Орындағы сығарысха хабазып
26.06.2024
Хабарлар
Аймах-пасха сыр Ағбанда сығарылча
Кӧзідіг. 21-22 хандыхта Ағбанда Н.Г.Булакиннің адынаң спорткомплексте «Ағбанда иділген» кӧзідіг ирткен
Танығлығ, «Ағбанда иділген» кӧзідіг тӧӧй аттығ телепередачадаң пасталған. Аны «Абакан24» медиахолдинг сығарча. Хакасияның ӧӧн городындағы идінҷектернең, оларның сығарыстарынаң паза полызығларынаң чуртағҷылар паза аалҷылар ӱзінҷізін таныстылар, ағаа хоза ол иң алғым киліс парған. Аның ӱчӱн улуғ тоғысты Ағбан город устағ-пастаа паза Хакасияның садығ-промышленность палатазы апарғаннар. Салтарында, кӧзідігде тикcі 110 идінҷек араласхан.
«Ағбан» спорткомплексі алнындағы ачых ибіре ӧңніг флагтар турғызылған. Анда пазылған: «Ағбанда иділген», «Бизнес-платформа» паза пасха даа сӧстер. Фонтан кӧзідіг тузына ӱзірілген. Аның хыринда ағастаң тимнелген садығ-кӧзідіг орыннары турғызылған. Мында ӧӧнінде чайаачы устар турғаннар, олар постары чайапчатхан паза тимнепчеткен ниме-нооларны кӧзідіге сығарғаннар: сувенирлер, свечілер, чазанҷыхтар паза пасхазы. Кірлесте, тізең, кӧзідігні пайрамни азарына тимненіс парчатхан. Аның алнында республика паза город устағ-пастаа кізілері паза идінҷектер турғаннар.
– Ағбанға кічіг паза ортын пос кирее – ӧзен. Пістің городта килкім предприятие чоғыл, кічіг паза ортын пос кирее – экономикабыстың ӧӧн кӧстее ле нимес, че ол ідӧк город бюджедінің ӧӧн парызын паза регион бюджедінің пілдірте чардығын тӧстепче. Пос киреене, бизнеске хабазығ – прай синдегі ӱлгӱ органнарының ӧӧн пӧгіннерінің пірсі. Пістің городта тоғыс муң азыра идінҷек паза 10 муң азыра посха тоғыс таапчатханнар санға алылғаннар. Ол, тізең, Ағбан городтың улуғ чуртағҷыларының 15 проценті, – чарытхан Ағбан город пазы Алексей Лёмин, кӧзідігні азарынҷа чоох тудып. – Піс пос киреене хабазарға кирекпіс, ол пӧгіннең «Ағбанда иділген» проект тӧреен, алғыс ползын Алтай аймаа пазы Ирина Ивановна Войноваа, піс ӱс чыл мының алнында «Ағбанда иділген», «Хакасияда иділген» проектті тоғындырып пастаабыс. Пістің кӧрізібіснең, ол ниме-ноо сығарчатханнарны кӧдірері, сабландырары. Піс город чуртағҷыларын, ӱлгӱ органнарын орында сығарылчатхан ниме-ноонаң таныстырарға сағынчабыс. Прайзы ла оларны пілбинче. Ӧӧні – орында сығарылған ниме-нооны алары, ол хай-хай артых, ізестіг паза сіліг.
Алексей Лёминнің таниинаң, пу ат «Хакасияда иділген» атха чахсы чӧлег полар. Аның сӧстерінең чарасхан Хакасияның Ӧӧркі Чӧп кнезі Сергей Сокол:
– «Ағбанда иділген» – ол уғаа морсымнығ ат, тиктең нимес. Ол – чахсы ниме-ноо, аның ӱчӱн уйадыстығ нимес, піс аны, чапсыдар ӱчӱн, тоғыс чорығында паза арғыстарға сыйлап турчабыс. Прай ол город пос киреене хабасчатханнаңар иділче. Хаҷан Алексей Викторович чоохтапча, город бюджедінің ӧӧн парызы – ол кічіг паза ортын пос кирее, іди Ағбанда ла нимес, че прай муниципальнай пӱдістерде, тиксі Хакасияда поларға кирек. Андағох морсымнығ поларға кирек «Хакасияда иділген» ат! Пос ниме-ноозын кӧдірерге кирек!
Хакасияның садығ-промышленность палатазының президенті Владимир Сорокин пу танығларға хозылған паза таныхтаан, город устағ-пастааның паза палатаның кӱстенізін піріктірібіскенде, кӧзідіг пілдірте кӧдіріле халғаны харахха тасталча. Че пу кӧзідіг пос кирее чох полбасчых. Аннаңар олар пу килкім чапсых киректің ӧзені полчалар.
– Алғыс сірерге, араласчатхан ӱчӱн, пос киреенең айғасчатхан ӱчӱн! – айланған идінҷектерзер Владимир Сорокин.
Пастыхтар кӧзідігнің полған на араласчызынаң, сығарчатхан ниме-ноозынаң паза полызығларынаң чағын танысханнар. Кӧбізі Ағбан город чуртағҷыларына таныс, че чапсых таа сығарыстар пар. Ниме пістің хайиибысты тартхан паза чапсытхан?
Кӧзідіге килгеннернің хайиин хакас хыс чайалған кибіс тартхан. Сах андох абахай хысты танып салғаннар. Хоосчы хакас кип-азаана чазан салған Кристина Кольчикованы хоостап салтыр.
– Піс кӧзідігде идінҷек Семён Казагашевтің адынаң араласчабыс. Идінҷек кибістер садиинаң айғасча. Садыға Россияда паза пасха хан чирлерінде, Турцияда паза Иранда, сығарылған кибістер сығарылча. Совет тузында кибіс ибде хайди даа тузаланылҷаң: аны полға тӧзеҷеңнер, стенее хаптырҷаңнар. Пола-пола кізілер кибісті албин сыхханнар, олар аны тура істіне килістірбеҷеңнер паза тобырах чыыпча тіп санап сыхханнар. Че кибісті аарлапчатхан чуртағҷылар ам даа табылча. Піс, тізең, хоосчы полызиинаң аны искусстваа айландырчабыс, – чарытхан садығҷы Наталья.
Хоосчы Александр Борчиков наа сағысты идінҷекке чуртасха кирерге полысча. Ол хоосты кибісте баллондағы сырнаң чайаан. Мыннаң мындар идінҷекнең хоосчы хада-пірге тоғынарын узарадарға пӧгінчелер. Кибісте мындағ оңдайнаң хайдағ даа кізінің омазын чайирға чарир.
Ағбан пилтірі аймаандағы «ФормУпак» предприятие тӧстегҷізі Валентина Куркучекова кӧзідігде хада тоғынар идінҷектерні табарға пӧгінчеткен. Улуғ нимес предприятие нымырха упаковказын макулатурадаң тимнепче.
– Піс 20 азыра чыл тоғын парирбыс, – чарыт пирген идінҷек ипчі. – Пастап ол ИСКОЖ предприятие хойнында тоғынған. Ол изел парғанда, тирігні садызып, піс Ағбан пилтірінзер кӧскебіс паза нымырхаа упаковка сығарарын узаратчабыс. Че тирігнің оңдайлары алғым: ол хайдағ даа кӧрімніг упаковканы сығар полар. Пірдең, ол чир-чайаанға ӱрег итпинче. Чаҷыннаң сығарылған ниме-ноо суғда хайыл парча паза аны ідӧк ниме-ноо сығарызында хатап тузаланарға чарир. Аннаңар аны пластик алай пенопласт орнына тузаланарға чарир. Кӧзідімге, ибдегі техниканы харчахта иптіг тударына, чир тамаан тартарына паза пасха даа кӧстеглерде. Ағаа хоза, сығарысха піс макулатураны тузаланчабыс. Ол ідӧк ибіркі чир-чайаанға туза ағылча. Чоохтирға кирек, пӱӱнгі кӱнде тиксі тилекейде экологияа ӱрег итпинчеткен ниме-нооларнаң тузаланары тиліпче.
Валентина Куркучекова Богучан аалда тӧреен, Кічіг Нонып аалда ӧскен, Новосибирскте ӱгренген соонаң Хакасиязар айланған. Пу тусха теере хынған киреенең айғасча. Предприятие ӧмезінде 25-че кізі, че идінҷектің сығарысты алғыдар сағыс пар. Ол мыннаң мындархы ӧӧн пӧгіннерінің пірcі полча.
Кӧзідігде пір изерісте саңай ла ас-тамах сығарчатханнар полған. Кӧбізі городха таныс предприятиелер: олар ит консерваларын, сыр, колбаса, іпек, оох халас, тадылығ чиис паза пасха ас-тамах сығарчалар. Чуртағҷыларның прай ол нимені амзап кӧрер паза садызып алар оңдайы полған.
Пір стене тӧзінде саңай ла мебель сығарчатхан фабрикалар орныххан: «12 стульев», «Фабрика диванов», «МебельДела» паза пасхазы. Пір фирма кӧзідіге сығарған мебельні пілдірте ниик паанаң сатчатхан.
Тибіреділбинчеткен ис-пайнаң палғалыстығ пос кирее изерізі аразында «Фабрика предпринимательства» орныххан. Аның устағҷызы Илона Топоева полған на чуртағҷаа пос киреенеңер паза аның тузазынаңар хысхаҷахти чарыт турған:
– Минің пастағы ӱгредиим – ӱгретчі, ікінҷізі – экономист, аннаңар мин ӱр тус пу ікі кӧстегні піріктіріп аларынаңар сағынчатхам. Ағаа хоза, мин ӱс паланың іҷезі полчам. Мин палаларым чуртаста постарын таап алзыннар, ӧткін тудынзыннар, амғы чуртастың алызығларына килістіре чапчаң алызып одырзыннар тіп сағынчам. Пу школаны таап алғанда, аның ӧӧн пӧлии Хазанда орныхча, мин палаларыма ниме пирерге сағынчатхам, аны прай кӧр тапхам. Аннаңар мин аның франшизазын садызып алғам. Школаның ӧӧн хыйғызы: «Экзаменнерге тимнебинчебіс, чуртасха тимнепчебіс». Ӱгренҷее, ӧс парза, пос киреенең айғазарға кирек чоғыл. Че ол чуртаста прайзына кирек чахсы сариларын тиліт полар: орта чоохтазарға, пілер, кем андағ «лидер», кирек пе аның соонҷа парарға алай чох па... Инженер алай имҷі полза, ол оларның аразында иң кӱстіглер санында полар.
Илона Топоева олғаннарның пос кирее школазынаң устапча
Ағбанда «Фабрика» ікі чыл тоғын салды. Илона Олеговнаның таниинаң, пастағы чыл аны 13 пала тоосхан, пӱӱл – ідӧк 13 пала. Че іҷе-пабаларның алынҷа даа курстарны таллап алар оңдай пар. Палаа чазына килістіре пілістер пирчелер. Чылдаң чылға наа пілістер читірілче.
– Танығлығ, че «Фабрикада» ӱгретчілер дее «ӧсчелер». Кӧзідімге, пістің педагог-психолог пар, аның ӱгредігде опыды улуғ, че пос киреенең ол айғаспаан. Пістің школазар киліп, ол посха тоғыс таапчатхан чіли санға тур салған, анзы, тізең, пос киреензер пастағы хаалағ, – ӱлесче Илона Олеговна.
«Ағбан» спорткомплекс тастында, тізең, мылча паза улуғ нимес тураҷах турғызылған. Оларны ікі пасха фирма пӱдірче. Олар каркас оңдайынаң табырах турғызыл парчалар. Пӱдірігде ӧӧнінде вагонка, пластик панельлері, чылығлаҷаң ниме-ноо тузаланылча.
Идінҷектерге ідӧк тузалығ программа тимнелген: ӱзӱріг ачығында олар пӱӱнгі кӱннің иң ағырсымнығ сурығларының пірcін – тоғынҷылар чидіспинчеткенін – ӱзӱргеннер паза республикада пос киреене читірілчеткен хазна хабазиинаң танысханнар.
Сом Дмитрий Сунчугашевти
Автор :
Наталья Сюптерекова
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 27 | 28 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
| 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
| 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
| 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
| 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
