Культурада тирең iс артысты
08.02.2024
Хабарлар
Культураның алғым чыылиинда
Чыл салтарлары. Хакасияның Л.Р.Кызласовтың адынаң чир-суғ ӱгренҷең музейiнде республиканың культура тоғынҷыларының алғым чыылии ирткен
Чыылығда араласханнар Хакасия пазының орынҷызы Михаил Побызаков, Ӧӧркi Чӧп кнезiнiң пастағы орынҷызы Пётр Воронин, муниципалитеттер пастары паза оларның социальнай сурығларҷа орынҷылары, iдӧк библиотекаларның, аал клубтарының, музейлернің паза республиканың пасха даа культура учреждениелерiнiң тоғынҷылары.
Хакасияның культура министрiнiң тоғызын толдырчатхан Светлана Окольникова 2023 чылның салтарларын паза пу чылға министерствоның пӧгiннерiн искiрген.
2023 чыл хазнада Ӱгретчi паза ӱгредiг кӧстегҷiзi чылы тiп ирткен. Ол культурада тирең iс артысхан – Хакасияның искусство колледжi азылған. Пастағы сентябрьда андар 76 оол-хыс пастағы курсха ӱгренерге килген.
«Культура» нацпроект республикада ӧткiн тоғынча. Аның полызиинаң регионның 11 олған искусство паза музыка школазы нааҷылалған. Асхыс посёлок позының ахчазына музыка школазын тыхтап алған. Аннаң пасха, нацпроект хоостыра Асхыс чоғархы, Улуғ Сии, Копьев паза Гайдаровск ааллардағы культура туралары таныҷаа чох иде нааҷылалғаннар. Новороссийскай аалда наа Культура туразы пӱтче, Сорығ городта – культура тилiзi кiнi. Расцвет посёлокта Культура туразы тыхталча. Пу объекттер пӱӱл азыларлар. Iдӧк «Нымах» кӧклӧ театры матлама тыхтағ соонаң iзиин асты.
Пылтыр Аршаннар аалда, Ағбан паза Харатас городтарда муниципальнай библиотекалар модельнай стандартча тирiндiрiлгеннер. Iдӧк нацпроектче Л.Р.Кызласовтың адынаң Хакас национальнай чир-суғ ӱгренҷең паза Харатас городтың тархын музейлерiнде наа оборудование турғызылған. Наа чыл алнында Алтай аймааның Культура туразында наа кинозал азылған. Пылтыр «Культура» нацпроектче тиксi 437 млн салковай тузаланылған.
«Пушкин картазы» федеральнай программа 2021 чылда сентябрь айда чуртасха кирiлген. Ӱгренҷiлер паза студенттер пу программа полызиинаң спектакльларға, кӧзiдiглерге, киноларға паза библиотекаларның мероприятиелерiне чӧрчелер. Iди культура учреждениелерi постарының парыстарын оңдайлапчалар. Билеттер ахчазы учреждениедӧк халча, анаң ол аны пос кирексiнiстерiне хоратча.
Хакасияда Пушкин картазы тиксi 24,5 муң оол-хыстың пар. Пылтыр чииттерге 40 млн азыра салковайға билеттер садылған, анзы 2022 чылдағызынинаң iкi хати кӧп.
Россияа наа регионнар хозылғанда, культура сферазы наа кӧстегҷе тоғынып пастаан. 2023 чылның январь айында Президенттiң культура пастағлары чыындызы полызиинаң «Зори Сибири – вместе с Донбассом» проект хоостыра Хакасия, Омск паза Томск областьтары улуғ гастрольлар иртiргеннер.
Лугансктағы М.Матусовскийнiң адынаң культура паза искусство академиязының 14 студентi Хакасияның артисттерiнең хада Кирилл Молчановтың «Зори здесь тихие» операзын 5,5 муң кӧрiгҷее кӧзiткеннер. Билет ахчазы (509,70 муң салковай) Лугансктағы академияның тилiзiне ызылған.
2023 чылда чайғызын республиканың паза муниципалитеттернiң культура учреждениелерiнiң тоғынҷылары пос ахчазына Червонопартизанск городтағы олған искусство школазына кӧг тирiглерiн ал пиргеннер. Олар тиксi 227,6 муң салковайға тур парғаннар. Лениннiң адынаң культура ӧргезiне 600 муң салковайға ӱннендiрҷең паза чарытхы тирiглерiн алғаннар.
Свердловск городтың ӧӧн библиотеказының кинде чыындызы 407 экземплярға пайып парған. Улуғларға даа, олғаннарға даа кӧрiлген хоос литература тиксi 110 муң азыра салковайға алылған.
Декабрь айда «Нымах» кӧклӧ театрының артисттерi Россияның наа регионнарының кiчiг чуртағҷыларына Наа чыл нымахтарын кӧзiткеннер. Олғаннарның ӧрiнiзi пу чир полбаан.
Чыл тооза хумартхы тастарны чайирынҷа паза азарынҷа улуғ тоғыстар парған. 7 майда Ағбандағы тимiр чол вокзалы хыриндағы ачыхта Россияның Матыры Игорь Ахпашевтiң хола бюсты азылған. 2022 чылда декабрь айда андағох бюст Россияның Матыры Аймир Миягашевке турғызылған. Пу проекттернi чуртасха кирерге Россияның чаа-тархын пiрiгiзi хабасхан.
Август айда Совет Союзының Матыры, авиацияның генерал-лейтенанты, Илбек Ада чаа араласчызы Василий Гаврилович Тихоновтың хумартхы тазы азылған. Аны «Ағбан» аэропорттың ачығында турғыс салғаннар. 2021 чылдаң аэропорт Матырның адын ал чӧрче.
10 октябрьда Таштып аймаандағы Аңчул аалда Россияның Матыры, СВО араласчызы Аймир Миягашевтiң хумартхы чардызы азылған. Iдӧк Ширада хайҷы-нымахчы Семён Прокопьевич Кадышевтiң хумартхы тазы турғызылған.
Хакасияда чоннар аразындағы паза тиксi Россия синiндегi алғым проекттер тоғынғаннар: «Чир Чайаан» кӧклӧ театрларының фестивальы, «ЧитiгенФест» кiчiг ойыннығ театрлар фестивальы, «От ыры» чоннар сарыннарының фестиваль-марии.
Светлана Окольникова
2023 чылда республика «Улуғ гастрольлар» федеральнай проектте тоғызын узаратхан. Регионның iкi драма театры Оренбург паза Омск городтарда гастрольнаң полғаннар. В.Г.Чаптыковтың адынаң Хакас филармониязы «Зори здесь тихие» операны Луганск, Санкт-Петербург городтарзар, Хызылчар крайынзар, Тува Республиказар, Томск паза Омск областьтарынзар ал чӧрген. Пу чорыхтарға федеральнай бюджеттең 20 млн азыра салковай позыдылған.
Москвадағы ВДНХ-да «Россия» чоннар аразындағы кӧзiдiг-форум ӧӧн орында турча. Пылтыр ноябрь айда пiстiң республика позының культура ис-пайын анда турыстығ кӧзiт пирген.
Театрлар кӧрiгҷiлернi наа ойыннарнаң хайхадып пiлчелер. М.Ю.Лермонтовтың адынаң драма театры орыс классикаҷа, нымахтарҷа ойыннар турғызадыр. А.М.Топановтың адынаң Хакас драма театры аймах эксперименттер иртiрерге хынадыр. «Мастер и Маргарита» ойынға чон саңай аптат салған. Алексей Арбузовтың пьесазынҷа турғызылған «Не бойся быть счастливым» ойын «Алтын маска» театр аразындағы пӧзiк сыйыхтың лонг-лизiне кiр парған. «Сарын. Сказка о ненастоящем страхе» ойын, «Алтын маска» фестивальның «Детский Wееkеnd» программазының таллағлығ чардығын иртiбiзiп, пӱӱл 24 мартта Москвадағы «Практика» театрның сценазында турғызылар.
«Читiген» театр хакас чонның кибiр-чозахтарын пик тут парча. Ӱр ниместе драматург Илья Топоевтiң пьесазы хоостыра «Палака» наа ойын кӧрiгҷiлернiң кӧңнiне тың чараан, ол чылығ ӱндезiглер кӧп алған.
Пылтыр пастағызын на П.В.Курбижековтың адынаң Хакас правительствозының премиязы чуртасха кирiлген. Пӧзiк сыйых Хакасия искусствозының саблығ деятельi паза республиканың чон артизi Кучен Ай Чарых Сайынға читiрiлген. Премияның синi – 500 муң салковай.
Республикада кино чахсы тилiп сыхты. Режиссёр Михаил Мерзликин «Хам арах» хысха хоос фильм суурған, Юрий Курочка паза Марина Канадакова – «Наедине с Хакасией» документальнай фильм, «Семафор» киностудия – «Сибиряки – герои Z» документальнай альманах. Iдӧк «Ветер перемен» кинокомпания iкi улуғ хоос фильмнi суурарға тоос салған – «Бравые парни» (Россияның культура министерствозының ахчазына) паза «Кто убил шамана?» (Хакасияның культура министерствозының грант ахчазына).
– Культура тоғынҷыларының алғым чыылии иң кирексiнiстiг сурығларны кӧдiрерге, ӱзӱрерге, тузында орта чарадығлар аларға полысча. Тоғызыбыс iдӧк ле пӧзiк хаалағнаң парзын, – таныхтаан Светлана Окольникова.
Сомнар Дмитрий Сунчугашевти
Автор :
Татьяна Тютюбеева
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 31 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |
| 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 |
| 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 |
| 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 |
| 28 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
