағаа Индіркі Тӧӧ, Ӱс чул паза Таштып аймаа хыриндағы аалларның чуртағҷылары сығдыратханнар. Сизінгем, ӧӧнінде хакас чонның кӧңніне кірбинчеттір. Хакастар киртінізінең, олаңай ла сын ызых чирге саналча. Анда кізілер Худайға пазырчалар, сеек-сеек итчелер. Нинҷе-де чыл мының алнында піс улуғлар чӧбінең Асхыс аймаандағы ызых чирлерні (пасха киртіністернің ызых чирлері ідӧк кіргеннер) пічікке кир салабыс. Паза сурығ Иисустың хоозына теелче, ноға ол андағ оңдайнаң иділ парған? Аны католиктернің таниина (символына) кирерге чарир, православнай нимес. Сағынчам, Таштып аймаанда ідӧк ызых чирлерні пічікке кир саларға кирек. Хамнарнаң даа чӧптезіп аларға чарир, олар чонда улуғласнаң тузаланчалар, постарының пӧгіннері ӱчӱн оларғаох аннаң андар нандырығ тударға килісче.
Мин кірӧсті кӧріп алғам, ол минің кӧңніме пір дее кірбеді. Я, хузух ағазынаң иділік, анзы чахсы кӧрінче. Че ӧріндірбеді, аннаңар, андағ скульптуралар турғызар алнында, сағынчам, комиссия тӧстеп, прай саринаң істезіп, андағ сурығларны чахсы иде ӱзӱрерге кирек.
Анаң чоох ызых чирлердеңер пар сыххан. Анна Топоеваның сӧзінең, республиканың законодательствозында Хакасияның ызых чирлерінеңер закон пар. Че Таштып аймааның чирлерінеңер анда пазылғалах, неке.
- Прай тағлар-тағыҷахтар ызых полбинчалар тіп сағынчам, - чоохтанча Алексей Дьяченко, - че андағ алҷаас паза иділбес, азынада чӧптезербіс. Кірӧсті пасха чирзер апарбаспыс, пу проектке 2 чыл, ахча хорадыл парған. Ноға андағ «распятие» турғыс саларға чарат салғабыс? Сынны чоохтаза, ол минің сағызым полған. Хызым Томсксар ӱгренерге кіріп алғанда, мин удаа андар чӧр сыххам. Ол саринзар парзаң, Тисульскай аймах ӧтіре парчазың, сизінгенде, анда ӱс аалзар кірчетсең, «распятиелер» турчалар. Роман абысха сомны кӧзідіп, андағох кірӧс идібізер сағыс тӧреен.
Таныхтирға кирек, улуғлар чӧбінің кізілері кірӧсті Пиӌе хол аал хыринзар кӧзір саларға сурынғаннар, анда орын пар, хайда Худай тӱскенін кӧртірлер. Килістіре чир полбас па? Ол орынзар Тросин ӱлӱкӱнге кізілер кил парчаттырлар.
Леонид Горбатов Таштып аймаа пазынзар айланча:
- Ахча хорадылған, анзы пілдістіг, че кем ол кірӧсті чӧптезіг чох турғыс салған, олох нандырығ тударға кирек, аны аның ахчазына кӧзірерге, ноға чон ирееленерге кирек?
Чыылығның салтары: улуғлар чӧбі Таштып аймаа пазының адына сурыныс пічиин тимнепче - кірӧсті пасха чирзер кӧзір парыбызарға. Ідӧк Таштып аймааның депутаттар чӧбінзер сығып, аймахтың ызых чирлерін пічікке кир саларға.
Пос сағызынаң ӱлессе, сарчын хыриндағы кірӧс минің кӧңніме кірбеен. Ноға? Пір саринаң - сыын, пасха саринаң - беседканаң сарчын, кірӧс хайди-да ортызында ӧкіс пала чіли турча. Килістіре нимес ол орында. Иисус Христостың чуртазы сидік, уғаа ирееленістіг полған, олаңай скульптура чіли турғыс салғанда, пасхаӌыл пілдірче. Таныстардаң сурастырғанда паза интернетте комментарийлер хығырып, сизінгем, наа кірӧс хакастарның на нимес, ідӧк орыстарның даа кӧңніне кірбинче. Таштып аалзар кірер алнында кірӧс турчаох, Абазазар парчатсаң, сында пазох кірӧс... Кізілер ноға-да андағ нимедең чочынчалар, арса, сыыраттардағы кірӧстер сағысха кір килчелер. Че кірӧс арачылаӌаң тиріг паза христианнарның пазырӌаң орны полыбохча.
Автор :
Тарина БУТОНАЕВА
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы