Чайаачы ӱгретчілернің тоғыстарын – чон хайиина
27.10.2023
Хабарлар
Музей тоғынҷызы Алексей Иптышев кӧзідіг араласчыларынаң таныстырча
Кӧзідіг. Асхыстағы Н.Ф.Катановтың адынаң чир-суғ ӱгренҷең музейде уғаа чапсых кӧзідіг азылған. Анда аймахтағы школаларның чайаачы ӱгретчілерінің тоғыстарынаң танызып аларға чарир
Пу кӧзідіг Россияда чарлалған Ӱгретчі паза ӱгредіг кӧстегҷізі чылына чарыдылған. Анда Ис пилтіріндегі школаның технология ӱгретчізі Артём Топоев тіккен кип-азах, ИЗО ӱгретчізі Инга Артонованың хоостары паза Палыхтығ суғ посёлоктағы школаның технология ӱгретчізі Алла Зуеваның чайаачы тоғыстары сығарылғаннар.
Хайди таныхтаан музей тоғынҷызы Алексей Иптышев, мындағ кӧзідіглерні иртірері пылтырох пӧгінге турғызылған. Че аны чуртасха пӱӱл ле кирібіскеннер. Ол «Хут чайаачызы» адал парған. Анда аймах кӧрімніг техниканаң танызып аларға чарир.
Асхыс аймааның ӱгредіг устанызы пӧлиинің специализі Ирина Мишакованың таниинаң, мының алнында ӱгренҷілері хоостыра ӱгретчілер тоғыстарының кӧзідіглері иртірілгенӧк, че алғым нимес. Пірее ӱгретчілер – уғаа чайаачы кізілер. Олар, палаларны ӱгредіп, постары хоосчылар паза декоративно-прикладной искусство устары полчалар нооза. Андағлар аймахта ла нимес, ідӧк тиксі республикада сабланчалар.
Анаң сӧс чайаачы устарға пирілген. Артём Топоев хакас кип-азаан тікче. Кӧзідіге кибірліг паза стилизованнай тоғыстары сығарылған. Ӱгретчі ідӧк «Айра» мода театрынаң устапча, олғаннарны хакас кип-азаан, хоостап, тігерге ӱгретче. Тоғыстарын ӱгренҷілер аймах марығларға сығарчалар, удаа сыйыхтығ орыннарға турысчалар.
– Чайаачы чолымны 2003 чылда, школазар тоғынарға килгенімде, пастаам. Олох туста кружогымны тӧстебіскем. Пастағы туста кӧгенектерні хаптарға кӧрілген истең тікчеңміс, андада материал табарға сидік полған. Соонаң олғаннар мындағ тоғысха кӧнік парғаннар, аны хынып толдырғаннар. Оларны хоостыра паба-іҷелер полыс сыхханнар. Іди 2007-2008 чыллардаң аймах синіндегі марығларда аралазарға пастаабыс, – чоохтаан Артём Владимирович. – Хакас кип-азаан тігер алнында, піс аның тархынын, пӱдізін ӱгренчебіс. Кӧзідіге мин аймах кӧгенектерні сығардым. Пірсін хызым школаа кис чӧрче. Піс аны хакас оңдайынаң хоости тігібіскебіс. Іди мин тігерге пастаам, технология ӱгретчізі полып тоғын сыхханымда.
Артём Топоевтің ӱгренҷілері «Арт-идея» республика синіндегі марығда сыбыра чиңіс тутчалар. Таныхтирға кирек, пӱӱл анда пасха хазналардаң чайаачылар араласханнар. Пылтыр Ис пилтіріндегі школаның ӱгренҷілері чоннар аразындағы марыға сыхханнар. Андада оларның «Хан хызы» кип-азах чыындызы чиңіс тутхан.
Анаң Алла Зуева тоғыстарынаңар чоохтап пирген. Ол ӱгренҷілерінең хада 2014 чылдаң шор чонның кибірліг кип-азаан тікче. Олғаннар аннаң хынып айғасчалар. Марығлардаң пасха, ӱгренҷілер наука-практикалығ конференцияларда араласчалар. Анда олар ас саннығ чонның кип-азаанаңар чоохтапчалар. Тоғыстарына кирек материалнаң пуох чонның пірігістері полысчалар.
Кип-азах тігерінең пасха, ӱгретчі ойнаҷахтар палғапча. Оларны Алла Васильевна кружокка кӧзідім чіли ағылча. Олғаннар ойнаҷахтарға тың хынчалар, піреезі ідӧк ойнаҷахтарны палғирға пастапча.
– Пылтыр піс Писхамҷыда ирткен марығда араласхабыс. Пір хызыҷах шор чонның культуразынаңар чахсы чоохтап пирген, чиңіске турысхан. Марығ салтарларынҷа Междуреченсксер чӧргебіс, – чоохтаан Алла Васильевна. – Материалнаң паба-іҷелер паза ӱгретчілер чахсы полысчалар.
Ирина Мишакованың искіриинең, Алла Зуева ӱгренҷілерінең хада Москвада паза Санкт-Петербургта ирткен марығларда араласханнарох. Анда олар ідӧк шор чонның культуразынаңар искіріг иткеннер. Чорыхха сығарға оларға шорлар пірігізі хабасхан.
Инга Артонова школадох хоостирға пастаан. Анаң, Ағбандағы ӱгретчілер колледжінің студенті полғанда, Инга Никитичнадаң плакат хоостабызарға сурынғаннар. Тоғызын ол пір харааға ла толдырыбысхан. Школазар тоғынарға килгенде, ӱгретчі олғаннарға иллюстрациялар тимнеп пастаан. Пос туста ол аймах тустағы чир-чайаанның сілиин хоостары пастыра кӧзітче.
– Ӱгретчілер колледжін тоосчатханда, пір ӱгретчі мағаа хоос училищезінзер парарға чӧп пирген. Хоостардаң пасха, мин ӱр ниместе чаҷыннаң корзиналар палғирға пастабысхам.
Инга Артонова пейзажтар тілирге арығзар удаа сыхча. Кӧзідімге, пір хоозында ол тӧреен аалы Таштып пилтірі чир-чайаанын кӧзіт салған. Ӱгретчі тоғыстарын гуашьнаң паза акварельнең чайапча. Аның ӱгренҷілері ідӧк аймах марығларда ӧткін араласчалар.
Пилтір аалдағы 2 № школаның ӱгретчілері чайаачы тоғыстарын ідӧк кӧзідіге сығарғаннар. Асхыстағы музейдегі «Хут чайаачызы» кӧзідіг улуғ хырлас айының 5-ҷі кӱніне теере тоғынар.
Сом авторни
Автор :
Антон Чертыков
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
| 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
| 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 |
| 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 |
| 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
