Тигір аны ам даа тартча
02.08.2023
Хабарлар
Михаил Майнагашев
Пӱӱн – Кии-десант войсколары кӱні. Орғах айының 2-ҷі кӱнінде пістің хазнада Кии-десант войсколарының (ВДВ) кӱні таныхталча. Ағаа чарыдып, піс Асхыс аймаа чуртағҷызы Михаил Майнагашевнең чоохтазып алғабыс
Ол Асхыс аймаандағы Кызлас аалда ӱртӱн айының 12-ҷі кӱнінде 1988 чылда тӧреен. Пабазы Николай Николаевич совхозта водитель полып істенген. Совхозтар сайбал парғаннаң ол вахта оңдайынаң тоғынча. Михаилнің іҷезі Ирина Петровна, Кайдочаковтар хызы, пӱӱнгі кӱнде «Кӱніҷек» олған садында істенче. Майнагашевтер сӧбірезі ікі оол чон аразына кир салған. Михаил Николаевичтің харындазы Иван Асхыс аал чӧбінде водитель полча.
Прай олғаннар чіли, Миша 7 частығда школаа парған. Аның пастағы ӱгретчізі Любовь Митрофановна Аскаракова полған. Оолағас ӱгренізінде палалардаң пасхалалбаан, «ӱстер» дее аал турған, че школаны «тӧрт-пистерге» тоос салған. Ідӧк оолағас спортнаң ӧткін айғасхан, туңмазынаң хада олаңай кӱрес секциязына чӧргеннер. Оларның пастағы тренері, пабазының харындазы, Станислав Фадеевич Майнагашев полған. Соонаң харындастар Алексей Яковлевич Шулбаевтің холына кір парғаннар. Миша, пу спорт кӧрімінде аймах паза республика синіндегі марығларда аралазып, сыйыхтығ орыннарға турысхан.
– Пос туста туңмамнаң хада тренировкада ӱгреніп алған микелерні таптаабыс. Анзы піске чахсы хабазығ полған, – олған тузын сағысха кирче Михаил Николаевич.
Олаңай кӱрестең пасха, Михаил Майнагашев волейбол секциязына чӧрген. Ідӧк ол чайаачы тоғыснаң айғасхан – фольклор кружогына чӧрген. Арғыстарынаң хада аймахтағы паза республика синіндегі фестивальларда араласхан.
2006 чылда школаны тоозып, Михаил Майнагашев Н.Ф.Катановтың адынаң Хакас хазна университедінің Сойан-Алтай тюркология институдынзар хакас тілі паза литература ӱгретчізі специальностьха кіріп алған. Че чарым чыл ӱгрен салып, ол ӱгренізін тастабысхан. Олох чылда часхызын ағаа армияа хығыртығ килген. Чаа-имнег комиссиязын иртібізіп, хандых айында 2007 чылда ол Россияның Тирігліг кӱстерінзер хығыртылған.
– Пабам пограничнай войсколарда служба ирткен, аны хоостыра мин олған тузымда хырығлар хадағҷызы поларға сағынғам. Че андада нигеҷімнің чеені армиядаң килген полған. Ідӧк іҷемнің харындазы Чечен чирінде контрактча служба апарған. Олар ікӧлең кии-десант войсколарында служба ирткеннер. Оларға кӧӧгіп, мин ідӧк ВДВ-да служба иртерге пӧгін турғыс салғам, – чооғын узаратча Михаил Майнагашев.
Таныхтирға кирек, аның сағызы хандых айында 2007 чылда толған, ол кии-десант войсколарынзар кір парған. Чааҷылар частьы Москва облазындағы Щелковскай аймахта Медвежьи Озёра аалда орныхча. Матырыбыс разведка батальонында службазын апарған.
Чиит десантниктер 1,5 ай «учебка» ирткеннер. Ол тусха олар чааҷы киреенің пастағларын алғаннар, парашюттарның пӱдізін, аны орта чыырға ӱгренгеннер. Взвод командирі чиит лейтенант полған. Михаил Майнагашевтің таниинаң, командирі чахсы пілістер пирген, теорияны олаңай сӧстернең чарытхан. Ӱгредіг ротазында алты взвод полған. «Учебка» тоозылғанда, ӱс чааҷы, Тирігліг кӱстернең чӧптезіг идіп, пасха частьтарзар парыбысхан. Пасхазы службаны андох узаратхан.
Парашюттарны чыырға ӱгреніп алғанда, чиит чааҷылар сегіріс алнындағы тимненіс ирткеннер. Оларны самолеттаң орта сығарға паза парашюттығ орта одырарға ӱгреткеннер. Тӱсчетсе, аймах-пасха сағыбаан киректер пол парарға айабас. Аннаңар чааҷыларны оларны тобырарға ӱгреткеннер. Іди стропалар ораал парчалар алай ӧӧн парашют азылбинча.
– Ӱгредіг тоозылчатханда, частьсар килгеннең пір ай артиинаң тус ирткенде, мин парашюттығ пастағызын на сегіргем. Андада хорыхханымны алай хорыхпаанымны оңарбаам. Самолетха ікінҷі хати одырыбысханда, хорғыстығ полыбысхан. Самолет кирек пӧзікке ӧӧрлеп килзе, ӧнетін люк азыл парча. Аның ӱстӱнде хызыл паза ноған ӧңніг лампочкалар полча. Ноған ӧң чарып килзе, піс самолеттаң сегірҷеңміс. 1,5 чыл аразына мин 22 сегіріс толдырыбысхам, соонаң кӧнік парғам, – чооғын узаратча Михаил Николаевич.
Аның таниинаң, самолетта ӧнетін прибор полған. Аны хоостыра парашют ӱс секунда пазынаң азылҷаң, че чааҷыларны парашютты постарына сығарарға ӱгреткеннер. Чирзер читселер, офицерлер оларны сыныхтаҷаңнар. Пірее ле чааҷы парашютты позы аспаан полза, прай взвод хатығлаттырҷаң – 10 километрге марш-бросок чӱгӱрҷең. Ідӧк чааҷыларға чӱстӱкті чідірерге чарабас полған. Андағ кирек пол парза, прай подразделение, аны тілеп, чызынахтап чӧрҷең. Полған на чӱстӱк алынҷа парашютха пазылча нооза.
Службаны пір чыл иртібізіп, Михаил Майнагашев, кічіг сержант звание алып, пӧлік командиріне турғызылған. Іди ол позы чииттерні ӱгрет сыххан.
Нинҷе-де тус ирт парғанда, ол службаны хада апарчатханнарнаң Алтынзархы Осетиязар ӱгредіглерге парыбысхан. Кип-чоох хоостыра, азымахчы, ол регионзар кіріп, Москвазар чол тутхан. Частьсар айланғаннарында, ікі кӱн ирт парғанда, чааҷыларны, наа ӱгредіглерге тіп, Ӱстӱнзархы Осетиязар ызыбысханнар. Іди олар Цхенвал городсар читкеннер. Ол туста Грузия Ӱстӱнзархы Осетиядаң тоғыр чааласхан. Чаалазығларда контрактниктер араласханнар, срочнай служба апарчатхан чааҷылар тылда істенгеннер, пістіңнерге тиріглер, ухтар паза снарядтар читіргеннер, тастал парған тиріглерні чығаннар.
Службазын 1,5 чыл иртібізіп, улуғ хырлас айында 2008 чылда кічіг сержант Михаил Майнагашев чир-суунзар айланған. Нинҷе-де тус пазынаң Ағбандағы предприятиеде водитель полып істенген. Хада хонғаны институт тоозыбысханда, Михаил Майнагашев сӧбірезінең Асхыссар кӧс парыбысхан. Амды ол ӧрт ӱзірҷеңнернің 4№ частьында водитель полча.
– Ӧрт ӱзірерге пастағызын сыхханымда, парашюттығ пастағызын сегірген чіли пілдірген. Мағаа суғны тузында позыдарға паза суғ алҷаң иң чағын орынзар парарға киректелген. Ӧрт тарабазын тіп, прай оңдайларнаң тузаланчам, – тоғызынаңар чоохтапча Михаил Майнагашев.
Дежурстваа ӧрт ӱзірҷең, водитель, пӧлік командирі паза караул пастығы сыбыра сыхчалар. Саайдаңар сағба кірзе, олар прайзы орынзар сыхчалар. Ідӧк ӧрт ӱзірҷеңнер пасха даа сағыбаан саайлар салтарларын чох идерге чӧрчелер. Ікі чыл мының алнында, Ағбан суғ тасханда, Михаил Майнагашев хада тоғынчатханнарынаң Абаза городсар сыхханнар. Пірге тоғынған сылтаанда олар чуртағҷыларны хыйалдаң арачылап халғаннар. Позын махачы тудынған ӱчӱн, Михаил Майнагашев «За отличие в ликвидации последствий чрезвычайной ситуации» медальға турысхан.
Михаил Майнагашев сӧбірезінең часкалығ чуртапча. Аның хада хонғаны Татьяна Петровна, Чучуновтар хызы, Асхыс аймааның М.Е.Кильчичаковтың адынаң ӧӧн библиотекада істенче, библиотекарь полча. Ирепчі ӱс оол ӧскірче. Улуғ оолғы Егор 15 частығ, 9 класс тоозыбысхан. Ол, пабазының чолын пазып, Олимп резерві училищезінде ӧрт ӱзірҷеңе ӱгренерге пӧгінче. Ортын оолғы 7 частығ Максим пӱӱл пастағы классха парар. Очы оолғы Мирон олған садынзар чӧрче. Амды ағаа 3 час.
Тоғызын турыстыра апарчатхан ӱчӱн, Михаил Майнагашев Асхыс аймаа устағ-пастааның сыйыхтарын алған. Ол палаларына турыстығ кӧзідім полча. Хайди таныхтапча Михаил Майнагашев, тигір аны ам даа тартча. Арғыстарынаң хада ол парашют спортынаң айғасча.
Сом Михаил Майнагашевтің архивінең
Автор :
Антон Чертыков
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
| 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
| 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
| 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
| 29 | 30 | 31 | 1 | 2 | 3 | 4 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
