Хоос сӧс ээзінің пайрамына чарыдып
24.01.2024
Хабарлар
Кибелістер марииның араласчылары паза чарғыҷылар
Марығ. Хакасиядағы Чайаачылар туразы январь айда, Хакас поэзиязының кӱнін таныхтап, кибелiстер хығырарынҷа марығ иртірче
Iди пу кӱннерде Ағбанда Чайаачылар туразында олғаннар паза улуғлар хатабох толдыра чыылыс парғаннар. Олар пеер прай республикадаң килгеннер. Анда хакас поэт Паин Сааның (Александр Баиновтың) кибелiстерін хығырарынҷа марығ ирткен.
Кибеліcтер марии хайди ирткеннеңер толдыразынаң чоохтап пирген Хакасиядағы Чайаачылар туразының устағҷызы Надежда Бурнакова:
– Піс пӱӱл пу оңдайнаң Хакас поэзиязының кӱнiн ікінҷі хати таныхтадыбыс. Марығда хакас тiлiнең кибеліcтерні чаҷынзар кӧрбин сіліг чоохтирға кирек. Аны орындағы писательлер пірігізінең хада иртірчебіс.
Пӱӱл піс марығны поэт Паин Сааның кибеліcтері хоостыра иртіргебіс. Ағаа пӱӱл декабрь айда 75 час толарҷых. Ол чуртастаң ирте парыбысхан. Пылтыр мындағ марығны саблығ поэдібic Валерий Майнашевтің пайрамнығ чылына чарытхан полғабыс.
Пу марығны пастир алнында, піс Паин Сааның хада хонғанынаң тимнегліг тоғыстар апарғабыс. Ол пастап Н.Г.Доможаковтың адынаң национальнай библиотеканаң ӧнетiн чӧптезіг иткен. Паин Сааның кибелістер чыындыларының тӧртiн оцифровка идiбiскеннер. Iди библиотека сайтында поэттің книгаларын прайзына хығырып алар оңдай пирілген.
Марығ iкi чардыхха чарылған. Пастағызы заочнай оңдайнаң парған. Пасталған ол пылтыр 1 ноябрьдаң 11 декабрьға теере. Марығ араласчылары, ибдең кибелiстер хығырып, пiссер видеороликтер ысханнар. Чарғыҷылар кӧрглееннер, хайди ол кізі кибелістер хығырча, хакас тілінең хайди чоохтанча паза хайди тудынча. Iди 160 азыра тоғыс килген. Чарғыҷыларға тоғыс кӧп артылған. 32 кізіні таллап алғабыс. Олар марығның ікінҷі чардығына сыхханнар. Мында кізілер, піссер киліп, прайзының кӧзіне позы тимнеен кибеліcтi, книгазар кӧрбин, сіліг хығыр пирерге кирек полғаннар.
Марығда араласчатханнар частары хоостыра чарылғаннар: 7 – 10 частығлар; 11 – 14 частығлар; 15 – 17 частығлар; 18 паза аннаң улуғ кізілер.
Араласчылар прай даа аймахтардаң полғаннар. Иң кӱстіглері Асхыс, Пии паза Таштып аймахтарынаң килгеннер. Олар, чон алнына сығып, кем кӧг хоостыра, кем ойнаҷахтығ кибелістер хығырғаннар. Анаң оларға чаҷында пазылған кибелiстерні хығырарға чахығ пирілген. Мында оларға, тимненмин, сах андох хығырарға кирек полған. Iди кізі хакас тілін хайди пілчеткені кӧрін парча. Чахсы пілбинчеткен кізі сӧстерні саба чоохтап сыхча нооза.
Марығ оңдайы хоостыра частарға чарылған ӧмелердең пір ле чиңicчі адалча. Че олох туста полған на чарғыҷаа позының кӧңніне кірген хығырығҷыны таныхтирға чарир полған. Полча нооза, піреезі чиңicчiдең пір ле санға тӧбін халча. Аны хайди таныхтабас. Аннаңар чарғыҷылар оларға постарының cыйыхтарын читірчелер.
Чарғыҷылар санына кiргеннер пістің национальнай библиотеканың ӧӧн библиотекарьы Эльвира Торокова, ол кнес полған, iдӧк Хакасияның культура министерствозының пістің кураторыбыс Валентина Кайдаракова, Хакасияның саблығ артизі Инна Майнагашева, поэт паза блогер Сибдей Том паза мин.
Чоохтирға кирек, Инна Майнагашева пылтыр, Хозан чылына чарыдып, ол аңыҷахтаңар нымахтар книгазын сығарыбысхан. Амды ол книгаҷахтарны прайзына сыйлап пирген. Мында чиңicчілерні адап пирерге чарир: 7 – 10 частығ олғаннар аразында чиңicҷi полыбысхан Пии аймаандағы Маткичіг аалның школа ӱгренҷізі Тимур Иптышев; 11 – 14 частығлар аразында – Асхыс аймаандағы Палғаннар аалның ӱгренҷiзі – Адина Орешкова; 15 – 17 частығлар аразында – Ағбан городтағы 24 номер школаның ӱгренҷiзі Азиз Боргояков; 18-тең сығара улуғлар аразында – Н.Ф.Катановтың адынаң Хакас хазна университедінің студенті Аима Боргоякова. Чиңicчілерге дипломнар, книгалар, сіліг блокноттар паза хыйға сӧстер пазылған книга закладкалары сыйлалған.
Iдӧк улуғ алғыс пістің «Читіген» театрға. Чиңic тутхан олғаннарға аның артисттері ӧнетін ойыннар кӧзіт пиргеннер. Пылтыр олар iдӧк піске полысханнар. Пу оңдайнаң артисттер пос тілін чахсы пілчеткен олғаннарға сыйых ит пирчелер.
Пу марығда араласханнарға прайзына туза полар. Олар, ӧс парып, пасха чирлерде полып, постарын хакас тіп аданып, кибеліcті пос тілінең чоохтаза, пасха чон оларны сын хакас полтыр тіп танир.
Сом Людмила Сазанаковани
Автор :
Илья Топоев
Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
29 | 30 | 31 | 1 | 2 | 3 | 4 |
5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 |
12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 |
19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 |
26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде