«Яң» яңыланды, наа сарыннар ағылды
29.11.2023
Хабарлар
Ӧӧн сыйыхтың ээзі Тамара Чустеева
Гала-концерт. Тынағ кӱннерінде С.П.Кадышевтің адынаң чон чайаачызы кінінде «Яң» наа хакас сарыннарының пастағы республика марии иртті
Марығ Хакасияның культура министерствозының грант ахчазына тимнелген. Тӧстегҷілері – Хакасияның чон чайаачызын паза пос кӧңнінең искусствозын хайраллирынҷа, тилідерінҷе паза сабландырарынҷа кін, С.П.Кадышевтің адынаң чон чайаачызы кіні, «АРОН» Арт-резиденция, спонсорлар – «Этностиль» кӱмӱс чазанҷыхтарның садығ туразы, «SAMВYL» этнобар.
«Яң» марығның ӧӧн пӧгіні – хакас сарыннарның наа авторларын паза ырҷыларын ілезіне сығарып, оларны кӧдіре алары. Марығда аралазарға 20 кізі кӧңнін искірген. Таллағлығ чардых соонаң финалға 10 наа сарын сығарылған. Марығҷылар Гала-концертке ікі неделя тимненгеннер. Араласчыларның чайаачы тоғыстары сценада турыстығ кӧрінзін тіп, оларнаң хада улуғ опыттығ режиссёрлар, хореографтар, вокал ӱгретчілері айғасханнар. Полған на араласчының кӧзідиинде теелбек ансамбльлары араласханнар. Таныхтирға кирек, тӧстегҷілер пу марығ пастыра ідӧк хакас тілін тилідерге кӱстенчелер. Наа авторлар сарыннары пастыра чир-чайаанға, чонына паарсастарын читірчелер, чӱректерінде «кӧйчеткен» хынысты асчалар.
Жюриде одырғаннар: Хакасия искусствозының саблығ деятельі, композитор, аранжировщик, «Нымах» кӧклӧ театрының директоры Игорь Окольников, Хакасияның саблығ артизі, «Кӱн чахайағы» хакас сарын паза теелбек ансамбльының устағҷызы Анна Айас, Алтай Республиканың саблығ артизі, Хакасияның чон артизі, В.Г.Чаптыковтың адынаң Хакас филармониязының хоос устағҷызы Артур Марлужоков, кибелісчі Карина Кулумаева. Чарғыҷылар кнезі Хакасия искусствозының саблығ деятельі, композитор, Ағбандағы музыка колледжінің ӱгретчізі, Россияның паза Хакасияның композиторлар пірігістерінің кізізі Оксана Алахтаева полған.
Пастағы сарын «Хорым тағлар» адалған. Аның сӧстерін паза кӧӧн диджей, композитор Айдасхан Асочаков пасхан, аранжировказы – аниох. Сарынны Дарья Тачеева толдырған. Марығҷы Айдасхан Андреевич тиксі Россияҷа аймах кӧг компанияларынаң тоғынча, Скриптонит, Луперкаль, Гарри Топор, Лок Дог паза пасха даа ырҷыларнаң пик палғалыс тутча.
Анаң сценазар А.М.Топановтың адынаң Хакас драма театрының артизі Наталья Албычакова сыххан. Ол сӧстерін паза кӧӧн позы пасхан, кӧӧлҷе сарналчатхан «Соох тус» сарынын толдырған, аранжировказы – Владимир Конгаровти. Кееркестіг ырлапчатхан артисттің кӧзідиин «Алтыр» мода театрының сылағай хыстары, сценаҷа кеен пас чӧріп, чазааннар.
С.П.Кадышевтің адынаң чон чайаачызы кінінің звукорежиссёры, композитор Мирген Ивандаев «Тӱзеем мин» сарынға (сӧстері Сибдей Томни, кӧӧ Айсили Майнагашевани) аранжировка тимнеп салған. Ол «Яң» марығның Гала-концертінде звукорежиссёр полған. Сарынны толдырған «АРОН» Арт-резиденцияның вокал студиязының ырҷызы Ирина Кыжинаева.
Интернетте хормачы хакас мемнерін сығарып, кізілерні хатхыртчатхан Егор Мамышев (пасха ады ЕЕZI) «Яң» марығда «IZIG HAN» морсымнығ сӧстіг сарынын реп оңдайынҷа сарнаан, кӧӧ – аниох. Асхыс аймаандағы Полтах аалда тӧреен-ӧскен чиит оол чайаачы киреенең школадаңох айғазып пастаан. Ол сарыннарны ӧӧнінде хакас тілінең пасча. «IZIG HAN» сарыны пастыра ол хакас тілінің таңдағы чуртазынаңар сағыссыразын читірче. Залдағы чон ЕЕZI-ні ізіг айа сабызынаң чылығ удурлаан.
Аржан Тодош – хакас кӧг тиріглерінең ойнапчатхан ус, Хакасияның олған искусство школазының ӱгретчізі, «Кӱн чахайағы» хакас сарын паза теелбек ансамбльының хормейстері, В.Г.Чаптыковтың адынаң Хакас филармониязының ырҷызы. Ол, марығда аралазып, Юлия Чепашеванаң хада «Хара ӱӱc» сарынны толдырған (сӧстері чонни, кӧӧ Мария Янгуловани). Аранжировканы Аржан Вячеславович нанҷызы Антон Ворониннең хада тимнеен. Таныхтирға кирек, Алтай чирінең сыххан ырҷы хакас кӧг культуразына улуғ хозым ағылча, республиканы Россияда ла нимес, ідӧк хырығ озаринда кӧдіре алча. Тилекейде амыр тустар полғанда, Аржан Вячеславович гастрольларнаң Хыдат паза Моол чирлерінзер, Литвазар паза Латвиязар, Франциязар, Швейцариязар, Казахстанзар, Азербайджанзар чӧрген.
Анаң сценазар ідӧк Алтай Республикадаң сыххан хакас ырҷы Айат Канысов сыххан. Чиит оол табырах паза кӧгліг сарналчатхан «Теелбектен» сарынға сӧстерін паза кӧӧн позы пасхан, аранжировканаң Сергей Домашних хабас пирген.
А.М.Топановтың адынаң Хакас драма театрының артизі Дарья Тачеева «Айланар чолым» амыр сарналчатхан ырнаң чапсытхан. Сӧстерін ол Мария Павловна Кыстоякованаң хада пасхан, кӧӧ – позыни. Аранжировканы Владимир Конгаров тимнеен. Абахай хыс пу сіліг сарынны ырҷы Игорь Толмашовнаң хада толдырған.
Чоннар аразындағы паза тиксі Россия синіндегі фестиваль-марығларның лауреады, 2021 чылда «Хысхы саңнары» марығның Гран-призін холға кирген абахай хыс, музыкант паза композитор Саяна Собурова «Пулуттар» сарынынаң ӧріндірген, сӧстері паза кӧӧ – позыни, аранжировка – Роман Чокуровти. Аның кӧзідиин «Айас» теелбек ӧмезі чазаан.
Залдағы чон ізіг айа сабызынаң А.М.Топановтың адынаң Хакас драма театрының артизі, «Иренек хан» этно-рок группаның ырҷызы Юлия Чепашеваны удурлаан. Ол кізі кӧңнін кӧдірҷең «Часхы» сарынға сӧстерні позы пас салған, кӧӧ – Александр Тихомировти. Аранжировканы тимнееннер Александр Тихомиров, Антон Воронин паза Алексей Брюханов. Концерт тузында Юлия, сценадаң тӱзіп, залда одырчатхан кӧрігҷілернең хада сарнаан.
Хакас чонның тархыны паза культуразы хайхастығ паза пай. Пӱӱнгі ырҷылар, ӧбекелерібіс артыс пирген хакас кӧг тиріглерінең ус ойнап, чон сарыннарын піске читірчелер. Сценазар Ағбандағы музыка колледжінің ӱгретчізі, «Ай сузы» хакас олған эстрада студиязының устағҷызы Тамара Чустеева чатханнаң сыххан. Ол, Александр Топановтың сӧстеріне кӧг чайап, «Яң» марығда «Покос» сарынны толдырған. Аранжировканы Алексей Кичеев тимнеен. Тамара Николаевна, «Хакасфильм» киностудиянаң хада-пірге тоғынып, кӧп чапсых проект чарыхха сығарған. Ол «Ада чирі», «Белая дорога Эльзы», «Кинопоэзия» паза пасха даа фильмнерге кӧглер чайаан. Ідӧк спектакльларға кӧглер пасча.
Марығ пір час парған. Прай наа хакас сарыннар турыстығ толдырылғаннар. Чарғыҷыларға иң артыхтарын таллирға киректелген. Ӱзӱріг соонаң чонға салтарлар искірілгеннер, чиңісчілерге сыйыхтар читірілгеннер. Іди 3 степеньніг дипломны Егор Мамышев алған, 2 степеньніг диплом Саяна Собуроваа читірілген, 1 степеньніг дипломны Юлия Чепашева алған. Анаң лауреаттар таныхтатханнар: ІІІ степеньніг лауреат Дарья Тачеева полыбысхан, ІІ степеньніг лауреат – Наталья Албычакова паза І степеньніг лауреат – Аржан Тодош. Ідӧк Аржан Вячеславович, интернет-ӱн пирісте чиңісчі полып, «Кӧрігҷілер хынызы» сыйыхнаң таныхтатхан. «Яң» наа хакас сарыннарның пастағы республика мариинда Гран-принің ээзі «Покос» ырны чатханнаң толдырған Тамара Чустеева полыбысхан!
«Аарлығ нанҷыларым, хада тоғынчатхан арғыстарым, кӧрігҷілер, сірернің чылығ алғыс сӧстерің ӱчӱн улуғ алғызым читірчем! Піс тӧреен чир-суубысха, пос чоныбысха чайапчабыс, пасчабыс, сарнапчабыс. Сірернің чӱрек-паарыңар часканаң паза ӧрініснең толзын! Ідӧк «Яң» марығның тӧстегҷілеріне улуғ алғызым читірчем: Хакасияның культура министерствозына, министр Светлана Окольниковаа, С.П.Кадышевтің адынаң чон чайаачызы кініне, «АРОН» Арт-резиденцияа, Хакасияның чон чайаачызын паза пос кӧңнінең искусствозын хайраллирынҷа, тилідерінҷе паза сабландырарынҷа кінге. Прайзына улуғ алғыс!» – марығ соонаң «ВКонтакте» социальнай сетьтегі страницазында пас салған Гран-принің ээзі Тамара Чустеева. Таныхтирға кирек, ағаа 150 муң салковайлығ сертификат читірілген.
Чайаачы иир тоозыл парғанда, піс кӧрігҷілернің кӧңнілерін истіп алғабыс.
– Наа хакас сарыннары мариинда Ӱc чулдағы школада ӱгреткен хызыҷахтарым Наталья Албычакова паза Юлия Чепашева-Тиникова араласчатханнарын истіп алып, пеер кӱстеніп килгем. Позым ол аалдаңмын, школада кічіг класстардағы олғаннарны 40 чыл ӱгреткем. Чуртас хоостыра палаларымзар, пархаларымзар Ағбанзар кӧзерге киліс парған. Ағбанда чибіргі чылҷа чуртап парирбын. Марығдаңар чоохтаза, прай араласчылар кӱстіг ӱнніглер. Чахсы тимнен салтырлар, кӧңніме кірді. Мындағ марығлар кирек. Сағынғам, ааллардағы чуртағҷылар аралазарлар. Кӧрзем, музыканаң айғасчатхан кізілер, артисттер марығласчаттыр, анзы чахсы, олаңай кізілерге олардаң ӱгреніп одырарға кирек. Чайаачы чииттер опыт алынчалар. Городта чуртап, хакас сарыннығ концерттерні пір дее иртірбинчем. Позым кічігдең сығара музыкаа хынған кізібін. Хада хонғаным Леонид Никитич Бурнаков музыкант полған. Ол Ӱс чулдағы музыка школазын тӧстеен, аннаң пеер 55 чыл ирт парир. Ам ол музыка школазында оолғым Альфред Леонидович тоғынча, сарыннар пасча, – кӧңнінең ӱлескен тынағдағы ӱгретчі Любовь Пахтаева-Бурнакова.
– Мин «Вконтакте» социальнай сетьте ол-пу концерт поларын кӧр салчам, анаң «АРОН» Арт-резиденцияның устағҷызы Алексей Торбастаевке билеттер чахып салчам. «Яң» марығны кӧрерге 16 кізі ікі машиналығ килдібіс. Ӧӧрелерібіснең чоохтасхабыс, кем хайдағ орын алар ни тіп. Пірсі теен: «Тамара Чустееваа ӧӧн сыйыхты пирбезелер, ылғабызарбын». Іди прайзыбыс Тамара Николаевнаның ӱчӱн «ағырғабыс». Чӱреебіс пілген не чіли, олох чиңісчее сых парды. Аннаңар чарғыҷыларны «на мыло» ыспаспыс (хатхырча. – Авт.). Ідӧк Полтах аалдағы Егор Мамышевке тың «ағырғабыс». Марығда ӧӧнінде театрдағы артисттер араластылар. Чоннаң сыххан марығҷылар полған ползалар, улам чахсы поларҷых. Ізенчебіс, пазағы чылда наа кізі сценаа сығарлар. Хайди тидірлер, «пастағы плине тӱріл пар тӱзедір», че пу марығда андағ ниме чох полды, прай ниме пӧзік синде, чахсы ирт парды, – таныхтаан Асхыс аймаандағы Пилтір аалдағы 2 № ортымах школаның хакас тілі ӱгретчізі, «Хада-Вместе» ӧменің устағҷызы Лариса Чебодаева.
Сом Олег Кышпанаковти
Автор :
Татьяна Тютюбеева
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 29 | 30 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
| 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
| 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
| 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
| 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
