Чыл салтарлары, таңдағызына пӧгіннер
09.02.2024
Хабарлар
Хакасия пазы Валентин Коновалов паза спорт министрі Cергей Кочан
Кӧні эфир. Хакасия пазы Валентин Коновалов спорт министрі Cергей Кочаннаң хада стрим иртіргеннер
Чонның cурығларына нандырар алнында Хакасия пазы Валентин Коновалов спорт министрі Сергей Кочаннаң хада улуғ нимес сан пиріс иткеннер. Хайди таныхтаан Валентин Олегович, 2023 чыл спорт сферазына тӱзімніг ирткен. Хакасияда физкультураа паза спортха хорадығлар 30 процентке ӧс парғаннар. Оларның сині – 840 миллион салковай. Позыдылған ахчаның ӧӧн чардығы наа объекттер пӱдіреріне, тыхтағ тоғыстарын иртіреріне, спорт тириин садызарына, тренерлерге паза спортсменнерге хабазарына парыбысхан. Пылтыр пістің республикада 20 артиинаң наа спорт пӱдірии тимге сыххан.
Спортсменнер чидіглерінең ӧріндірчелер. 99 кізі аймах спорт кӧрімнерінҷе Россияның піріктірілген командаларынзар кірче. Пістің оол-хыстар, медальлар утып, 38 хати чоннар аразындағы марығларның пьедесталына сыхханнар. Мындағ чидіге Хакасия пастағызын на читті. 2023 чылда 19 чир-суғҷыбыс «Россияның спорт узы» атха турысхан.
Спорт министрі Сергей Кочан, чоохха хозылып, теен:
– Санапчам, турғызылған пӧгіннерні 99 процентке толдырыбысхабыс. Тӧӧ пазы поселоктағы «Дельфин» бассейн тимде нимес. Сидік объект. Хоза тоғыс идерге паза ахча позыдарға килісче. Аны пӱӱл 1 июльда азарбыс. 2023 чылда піс 528 спорт мероприятиезiн иртiрібіскебіс. ГТО-ны пис муң артиинаң кізі тудыбысхан. Анзы рекорд полча.
Чоох тутхан соонда Валентин Коноваловнаң Сергей Кочан сурығларға нандырғаннар. Кӧні эфир пір часча парған. Стримде кізілер ӧткін араласханнар.
– Хаҷан Ағбанда пус ареназы пӱдірілер? Ол меспектіг паза шайбалығ хоккейнең, пуста хоос чыларынаң айғасчатханнарға кирек.
– Сурығны хайығда тутчабыс. Аренаны 2026 чылда пӱдірiп пастирға пӧгінгебіс. Тоғыстарның пастағы теезіне 600 миллион салковай кӧрілген, 2027 чылға – 700 миллион салковай. Че пічіктерзер алызығлар кирерге килізер. Амғы саннарҷа наа пӱдіріг 1,5 миллиард салковайға тур парар. Пӱӱл майда пілдістіг пол парар, хаҷан арена пӱдірерінҷе тоғыс пасталар. Россия ӱлгӱлері хабазарға тимделер.
– Валентин Олегович паза Сергей Владимирович, меспектіг хоккейнің тилізіне хозым итчеткен ӱчӱн алғызыбыс читiрчебiс. «Саяны» команданың ойыннарын хайди паалапчазар? 12 февральда матчха кил поларзар ба?
Валентин Коновалов:
– «Саяны» хоккей ӧмезі Суперлигада ойнапчатханы ӧріністіг. Cизінгенде, ойыннар сидік парчалар. Мында ӱрӱкчең ниме чоғыл. Команда кӱстіг клубтарнаң хада ойнирға кӧнікче. «Саяны-2» ӧме пістің чииттерібістең пӱткен. Анзы чахсы. «Саянының» матчтарын кӧрчебіс, оларға киртінчебіс. 12 февральдаңар чоохтап полбаспын. Пірее ойынға хайди даа пар килербін.
Сергей Кочан:
– 12 февральда прайзын сағыпчабыс. «Саяны» команда «СКА-Уральский трубник» ӧменең тоғазар. Ол пістің ӧӧн «ыырҷыбыс» полча. Хакасияда кізілер спортха хынчалар. Ойыннарға чӧрчеткен кӧрігҷілер санынаң піс Россияда пизінҷі орындабыс. Аның ӱчӱн «ағырчатхан» улусха алғызымны читірчем.
– Ноға РТС меспектіг хоккейнің матчтарынаңар искіріглер тимнебинче?
– Спорт министерствозы «Абакан-24» телевидениенең чӧптезіг ит салған. РТС-ты пу тоғысха ідӧк тартарбыс. Прай республика «Саяны» ӱчӱн «ағырча». Кӧзідіглер тимнезіннер. Меспектіг cпорт кӧрімнерінде мындағ пӧзік синде Хакасияда пір команда даа ойнабинча.
– Асхыс аймаандағы Ӱс чул аалның чуртағҷыларынаң cпорт министрі Сергей Владимирович Кочанға сурығ. Аал чӧбінің пазы Ӱс чулда 2028 чылға теере спортзал пӱдірбестер тіп чоохтаан. Анзын спорт министрі аалда тоғыс чорығынаң пол киліп искіртір. Ӧӧн cылтағ – ӧнетін чаа операциязы. Пу чоох сын ма?
Сергей Кочан:
– Ӱс чулда пылтыр октябрьда полғам. Аалда спортзалға чир таап салтырлар. Ол Культура туразы хыринда орныхча. Объект пӱдірии 2025-2026 чылларға кӧріл парған. Че аал чӧбінің пічіктері тимде нимес. Муниципалитет чапчаң хайынза, тузында узы-пазына сых поларбыс. 2027 алай 2028 чыллардаңар чоох чох полған.
Валентин Коновалов:
– Прай федеральнай даа, региондағы даа программалар тоғынчалар. Пӱӱл спорт сферазына хоза ахча позытчабыс. Че пічіктерні тузында тимнирге кирек. Ол оой нимес тоғыс. Ағаа хоза, аал чӧптері аразында марығ парча. Тоғыс толдыразынаң иділ парза, республиканың министерствозы федеральнай ведомстволарзар ахча сурап айланча. Пу регламентке прайзы тудынча.
– Ирткен чылларда Хакасияның аймахтарында ГТО площадкалары турғызылғаннар. Пу тоғыс узарадылар ба?
– Пӱӱл 11 спорт ачығын турғызыбызарға пӧгінчебіс. Артыхтарның артығын таллап алғабыс. 2025 чылға муниципалитеттердең сурыныс пічіктерін 2024 чылның ортызына сағыпчабыс. Аал чӧбі спорт ачыхтарын пос кӱзінең чыыпча, чарытхы тартча. Ағаа хоза, объект тӧреміл тузаланыста поларға кирек.
– ГТО сыныхтағларын тудыбызарға пӧгінчем. Хайдар айланарға кирек?
– ГТО тутчаң кін полған на муниципалитетте пар. Ағбаннаңар чоохтаза, орындағы олимп резерві училищезiнде (техникумда) ГТО тутчаң ӧнетін зал тӧстелген. Город-аймахтарның устағ-пастаанзар айланыңар, олар полыс пирерлер.
– Хакасияда шайбалығ хоккей тилізінҷе программа пар ба?
– Пу спорт кӧрімін хайығда тутчабыс. Тӧрт хоккей коробказын пӱдірібіскебіс. Министерство кип-азах алыстырҷаң павильоннарны садысча. Саяногорскта паза Абазада хоккей ойнаҷаң чабых ачыхтар пӱдірерге пӧгінчебіс. Полған на объект 300-ер миллион салковай тур парар. Саяногорскта РУСАЛ ахча позыдарға тимде, Абазада ідӧк инвестор пар. Арған пуснаң сидіксініс пар. Пу сурығны пӧкчебіс. Амды орын тілепчебіс, хайда арған пус тӧзебізерге. Кирек киліссе, хоккеисттерге ойнаҷаң cезон узарадылар.
– «Хакас Республика физкультуразының паза спортының саблығ тоғынҷызы» аарластығ атха турысхан улусха кӧрілген социальнай хабазығның сині хайдағ?
– Пу аарластығ атха турысхан паза тынаға сыххан улусха ай сай пизер муң салковай тӧлелче. Тоғынчатханнар окладтарына хоза 15 процент алчалар.
– Стол теннизінҷе ветераннардаң cурығ. Ноға Стол теннизінің кіні 2024 чылға спорт федерациязынаң залларны арендаа суурарына чӧптезіг идерге хынминча. Алында Ағбанның культура, чииттер паза спорт устанызынзар айланғабыс. Піске амға теере нандырғалахтар.
– Ағбанның пазы Алексей Лёминзер пу сурығнаң айланарбыс. Аны пӧгібізерге оңдай пар поларға кирек.
– Январьда Хакасияда «Мини-футбол школазар» проект хоостыра марығ ирткен. Солнечнай аалның олғаннары, чиңіс тудып, таллағны иртiбіскеннер. Теестегі марығлар мартта полар. Чолға ахча чоғыл. Полыс пиріңер.
Сергей Кочан:
– Спорт министерствозы марығларны чӧптезіг хоостыра иртірче. Команда таллағны ирт парыбысса, чолға ахчаны Хакасияның ӱгредіг паза наука министерствозы позыдарға кирек.
Валентин Коновалов:
– Палаларны полызығ чох артыспаспыс. Мин ӱгредіг министерствозының устағҷызы Анатолий Алексеевич Бутенконаң хоза чоохтазарбын. Кічіг футболисттерні марыға ызарбыс.
– Пос туста хазиимны пиктир пӧгіннең тренажёр залынзар чӧрчем. Искем, хорадылған ахчаның чардығын айландырып аларға чарир. Анзы сын ма?
– Сынап таа, физкультуранаң айғасчатханнарға хорадылған ахчаның 13 процентін айландырар оңдай пар. Че клуб алай организация Россияның cпорт министерствозында санға алыл парарға кирек. Пӱӱнгі кӱнде Хакасияда андағ 23 организация.
– Пірее секциялар санға турбин тоғынчалар. Оларның тоғызын кем сыныхтағда тутча? Пала, ахча тӧлелчеткен секцияа чӧріп, кинеп парза, кем нандырар?
– Амғы туста министерство спорт федерацияларынаң чӧптезіг тимнепче. Аны хоостыра олар ідӧк тренернің квалификациязы ӱчӱн нандырарлар. Пос оңдайлығ спортта лицензия киректелбинче. Че тренер сайбағлар итсе, позының тоғызын иптіг апар полбинчатса, піссер айланыңар. Прокуратура полызиинаң пу сурығны пӧгербіс.
– Хаҷан Ағбанда ат манежін читіре пӱдiрібізерлер?
– Пылтыр марығда араласхабыс, оң полбаан. Утхан ползабыс, ахча позыдарҷыхтар. Че проект най аарлығ пол парған. Пічіктерзер тӱзедіглер киріп, пазох марыға сығарбыс. Кирек киліссе, 2025-2026 чылларда объект тимге сығар.
– Алында Хакасияда «Азияның олғаннары» ойыннар иртер тіп искіріг полған. Чарадығ пар ба?
– Пу улуғ марығ. Аны 2028 чылда Тыванаң хада иртірерге пӧгінчебіс. Чарадығ пӱӱл мартта ла алылар. Піске талаан поларға кирек.
– Секцияларның илеедезі ӱчӱн ахча тӧлирге килісче. Ағаа сӧбіре кӧп ахча хоратча. Ниме итчең?
– Министерство «Хакасияның спорт картазы» телеграм-чат тӧстеен. Анда республикадағы прай тикке тоғынчатхан секциялар кӧзіділ парғаннар. Ахча ӱзӱрлеп аларға пӧгінчетсеңер, аннаң паланың кӧңніне кірчеткен секцияны таллап алыңар. Пӱӱл андар ідӧк ахчаа тоғынчатхан секцияларны кир саларбыс.
– Харатастағы «Шахтёр» стадионзар хайығ айландырыңар. Трибуналар іріктеп парир. Кинеп парарға ӱр нимес.
– «Шахтёр» стадионны республика холына алып аларға сағыс полған. Че Харатастың устағ-пастаа тоғыр полыбысхан. Пылтыр стадионда чарытхы тартарына пір миллион артиинаң салковай позытхабыс. Стадион тиксі тыхтағ тоғыстарын кирексіпче. Анда пастағы хадыл ла тоғынча, ікінҷізі хуруғ турча. Республиканың объекті полған полза, проект тимнеп, аны тыхтабызарҷыхпыс.
– Саналығ чӱгӱрістеңер чоохтап пиріңер. Пу спорт кӧрімінің тилізі хайди парча?
– Ікі чыл аразына кӧп тоғыс ит салғабыс. Кӱстенізібіc тикке парбады. Тӧӧ пазын, Коммунарны, Харатасты, Шираны, Таштыпты паза Ағбанны саналығ чӱгӱрістің кіннеріне санирға чарир. Амды Хакасияның чииттер командазы пар. Олар республикаа медальлар ағыларына ізенчебіс.
– Министерство национальнай спорт кӧрімнерінеңер кинде чарыхха сығарыбысхан. Аны хайда хығырып аларға чарир?
– Я, андағ кинде пар. Анда пиc спорт кӧрімiнеңер – ат чарызынаңар, хапчаң тастаңар, тобиттеңер, кӱрестеңер, охчаадаң атарынаңар – чоохталча. Киндені национальнай библиотекада хығырып аларға чарир. Ідӧк спорт ведомствозы аны позының сайтына сығар салған.
– 2024 чылда министерствоның Пии аалдағы тренажёр залынзар тиріг cадызып алар оңдай полар ба?
– Піс аймахха субсидия пирербіс. Аның cині – 1 миллион салковай. Амды пічіктер тимнепчебіс. 1 сентябрьда объект толдыра кӱзінең тоғынып пастир.
– Олғаннарның меспектіг хоккейінеңер чоох. Чиңіс тутхан командалар Ағбандағы ӧмелернің кӱстіг хоккеисттерін пасха регионнарзар марығларға ал чӧрерге хынминчалар. Турнир тузында, тізең, олар республика ӱчӱн ойнапчалар. Анзы орта ба?
– Республика ӱчӱн иң кӱстіг спортсменнер турызарға киректер. Сурығны хоза ӱзӱрербіс.
– Солнечнай аалда хайди мини-футбол чазызын тӧзебізерге чарир?
– Аал чӧбі пічіктер тимнезін. Прай ниме киліссе, 2025-2026 чылларда тимде полар.
– Россияда фиджитал-спорт тӧстелген. Хакасияда фиджитал-спорттың кіні полар ба?
– Хазанда фиджитал-спортча «Таңдағызының ойыннары» иртерлер. Анда Хакасиядаң ікі cпортсмен паза ікі чарғыҷы араласча. Фиджитал-спортха оңдайлар тӧстирге кирек.
– Тренировкалар иртірерге футбол чазылары чидіспинче.
– Тӧрт чыл аразына илееде футбол чазызы тимге сыххан. Ағбандағыларға Кӧк хайа аалда тренировкалар иртірерге чарир. Андар cпортсменнерге чидіп аларға сидік полбас. 2025 чылдаң Хакасияа федеральнай программаҷа пис «хыйға» ачых пирерге киректер. Чайғы тузына кӧрілген ачыхсар чӱгӱрҷең чоллығ мини-футбол чазылары кірчелер. Оларны таллирбыс.
Сом кӧнi эфир кӧзiдиинең суурылған
Автор :
Майя Кильчичакова
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
| 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
| 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
| 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
| 29 | 30 | 31 | 1 | 2 | 3 | 4 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
