Чон чайаачызын тилідерге
28.06.2024
Хабарлар
Аалҷылар чоох тутчалар
Пресс-конференция. Л.Р.Кызласовтың адынаң национальнай чир-суғ ӱгренҷең музейде «Чоннар аразындағы культура кіні» (МКЦ) проекттің тоғызын асханнар
Чыылығда араласханнар Хакасияның культура министрі Светлана Окольникова, Москвадаң килген аалҷылар, МКЦ-ның эксперттері, Россия культуразының саблығ тоғынҷызы Юлия Большакова, Москвадағы С.В.Образцовтың адынаң хазна академия кӧклӧ театрының директоры Елена Булукова, Тағлығ Алтайдағы П.В.Кучияктың адынаң национальнай драма театрының директоры Светлана Пешперова, Хакас искусство колледжінің директоры Юлия Калинина паза «Ӱлгер» ӧменің хоос устағҷызы, Хакасияның чон артизі Кучен Ай Чарых Сайын.
Олар чыылысхан чонға, кӧбізін чииттер полғаннар, чоохтап пиргеннер хаҷан паза хайди пастал сыххан Чоннар аразындағы культура кінінің тоғызы. Пастағы сӧcті алған Хакасияның культура министрі Светлана Окольникова. Аның чооғынаң, пу кӱннерде Хакасияда культура киреенде аймах мероприятиелер поларлар. Ол санда, пӱӱл 29-30 хандыхта Асхыс аймаандағы «Хуртуйах тас» музейде чииттер аразындағы алыптығ нымахтар чоохтир марығ иртер. Анда Хакасиядаң, Тағлығ Алтайдаң, Тувадаң, Казахстаннаң, Хырғыс паза Узбекистан чирлерінең килген чиит хайҷылар аралазарлар.
Ідӧк чииттернің хоостар кӧзідии, чайаачы лабораториялары тоғынарлар. Анаң Ӱӱ тағзар паза «Хуртуйах тас» музейзер экскурсияа чӧрерлер паза «тегілек столлар» иртірерлер. Иң соонда, от айының пастағы кӱнінде, С.П.Кадышевтің адынаң чон чайаачызының национальнай кінінде ойын кӧзідерлер.
Пу иртірілчеткен прай мероприятиелер Россияда чарлалған Сӧбіре чылына чарыдылчалар.
Анаң пасхазы чоохты узаратхан. Юлия Большакова пу чӧрім хаҷан паза хайди пасталғаннаңар искірген. Ол 2014 чылда Волгоград городта пасталтыр. Россияның культура министерствозы пу кирекке маңат полысхан. Проекттің ӧӧн пӧгіні – регионнарға постарының культура ис-пайын, хайраллап, тилідерге полызары. Кӧзідімге алза, Хакасияда ол ис-пай алыптығ нымахтар паза аны, хайлап, ызары полча. Мында кічиҷек тее олғаннар, чатхан хағып, нымахтар ызарға ӱгренчелер. Пастағы «Алыптығ нымах хараазы» 2019 чылда ирткен полған. Андадох олғаннарның паза чииттернің пу кирекке прай чӱреенең тартылчатханы кӧрінген. Ол саринаң махтирға кирек хайҷы устар Кучен Ай Чарых Сайынны, Евгений Улугбашевті паза Сергей Чарковты. Олар, пос тусты айабин, чииттерні чон чайаачызына ӱгретчелер, ӧбекелерібістің чон культуразын ӧcчеткен тӧлге читірчелер...
Ағаа МКЦ-ның эксперті Елена Булукова хозылған. Ол Юлия Борисовнанаң хада пу киректі пастаптыр. Андада, он чыл мының алнында, проекттің ӧӧн темазы «Матыр чааласхан Сталинград» полған. Ідӧк андағы чииттерге чоохтааннар, хайди пу матыр город фашисттердең тоғыр чааласхан. Танығлығ орыннарҷа экскурсияа чӧргеннер, ол санда Мамаев кӱргенінзер. Амды ол, Хакасиязар пастағызын на киліп, аннаңар кӧп ниме кӧріп паза піліп аларға сағынча. Чоннар аразындағы культура кінінің тоғызында анда араласчатхан аймах чоннарның кізілері удур-тӧдір постарының культуразынаң таныстырчалар, чидіглерінең ӱлесчелер.
Тағлығ Алтайдаң килген аалҷы Светлана Пешперова пылтыр оларның республикада пу ӱлӱкӱн хайди ирткеннеңер ӱлескен. Ідӧк, Хакасияда полчатхан киректерні кӧріп, посха туза алып аларға сағынча.
Кучен Ай Чарых Сайынға чоох пирілгенде, ол саңай хакас тілінең чоохтанған. Орыс тілліглер аны піл полбаан даа поларлар. Ол таныхтаан, мындағ алыптығ нымах арға-мӧрійі піди чайғызын иртірілчеткені уғаа чахсы тіп. Пасха республикалардаң килген хайҷыларны чапсых полар истерге. Постың алыптығ нымахтарына хайығны ӱр ниместең не сал сыхханнар. Чахсы, хаҷан ӧӧркі пастыхтар ахчанаң полысчалар. Чииттерге пістің чонның алыптығ нымахтарын саларға паза тахпахтарны тахпахтирға ӱгренерге кирек.
Хакас искусство колледжінің устағҷызы Юлия Калинина пу ӱгредіг учреждениезінің тоғызынаңар чоохтаан. Таныхтирға кирек, колледж пу проекттің кӧрімнері хоостыра ӧӧн толдырығҷызы полча. Студенттер прай мероприятиелерде аралазарлар.
Анаң аалҷылар аймах сурығларға нандырғаннар.
Сом Альбина Чистогашевани
Автор :
Илья Топоев
| Пн | Вт | Ср | Чт | Пт | Сб | Вс |
| 31 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |
| 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 |
| 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 |
| 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 |
| 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 | 3 |
Кӱн таңмазы
Хакасияда
Россияда
Тилекейде
