Марығ. Хакасияда «Чылның ортымах ӱгредiглiг иң чахсы имнег тоғынӌызы» республика марии ирткен. Анда 7 медсестра араласхан.

Пӱӱл медсестралар марии пiр саңай ӱс танығлығ кӱнге чарыдылып иртiрiлдi: Медсестра кӱнiне, Имнег тоғынӌызы кӱнiне паза Хакасияның хазых хайраллирының 100 чазына. «Сестраның имнег кирее» специальностьтығ ипчi чон С.П.Кадышевтiң адынаң чон чайаачызының национальнай кiнiнде профессияӌа марығласхан. Андағы улуғ залзар чыылысхан улустың кöбiзi – марығ араласчылары ӱчӱн «ағырарға» килген кiзiлер, хада тоғынчатхан арғыстары.

Медсестралар узынаң, пiлiзiнең сынасчатхан марығ «Пастағы имнег полызиин пирчеткен синдегi иң чахсы специалист» номинацияӌа иртiрiлген. Анда 7 медсестра араласхан. Олар пурун постары iстенчеткен имнег учреждениезiнде таллағны ирткеннер. Ол марығның пастағы чардығы полған, анда медсестраларның портфолиозы паалалған. Марығның iкiнӌi чардығына, азах меетке, сығып алған абахайларға сценада тиксi тöрт турӌа сынағ иртерге килiскен: «Визитнай карточка», «Теория чардығы», «Практика чардығы», «Ибдегi тоғыс».

Пу марығны республиканың хазых хайраллаӌаң министерствозы тиктең не иртiрбинче. Аның пöгiннерi – имнег организациязының тоғызын чахсыландырары, имнег тоғынӌылары профессияларын сабландырары, чииттернi имнег профессияларына ӱгренерге кööктiрерi, профессияӌа опытнаң ӱлезер тоғысты тилiдерi.

Араласчыларны алғыстирға кил парған Хакасияның хазых хайраллаӌаң министрi Олег Ананьевский. Хайди ол таныхтаан, пу марығ 20 азыра чыл иртiрiл парир. Ол хаӌан даа улуғ пайрам чiли поладыр. Че коронавирус тымозы тузында аны олаңай ла иртiрерге килiскен. Сидiк тусты тобыр парыбысханда, министерствода марығны пазох ӱлӱкӱн чiли таныхтирдаңар чарадығ алылған. Медсестралар профессияӌа ла устарын кöзiтпинчелер нооза, олар сценада чайаачыларынаң кöрiгӌiлернi, артисттердең пiр дее халбин, öрiндiрчелер, таңнатчалар. Кем-де, сiлiг ырлап, теелбектенерге дее чайалған.

Министр iдöк 2024 чыл Хакасияның хазых хайраллирына 100 чыл толчатханынаң танығлығ полча тiп чоохтаан. Аның тархыны 1924 чылдаң пасталча, хаӌан Хакас уездiнде хазых хайраллаӌаң пöлiк тöстелген, трахомадаң тоғыр кӱресчең фельдшер пункттары тоғынып пастааннар. Кöзiдiмге, олар Ағбан пилтiрi аймаанда, Асхыс чирiнде азылғаннар. Имнег киреендегiлер пу танығлығ чылны пӱӱл Имнег тоғынӌызы кӱнiнде, улуғ чыылығ иртiрiп, таныхтирға пöгiнчелер. Олег Васильевич, марығ араласчыларын пу наада ирткен Медсестра кӱнiнең алғыстап, оларға пик хазыхтығ поларға алғаан.

Анаң «Визитнай карточка» тур пасталған. Абахайлар постарынаң паза тоғызынаң презентация иртiрiп таныстырғаннар. Прайзы видеоролик тимнеп килген. Аның полызиинаң чуртағӌыларға хайди имнег полызиин пирчеткеннерiн, чуғынӌах ағырығларның иммунопрофилактиказын, диспансеризация хайди апарылчатханын, чонны хазых чуртасха кöнiктiрчеткенiн 3 минута аразына кöзiт пирерге кӱстенгеннер. Полғаны ла позының имнег учреждениезiнде ӱс чылдаң паза аннаң даа кöп тус iстен салтыр. Медсестраларның узын сыныхтапчатхан жюриде 5 кiзi полған. Аннаң устаан республиканың хазых хайраллаӌаң министрiнiң орынӌызы Олеся Вельмезова.

Жребий хоостыра ноо даа турда, 1 № полып, сыныхтағларға пурун сых турған Елена Пастухова. Ол Ағбан пилтiрi аймаанда Н.И.Солошенконың адынаң ööн имнег туразында iстенчеткен медсестра. 2 № поларға ӱлӱстi тартып алған республиканың олған имнег туразының имнег тоғынӌызы Олеся Cмоликова. Анаң соон сӱрiстiре сыхханнар: Вероника Пенькина (Боград аймааның ööн имнег туразының медсестразы), Ольга Ефремова (Харатастағы имнег туразының улуғ медсестразы), Татьяна Смирнова (Хубачардағы тоғынӌы, ол Алтай аймааның ööн имнег туразында iстенче), Юлия Бахтараева (республиканың олған имнег туразында), Алёна Шабалина (Ағбандағы имнег туразында).

Ольга Ефремованың презентациязы уғаа морсымнығ пiлдiрген. Аның видеоролигi пастағы сöстердең кiзiнi аптаан: «Прайзының хайиина! Тiлег чарлалча! Тiлепчелер Ольга Викторовна Ефремованы, тöреен чылы – 1985, Харатастағы имнег туразындағы терапия пöлиинiң улуғ медсестразы... 2021 чылда пу тоғысха турғызылған... Аны танып алӌаң пiлдiрiглер: кӱстенӌiк, тилiп турӌаң хылии пар, тоғысха кӱс, тоғынчадып, олох туста Харатастағы кöп кöстеглiг техникумда «Имнег кирее» кöстегӌе наа специальность алча... Имнег киреенде тиксi icтенiс стажы – 20 чыл...» Видеоның халғанӌызынзар искiрiлче: «Сiрер cынап Ольга Викторовнаа тоғас парзар, пiр дее чiдiрiнмеңер. Пiлiңер, Сiрер iзестiг холдазар! Ол Сiрерге профессиональнай имнег полызиин пир полар». Тоозылғанында табыл парған О.В.Ефремоваа полиция формалығ iкi тоғынӌы хығыртығ пiчiк читiр пирген: «Пiс Сiрернi медсестралар мариинда аралазарға хығырчабыс!» Видеода чоохталған полған на искiрiгнi, сöстi уғаа морсымнығ сағын таап тимнеп алтырлар. О.В.Ефремованың презентациязына иң пöзiк паалағ пирiлген.

Теория чардығында, тiзең, хысхаӌахти 4 сурыға изере орта нандырарға киректелген. Кöбiзi пiр дее алӌаас чох нандырған. Практика чардығында сценазар пастап тöрт араласчы, анаң ӱс кiзi пiр саңай сыххан. Хайзына-да волонтёрларның хан пöзиин сыныхтирға килiскен, кем-де, кiзiнiң тынызын тыңнап, öкпе-бронха тоғызын сыныхтирынӌа чахығны толдырған. «Ибдегi тоғыс» тур улуғ сууласта ирткен. Хада тоғынчатхан арғыстары залда öменең махтағлығ сöстер хысхыр турғаннар. Сценада медсестралар чайаачыларын кöзiткеннер. Илеедезi имнег киреенöк чарыдылған улуғ нимес сценка тимнирге кӱс полтыр. Сiлiг ӱннiглер аразында сарыннар ырлааннар. Пiреезi, iкiнӌi видеоролигiн тимнеп, чайаачы оңдайынаң таныстырған. Полғанының на чайаачызына кöрiгӌiлер улуғ öрiнiснең айа саап турғаннар. Ибдегi тоғысты олар «Чонға кöрiлген профилактика мероприятиелерi сöбiреде» темаӌа тимнеп килгеннер. Марығның салтарлары тиксi идiлгендöк, чиңiсчi адалған. Пастағы орын Ольга Ефремоваа пирiлген, iкiнӌi орын – Алёна Шабалинаа, ӱзiнӌi орынға Олеся Cмоликова сығып алған. Марығның прай араласчыларына хазых хайраллаӌаң министерстводаң алғыстас пiчии паза порчолар читiрiлген. Хайди искiрiлген халғанӌызынзар, чиңiсчi iдöк Имнег тоғынӌызы кӱнiнде сыйыхталар, ол ахчалығ cыйыхха турызар.

Сыйыхтығ орынға кöмес ле сых полбин салған Юлия Бахтараева, ол тöртiнӌi орында таныхталған, хыс фамилиязы Зуева полча. Тöреен-öскен чирi – Асхыс аал. Ағбандағы имнег колледжiн 2008 чылда тоостыр, амға теере республиканың олған имнег туразында ла iстенче. Ол участковай медсестра полча, Ағбанда орныхчатхан 35-ӌi участокта палаларның хазиин имӌiлерге сыныхтирға полысча. Юлия Геннадьевна пик сындырлығ, пик хылыхтығ кiзi полтыр. Ирткен айда аның iӌезi сын чирзер парыбысханда, холларын пос салынмин, марығда хайди даа аралазарға чаратхан. Чобағлығ кöңнiн пасхазына кöзiтпеске кӱстенче. Ол, iӌезiнiң чолын таллап, имнег киреенең айғасча. Bӌезi Асхыста фельдшер полып iстенген. Ам Юлия Бахтараеваның хызы имнег киреенең айғазарға сағынча. Дивногорсктағы имнег колледжiнде медсестраға ӱгренче, сағам 2-ӌi курстағы студент полча. Юлия Александровна – ӱс палалығ iӌе. Тун хызы – 17 час­тығ, кiчии – 5 частығ, оолғы – 15 частығ.

Сом Альбина Чистогашевани