Саблығ харах имҷізі
01.02.2024
Хабарлар
Харах имҷізі тоғыс тузында
Хакасияның хазых хайраллирына – 100 чыл. Хакас чирінде хазых хайраллир кирекке iдӧк улуғ хозым иткеннер пастағы харах имҷілері. Оларның пірсі офтальмолог-хирург Зинаида Нагрузова полған. Ағаа пӱӱл 1 февральда 90 час толарҷых
Сағысха киріп, харах имҷiзінің чуртас чолынаңар чоохтаан Н.М.Одежкиннің адынаң республиканың офтальмология имнег туразының ӧӧн имҷізі Любовь Карамчакова.
– Пістің пастағы хакас имҷілер, пӧзік устығ специалисттер полып, постарының тіспен істенізiнең имнег киреене илбек хозым иткеннер. Олар Хакасияда, трахома харах ағыриин чох идіп, офтальмология службазын матап тиліткеннер. Ол тустағы наа технологияларнаң тузаланып, харах ағырығларын кӱстіг имнеп сыхханнар. Чиит имҷілернің ӱгретчілері паза кӧстегҷілерi полғаннар. Оларның пірсі – имҷі-офтальмолог Зинаида Гавриловна Нагрузова. Ол СССР-ның хазых хайраллирының отличнигі, РСФСР-ның саблығ имҷізі. Пістің имнег туразында кӧп чыл харах микрохирургиязы пӧлиинең устаан. Iдӧк илееде чыл имнег-iстеніс эксперттер комиссиязының кнезі полған, анаң – имнег-социальнай экспертизазының кнезі, – чооғын пастап, таныхтаан Любовь Алексеевна.
Зинаида Гавриловна Нагрузованың тӧреен-ӧскен чирі – Асхыс аймаандағы Полтах аал. Ирепчi Гаврилнең Прасковья Топоевтернің сӧбірезінде пис пала тӧреен. Зинаида – очы хыс. Хатығ чылларда паба-iҷе палаларынаң хада ызыға ыстырыбысхан. Анда сӧбiре пазы ӱреен соонаң пис палалығ iҷені ибзер позытханнар. Аалзар айланғанда, Прасковья Терентьевна пос кӱзiнең тура пӱдіріп алған. Ол інек сағҷаң полған. Ағаа тоғызында кічігдең ала очы хызы полыс турҷаң. Зинаиданың олған тузы Илбек Ада чааның сидік чылларына киліс парған. Хайди ол сағысха кирҷең, 7 класс тоос салғанда, аны iҷезі паза ӱгретпеске иткен, позына полыстырарға ибде артызарға сағынған. Че, Зинаның алнын алып, харындастары iҷезіне тоғырланғаннар, аны национальнай школазар ӱгренерге кир салғаннар. Школа соонаң харындас-пиҷелері ӱгретчі тоғызын таллап алғаннар. Зинаида Гавриловна, тізең, имҷі поларға сағыныбысхан.
Ол Хызылчардағы имнег институдынзар ӱгренерге кіріп алған. Хызылыстығ туста чиит хысха пӧзік ӱгредіг аларға оой полбаан. Че кӱстенҷік кізі прай сидікті тобырған. Имҷее ӱгреніп алғанда, позының чир-суунзар айланча. Ол пастап чуғынҷах ағырығлар имҷізі поларға сағынтыр, че, андағ тоғыс табылбин парғанда, аны харах ағырығлары имнег туразынзар алғаннар. Чоохтирға кирек, ол туста Хакас чирінде муңарлап чуртағҷы трахома ағырыға пастырып ирееленген, харах имҷілері чидіспеҷең. Зинаида Гавриловна істеніс чолын, имҷі-ординатор полып, 1958 чылда трахомадаң тоғыр кӱресчең диспансерде пастаан. Ол хорғыстығ харах ағыриинаң, трахомадаң, тоғыр кӱрезiгде ӧткін араласхан. Хакас аалларҷа чӧріп, орындох имнег тураларында имнеп турған. Прай тоғызына пирініп iстенген. Харах имҷілерi трахоманы піcтің чирде 1962 чылда, чиңiп, чох иткеннер.
Зинаида Гавриловна Нагрузова
Зинаида Гавриловна Хакас автоном облазында офтальмология службазының тӧстегҷiзi, пастағы хакас офтальмолог, РСФСР-ның саблығ имҷізi Н.М.Одежкиннің ӱгренҷізі полча тирге чарир. Аның устаанында ол харах имҷізінің узын тиліткен. Паза Зинаида Гавриловна Нагрузоваа Хакасияның саблығ имҷізi Антонина Ивановна Шалгынованаң хада тоғынарға ӱлӱс тӱскен.
З.Г.Нагрузова 1964 чылдаң трахомадаң тоғыр кӱресчең диспансернің стационар пӧлиинең устаан. Областьтағы офтальмология имнег туразы азылғанда, Зинаида Гавриловна пӧлік устағҷызы полған. Москвада харах микрохирургиязы наука-техника комплексiнде специализация иртібіскен, соонаң пӧзiк устығ харах имҷізі 1978 чылда Хакасияда офтальмологиядағы наа технологияларнаң – харах микрохирургиязынаң – иң пурун тузаланған. Уғаа сидік офтальмология операцияларын идіп, ол кӧп кізінің харах одын ал халған. Офтальмолог-хирург позы андағ чӱс азыра операция иткен.
Аның холында имненген кізілер З.Г.Нагрузоваа сыбыра алғызын читірҷеңнер. Піреезі чылығ сӧстерні орындағы, региондағы газеталар пастыра, ӱндезiг пазып, читірҷең. Имҷiнi маңат имнепчеткен, уғаа чахсы хайчатхан ӱчӱн махтаҷаңнар, чалахай, амыр хылии ӱчӱн алғыстаҷаңнар.
Ол пілiзін, узын сыбыра алғыдарға кӱстенҷең. Пістiң хазнадағы ученай-офтальмологтарнаң палғалыс тутчаң. Узын кӧдіріп, имҷі пілізін Москвадағы, Ленинградтағы, Киевтегі, Одессадағы, Новокузнецктегi, Хызылчардағы наука кіннерінде алғытхан. Iдӧк чиит имҷілерні тоғысха кӧніктірҷең.
Имҷі полып, ол iдӧк областьта тӧcтелген имнег-iстеніс эксперттер комиссиязында (ВТЭК) араласчаң. Имҷі-эксперт полар ӱчӱн, пілізін Ленинградтағы имҷілер узын тилітчең хазна институдында алғытхан. Анаң Хакасиядағы имнег-iстеніс эксперттер комиссиязынаң устаан. Соонаң пу комиссия имнег-социальнай экспертизазы (МСЭ) адал сыхханда, кнеске артызылған. Харахтары уйан кізiлерге имнег реабилитациязын иртерге полызып, 30 чыл азыра істенген.
З.Г.Нагрузованың істеніс стажы – 54 чыл. Имнег киреенде тіcпен, тӱзімніг істенчеткен ӱчӱн ол 1976 чылда «Знак почета» орденнең сыйыхтатхан. Iдӧк ағаа «За доблестный труд. В ознаменование 100-летия В.И.Ленина» медаль, «Социализм марығларының чиңicчізі» танығ пирілгеннер. Областьтың, анаң республиканың хазых хайраллаҷаң министерствозының Аарластығ паза алғыстас пічіктерi кӧп хати читірілген. Ол iстеніс ветераны. Зинаида Гавриловна «РСФСР-ның саблығ имҷізі», «СССР-ның хазых хайраллирының отличнигі» аттарға турысхан.
Саблығ имҷі Россияның хазых хайраллирының тархынына кирілген. Матлама тоғынып, РСФСР-ның cаблығ имҷізі полыбысхан офтальмологтарның сомнары паза хысхаҷах искіріглер 2022 чылда «Поле зрения» газетада сығарылған тіпче Л.А.Карамчакова. Ол Россиядағы имҷілерге кӧрілген газета полча. Анда iдӧк Зинаида Гавриловна Нагрузованың сомы паза аннаңар хысхаҷах искіріг сығарылған. Амғы тӧл пістің хазнада істенген саблығ харах имҷілерін пілбинче. Оларның аттары ундулбасха кирек, аннаңар газета пастыра ам сағысха кирчелер.
Зинаида Гавриловна iдӧк палаларына чахсы iҷе полған. Ол чон аразына ікі хыс кир салған. Улуғ хызы Татьяна улуғ опыттығ, тирең пілістіг адвокат полған. Очы палазы Инна iҷезінің чолын пасча, ол имҷі-УЗИ специализi полып тоғынча.
Сомнар республиканың офтальмология имнег туразы архивінең
Автор :
Инора Боргоякова
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
| 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
| 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 |
| 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 |
| 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 1 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
